بسته شدن چندین رسانه آزاد زنگ خطر برای از دست رفتن آزادی بیان در افغانستان

استودیوی رادیو سرحد که نشراتش را در غور متوقف کرد

با آغاز حاکمیت طالبان در افغانستان رسانه‌ها و کارکنان رسانه‌یی در این کشور با چالش‌های‌ جدی اقتصادی روبرو اند و هر روز یکی پی دیگری به فعالیت‌های‌شان نطقهٔ پایان می‌گذارند.

رادیو پکتیا غژ که بیشتر از ۱۷ سال در بخش‌ها سیاسی، اجتماعی،‌ ورزشی و دینی فعالیت‌های رسانه‌یی داشت، هفتۀ پیش فعالیت‌هایش را متوقف کرد که علت آن را نبود حمایت مالی و مشکلات اقتصادی عنوان می‌کند.

ذبیح الله ایوبی مسئول نشراتی این رادیو در این مورد به رادیو آزادی گفت: "به دلیل نبود امکانات مالی رادیو را بستیم، دلیل بزرگ آن این بود، مانند گذشته برای ما اعلانات بازرگانی داده نمی‌شد، ما از لحاظ مالی توسط همین اعلانات تمویل میشدیم، ما ناراحت هستیم، ما در آن‌جا برای مردم خدمت می‌کردیم ما مشکلات مردم را به حکومت و کار کرد‌های حکومت را برای مردم می رساندیم، حال نمی توانیم این کار را انجام دهیم، خیلی ناراحت هستیم."

به گفته آقای ایوبی، بر علاوهٔ رادیو پکیتا غژ در چوکات نشراتی این رادیو، رادیوی صدای زنان پکتیا و دو هفته نامهٔ پکتیا غژ و جَگر نیز چندی پیش فعالیت‌های‌شان را متوقف ساخته بودند.
َ
این رسانه در اعلامیهٔ که پس از پایان فعالیتش نشر کرده نگاشته است، محمد ضیا آرمان عمری، در سال ۱۳۹۱، زحل پشتونیار در سال ۱۳۹۹ و طوفان عمری در سال ۱۴۰۰ از کارمندان این رسانه بودند که از سوی مردان مسلح کشته شدند و تا اکنون به پرونده‌های‌شان از سوی حکومت پیشین و یا حاکمان کنونی رسیدگی نشده است.

پکتیا غژ رادیوی که به تازگی فعالیت هایش را متوقف کرد

بربنیاد آخرین یافته‌های سازمان خبرنگاران بدون مرز با حاکمیت طالبان در افغانستان و بدتر شدن وضعیت اقتصادی در این کشور رسانه‌های آزاد نیز با چالش‌های اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند.

پس از آن که طالبان به گونهٔ کامل بر افغانستان مسلط شدند، شمار زیادی از نهادهای خارجی که با رسانه‌های مختلف در افغانستان به گونه‌یی کمک‌های مالی می‌کردند و منبع خوب مالی برای رسانه‌ها پنداشته می‌شدند افغانستان را ترک کردند.

به گفتۀ صاحبان برخی رسانه‌ها به شمول "پکتیا غژ" پیام‌های تجارتی کاهش چشم گیر یافته اند و در آمد برخی رسانه‌ها از این رهگذر هم از دست رفته است.

همزمان با رادیو پکتیا غژ "رادیو میمنه" از رادیوهای محلی در ولایت فاریاب نیز بنابر مشکلات اقتصادی فعالیت هایش را متوقف کرده است.

اما مسئولان این رادیو نخواستند در این مورد با رادیو آزادی صحبت کند.

در کنار این رادیو تلویزیون تجلا یکی از رسانه‌های محبوب محلی در میدان وردک نیز پس از ۱۱ سال کار در ماه فبروی سال روان اعلام کرد که دروازه‌اش را می‌بندد.

مسئولان این رسانه در یک نشست خبری در قطعنامه‌یی مشکلات اقتصادی، محدودیت آزادی رسانه ها، هزینه‌های هنگفت و نبود یک کارشیوۀ روشن برای رسانه‌ها از سوی حاکمان کنونی افغانستان را از علت‌های اصلی این تصمیم‌شان دانستند.

نجیب‌الله حبیبی صاحب امیتاز رادیو‌ تلویزون تجلا به رادیو آزادی گفت: "آرزوی ما این بود که یک روزی رسانه ما ملی و بین‌المللی شود، ما در این رسانه بسیار قربانی دادیم، برادر جوان من شهید شد، با آن هم کوشش کردیم که رسانه را سقوط نتیم، بد بختانه با تحولات اخیر نه تواستیم به خواست‌های خود برسیم، بدترین روز همو روز بود که ما نشرات خود را بند کردیم و تا حال در استدیو زیاد زنگ می آید، هر رسانه علاقه مندان خود را دارد.»

