آنان که بیشترشان در دو هفته گذشته برگشته‌اند، می‌گویند حتی به آب آشامیدنی پاک نیز دسترسی ندارند.
محمد که حدود یک هفته پیش از تهران، پایتخت ایران، به افغانستان برگشته، می‌گوید کودکان خردسال خانواده‌اش با قحطی روبه‌رو هستند، ضعیف و بیمار شده‌اند.
محمد ۱۸ ساله که اکنون با خانواده ۱۰ نفره‌اش به دلیل نداشتن سرپناه، در خانه‌های اقارب‌شان در ولسوالی گرزیوان ولایت فاریاب بسر می‌برد، به رادیو آزادی گفت، یک خواهر زیر پنج سال‌اش و دو خواهرزاده‌اش به دلیل نداشتن غذای کافی با خطر مرگ روبه‌رو هستند.
کودکان ما غذای کافی ندارند. نزدیک است که از گرسنگی بمیرند
او افزود «وضعیت خیلی خراب است. کودکان بسیار زیاد زجر می‌کشند. گرسنگی زیاد است. ما از کودکی به ایران رفته بودیم، حالا که برگشته‌ایم نه جای داریم و نه خانه. کودکان ما غذای کافی ندارند. نزدیک است که از گرسنگی بمیرند. به داکتر هم نمی‌توانیم ببریم چون پول نداریم.»
عبدالقیوم ۵۱ ساله، مهاجر برگشته دیگریست که با خانواده ۱۳ نفره‌اش از مشهد ایران به شهر مزارشریف ولایت بلخ برگشته است.
او می‌گوید همسر و دختر متاهلش که به ترتیب هفت و هشت ماهه باردار هستند و نواسه چهار ساله‌اش، به دلیل نداشتن غذای مناسب دچار سوء‌تغذیه شده‌اند و وضعیت‌شان روز به روز وخیم‌تر می‌شود.
او که ۱۵ روز پیش پس از ۲۰ سال زندگی در ایران به افغانستان برگشته و حالا در یک خانه کرایی زندگی می‌کند، به رادیو آزادی چنین گفت «همسر و دخترم هر دو باردار هستند. هرچه تقاضا می‌کنیم کسی کمک نمی‌کند. تنها ما نه، هزاران نفر دیگر که هر روز از ایران برمی‌گردند، با همین مشکلات روبه‌رو هستند. پول‌های ما هم در ایران نزد صاحب‌خانه مانده. اینجا که آمدیم یا یکی از اقارب غذا می‌آورد یا از مردم قرض می‌گیریم. این ۱۵ روز را همین‌طور گذراندیم.»
اما خانواده‌هایی هم هستند که از حدود یک هفته پیش، به دلیل نداشتن هیچ‌گونه امکانات و سرپناه در افغانستان، هنوز هم در وضعیت نامشخص در کمپ مهاجران در اسلام قلعه ولایت هرات نزدیک مرز با ایران ـ به سر می‌برند و از گرسنگی شکایت دارند.
چند روز می‌شود که از ایران برگشته‌ایم. در وضعیت خوبی نیستیم
امیر، یکی از این افراد که با خانواده چهار نفره‌اش برگشته، به رادیو آزادی گفت «ما در ایران بودیم، آنجا هم به بسیاری از مردم قرضدار هستیم. دستم شکسته و کج شده است. چند روز می‌شود که از ایران برگشته‌ایم. در وضعیت خوبی نیستیم. زیر خیمه زندگی می‌کنیم. اگر غذای صبح داشته باشیم، برای ظهر نداریم، اگر غذای ظهر باشد، شب را حیران می‌مانیم. با مشکلات بسیار زیادی روبه‌رو هستیم.»
در این حال، فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر در گزارش تازه‌ای ابراز نگرانی کرده که اخیرا بیش از ۲.۶ میلیون نفر بدون هیچ‌گونه امکانات، سرپناه، کار یا امنیت به افغانستان برگشته‌اند.
این فدراسیون در بیانیه‌ای که در ۲۱ جولای در صفحه ایکس (تویتر سابق) نشر کرد، گفته است که آن‌ها فقط ۱۰درصد بودجه لازم برای کمک به اهداف تعیین‌شده برای مهاجران برگشته را در اختیار دارند.
این نهاد افزوده که به دلیل افزایش روزافزون بازگشت مهاجران، فشار بر آنان و نهادهای همکارشان برای تأمین کمک‌ها بیشتر شده و تأکید کرده که برای ادامه این فعالیت‌های نجات‌دهنده، حمایت فوری بین‌المللی لازم است.
برنامه جهانی غذا (WFP) نیز همزمان در صفحه ایکس (تویتر سابق) نوشته که دهه‌ها جنگ، خشکسالی، افزایش قیمت مواد غذایی و دسترسی محدود به آب پاک، سطح سوء‌تغذیه را در افغانستان بالا برده است.
این نهاد گفته اند که توانسته اند تنها به بیش از ۳ میلیون زن و کودک برای پیشگیری و درمان سوء‌تغذیه، مواد غذایی مغذی ویژه ارائه کند.
این نگرانی‌ها در حالی مطرح می‌شود که در این اواخر، روند بازگشت مهاجران افغان از کشورهای همسایه ایران و پاکستان به گونه چشمگیری افزایش یافته است.
گزارشگران ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در اعلامیه‌ای به تاریخ ۱۸ جولای گفته‌اند که از آغاز سال میلادی جاری تاکنون، نزدیک به دو میلیون افغان به گونه اجباری از ایران و پاکستان به افغانستان بازگردانده شده‌اند.
