افغانستان و تاجیکستان با داشتن مرز مشترک به طول حدود ۱۳۵۷ کیلومتر، در هفتهها و ماههای اخیر شاهد چندین رویداد امنیتی در این منطقه بودهاند، که واکنش مقامهای طالبان و نیز نگرانی نهادهای امنیتی تاجیکستان را به دنبال داشته است.
پس از این رویدادها، حکومت طالبان گفته که برخی حلقات در تلاشاند با ایجاد ناامنی، روابط میان کابل و دوشنبه را تیره سازند. مقامهای طالبان تأکید کردهاند که اجازه نخواهند داد از خاک افغانستان علیه کشورهای همسایه استفاده شود.
با این حال، شماری از کارشناسان روابط بینالملل معتقدند که تداوم چنین حوادثی میتواند سیاست خارجی طالبان را، بهویژه در قبال کشورهای آسیای میانه، با چالشهای جدی روبهرو سازد.
عزیز آریانفر، کارشناس امور منطقهای، در گفتوگو با رادیو آزادی گفت در صورتی که اینگونه رویدادها ادامه یابد، ممکن است تاجیکستان با توجه به عضویت خود در پیمان امنیت جمعی، اقدامات امنیتی و اطلاعاتی بیشتری را در دستور کار قرار دهد.
"در صورتی که همچون رویداد ها و حوادث ادامه پیدا کند، چون تاجیکستان عضو پیمان امنیت جمعی است میتواند بگوید از این که طالبان در وضع نیستند که گروه های تروریستی را مهار کنند ما ناگزیر هستیم بخاطر سرکوب و محو و نابودی بعضی هسته های تروریستی دست یک سلسله اقدامات استخباراتی و اطلاعاتی در داخل خاک افغانستان بزنیم، خوب طبعا این میتواند روابط را خیلی پر چالش بسازد و پیامد های خود را هم خواهد داشت. "
در همین حال، طارق فرهادی، آگاه امور سیاسی می گوید: "این حملات از طرف گروه های میشود که از سابق مخالف حکومت تاجیکستان هستند، و بعضی از اعضای آنها از سال ها در افغانستان هستند، شاید که در سابق با طالبان همکار بودند، اما طالبان مثل تی تی پی در مورد پاکستان، از این ها درخواست کرده اند که دیگر به ضد حکومت تاجیکستان عملیات نکنند اما اینها درست قابل کنترل نیستند."
در واکنش به این تحولات، امیرخان متقی، وزیر امور خارجه حکومت طالبان، می گوید که تحقیقات جدی درباره رویدادهای اخیر در امتداد مرز افغانستان و تاجیکستان آغاز شده است.
او روز شنبه ۲۷ دسمبر، در یک گردهمایی در کابل گفت که در این باره با وزیر امور خارجه تاجیکستان گفتوگو کرده و برای جلوگیری از تکرار چنین حوادث، بهگونهٔ مشترک با این همسایۀ شمالی افغانستان کار خواهند کرد.
متقی همچنین گفت که به باور او، برخی «عناصرمغرض» در تلاشاند وضعیت را بی ثبات نشان دهند و به روابط دو حکومت را آسیب بزنند.
به تاریخ ۲۴ دسمبر، در درگیری میان شورشیان و نیروهای تاجیکستان در امتداد مرز این کشور با افغانستان، دستکم دو افسر تاجیکستان و هر سه مهاجم کشته شدند.
پس از این رویداد، نیروهای سرحدی تاجیکستان حکومت طالبان را متهم کردند که به تعهدات و مکلفیتهای بینالمللی خود برای تأمین ثبات و امنیت در امتداد مرز افغانستان و تاجیکستان و مبارزه با گروههای افراطی به گونه کامل عمل نکرده است.
پیش از این نیز، در دو حملۀ جداگانه به تاریخهای ۲۶ و ۳۰ نوامبر، دستکم پنج شهروند چینی کشته و پنج تن دیگر زخمی شدند؛ حملاتی که تاجیکستان گفت از خاک افغانستان صورت گرفته است.
اما تاکنون هیچ گروهی مسئولیت این حملات را نپذیرفته است، اما پس از حمله اول در منطقه شمسالدین شاهین در جنوب غربی تاجیکستان، مقامات تاجیک قاچاقچیان مواد مخدر و گروههای جنایتکار را مقصر دانستند، طالبان پس از آن گفتند که دو نفر را به ظن دست داشتن در این حملات بازداشت کردهاند.
تاجیکستان در چند سال گذشته از فعالیت گروههای تروریستی و تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان نگرانی داشته است.
تاجیکستان و طالبان،اما در ماههای اخیر تلاشهایی را برای گسترش همکاری های اقتصادی انجام دادهاند.
با آنکه تاجیکستان حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته، اما همچنان با طالبان روابطی دارد؛ از جمله فعالیت قونسلگری وابسته به طالبان در شهر خاروغ، آن کشور است.
تاجیکستان پس از بازگشت طالبان به قدرت، برخلاف سایر همسایگان آسیای میانه، سفارت افغانستان در دوشنبه را حفظ کرده است؛ این سفارت هنوز در اختیار ظاهر اغبر، سفیر حکومت پیشین افغانستان، است.