آرشیف- یک رادیو محلی در کندهار

برخی از صاحبان رسانه‌ها افزون بر چالش‌های اقتصادی مشکلات امنیتی و سخت‌گیری‌های حکومت طالبان را نیز از انگیزه‌های توقف فعالیت‌های برخی از رسانه‌ها می‌گویند.

صاحب امتیاز یک رسانه‌ که دروازه‌اش از سوی حاکمان کنونی بسته شده بر این گفته‌ها مهر تایید می‌زند_اما طالبان در این باره چیزی نگفته اند.

او با رادیو آزادی گپ زد اما خواست نامش را در گزارش ننویسیم چون از دنبال شدن از سوی حکومت طالبان می‌ترسد: "طالبان مرا به مدت ده روز زندانی کردند، به کمک دوستان، خانواده و خبرنگاران دیگر از بند رها شدم، مرا زندانی کردند و نشرات رادیو مرا متوقف کردند، دل انسان درد می‌کند که بالاخره ما به خاطر کی کار می کنیم، فایده فعالیت ما چه است، اما من تلاش می‌کنم که دوباره فعالیت رادیو را آغاز کنم، اما موقف نشدم."

بیش از هشت ماه از حاکمیت طالبان در افغانستان می‌گذرد. بربنیاد یافته‌های نهادهای پشتیبان رسانه‌های آزاد به شمول نهاد خبرنگاران بدون مرز در این مدت ده‌ها رسانهٔ تصویری، صوتی، چاپی و آنلاین به دلیل مشکلات اقتصادی، عدم دسترسی به اطلاعات و محدودیت‌های وضع شده نشرات‌شان را متوقف کردند.

اما حجت الله مجددی رئیس اجرایی انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان می‌گوید رسانه‌ها در بیست سال گذشته نتوانسته بودند که کارهای بنیادی برای نیرومندسازی بن‌گاه‌های مالی‌شان بکنند و به همین علت برخی‌های‌شان زود با رکود روبرو شدند.

آقای مجددی گفت: "سروی و بررسی که ما کردیم، در اولین لحاظات سقوط جمهوریت و تغییر نظام، ما در حدود ۴۰ درصد از رسانه‌های خود را بدون این که مشکلی و یا محدودیتی وجود داشته باشد از دست دادیم، پول کمک‌ها و اعلانات که به صاحبان رسانه‌ها اختصاص داده شده بود و هیچ نظارت دقیق وجود نداشت، از این کمک‌ها و پول‌ها که می‌شد سرمایه گذاری صورت بگیرد و ظرفیت به وجود بیاید و اگر چنین وضعیت پیش می آید اداره بتواند تا یک یا دو سال سر پای ایستاد باشد، مدیریت درست نبود و متاسفانه چنین نشد و یک تعداد از رسانه‌ها بسته شد."

به گفته آقای مجددی کاهش پیام‌های تجارتی به علت بحران اقتصادی موجود در کشور نیز صدمۀ سختی بر اقتصاد رسانه‌ها زده است.

مسئولان نهاد نی- پشتیبان رسانه‌های آزاد افغانستان می‌گویند اگر نهادهای کمک رسان دست رسانه‌های آزاد را نگیرند، این وضعیت روز به روز بدتر خواهد شد.

ظریف کریمی رئیس نی به رادیو آزادی گفت: "امروز ما شاهد وضعیت ناگوار رسانه‌ها در افغانستان هستیم، چون رسانه‌ها با چالش‌های زیادی از جمله چالش امنیتی،‌ اقتصادی و نبود فضای کاری برای فعالیت رسانه ها و حمایت‌های داخلی و خارجی نشرات‌شان را متوقف ساختند، این واقعاً نگران کننده است و خواست ما از جامعهٔ جهانی به خصوص سازمان ملل متحد که در راستای حمایت از رسانه ها و آزادی بیان، حقوق شهروندی همکاری می‌کنند نگذارند که فعالیت رسانه‌ها متوقف شود."

آرشیف- استودیوی رادیو بوستان در جوزجان

رادیو آزادی خواست در این مورد نظر مقام‌های حکومت طالبان را نیز داشته باشد، اما اما آنها دستیاب نشدند.

اما پیش از این گفته اند که علت توقف فعالیت رسانه‌ها در افغانستان از دست رفتن منابع تمویل کنندهٔ آنان از لحاظ مالی می‌باشد نه حکومت طالبان

بر بنیاد سنجشی که فدراسیون و انجمن رسانه‌یی خبرنگاران افغانستان در هماهنگی با سازمان خبرنگاران بدون مرز انجام داده است، پس از حاکمیت طالبان در افغانستان از میان ۵۷۸ رسانه ۲۲۹ رسانه فعالیتش را متوقف کرده است.

در کنار این، به اساس این سنجش از میان ۱۰۴۷۹ خبرنگار در افغانستان در این مدت ۵۹۲۸ خبرنگار کار‌های شان را از دست داده اند.