شماری از آگاهان سیاسی، خبرنگاران و دیپلمات‌های پیشین به این باور هستند که پس از حاکمیت دوبارۀ طالبان در سخنان و ادبیات کاربردی‌شان تغییرات چشمگیری به میان آمده است.
شفیق همدم، مشاور پیشین ناتو و آگاه مسایل سیاسی می‌گوید، طالبان به عنوان یک نظام دموکراتیک شعار سر می‌دهند. دفاع از حقوق مردم، تأمین امنیت، پیشرفت اقتصادی و توسعه از موضوعاتی اند که طالبان برای تقویت حکومتداری خود و کنترل اذهان عامه استفاده می‌کنند.
در حالی که طالبان حدود هشت ماه پیش تنها مسئولیت حملات انتحاری و انفجاری و کشتن نیروهای امنیتی نظام جمهوری پیشین را به عهده می‌گرفت.
آقای همدم می‌افزاید، از زمانی که طالبان دوباره به قدرت رسیدند، زبان مطبوعاتی و ادبیات‌شان زیاد تغییر کرده است: " آنها شعارهای بخشش، برادری، بازسازی، امنیت و صلح را فریاد می‌زنند و در این باره بحث می‌کنند. اما در عمل من و شما می‌بینیم که آنها به سه تعهد اصلی خود، یکی مبارزه با تروریسم، دوم ایجاد حکومت همه‌شمول و سوم احترام به حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و اقلیت ها ناکام شده اند."
عمری: طالبان با زبان مثبت رسانه‌یی روی اصلی قضیه را پنهان می‌کنند
پس از حملات دو هفته پیش در کابل، هرات، کندز و برخی ولایت‌های دیگر طالبان به عنوان یک حکومت مسئول در دفاع از افغانان و امنیت آنان و جلوگیری از تکرار این گونه رویدادها سخن گفت؛ در حالی که در زمان نظام جمهوری مقام‌های طالبان مسئولیت چنین رویدادهایی را به عهده می‌گرفتند.
عبدالحق عمری، خبرنگار محلی در افغانستان که از سال‌ها به این سو برای تهیه گزارش‌هایش با سخنگویان طالبان در تماس بوده، می‌گوید که طالبان تلاش می‌کنند در سخنان خود از ادبیاتی استفاده کنند که بازتاب آن در رسانه‌ها به سودشان تمام شود.
آقای عمری افزود: "زمانی که آنان در مقابل رسانه‌ها حضور می‌یابند، تند سخن نمی‌گویند و همیشه تلاش می‌کنند که با رسانه‌ها با زبان مثبت رسانه‌ای چیزی بگویند و روی اصلی قضیه را پنهان کنند."
کروخیل: آنان [طالبان] هر روز به نام چوکات شرعی حقوق مشروع زنان افغان را نقض می‌کنند.
اما شینکی کروخیل، عضو پیشین ولسی جرگه می‌گوید، عکس‌العمل طالبان نسبت به روزهای اول حاکمیت‌شان تند شده است.
به گفتۀ بانو کروخیل، در کنار این میان عمل و سخنان طالبان تفاوت فاحشی وجود دارد و این موضوع شکاف بزرگی را میان طالبان و مردم به میان آورده است.
"آنان [طالبان] هر روز به نام چوکات شرعی حقوق مشروع زنان افغان را نقض می‌کنند. آنان به همین بهانه تمام این محدودیت‌ها را بر زنان افغان وضع می‌کنند. من فکر می‌کنم آنان با این کارهای شان سبب نارضایتی جمع زیادی از مردم می‌شوند."
در کنار دیگر تعهدات طالبان نتوانستند که موضوع عفو عمومی را در صفوف خود عملی کنند.
یکی از آخرین گزارش‌های نیویارک تایمز که با استناد به منابع موثق نشر شده بود، یکی از ثبوت‌های این ادعا است. در این گزارش آمده بود که طالبان نزدیک به ۵۰۰ سرباز و افسر نظام جمهوری پیشین را پس از اعلام عفو عمومی کشته اند.
اما طالبان این گزارش را رد کردند.
عزیز معارج، دیپلومات اسبق و آگاه سیاسی می‌گوید، طالبان با گذشت هر روز به نماد آزار و شکنجۀ افغانان مبدل شده اند که به گفتۀ او، مردم هم به تفاوت گفتارشان تا عمل‌شان پی برده اند: "یعنی آزار مردم، فاصله گرفتن از مردم، ایجاد محدودیت بر مردم در جریان وظیفه و در کنار آن طالبان در امور دولتی به مردم مراجعه نکردند. نه از مردم مشروعیت گرفتند، نه قانون اساسی را پذیرفتند، نه اداره‌شان را رسمی کردند، حکومت‌شان از همان زمان موقت باقی مانده و فشارها روز به روز زیاد می‌شود."
دو نیروی مسلح حکومت طالبان. عکس جنبه تزئینی دارد
رادیو آزادی در پیوند به محتوای این گزارش خواست دیدگاه حکومت طالبان را بپرسد، اما سخنگویش پاسخ نداد.
اما سید اکبر آغا مقام پیشین طالبان می‌گوید، طالبان هیچگاهی به مسجدها و مکتب‌ها حمله نکرده اند: "موضوع انترکانتیننتل بالای خارجی‌ها بود، بالای ملکی‌ها نبود. افراد ملکی در هر جای از بین می‌روند، این‌ها همه گفته اند که این مردم باید حفاظت شوند یا تدبیر دیگری گرفته شود."
اما بر اساس گزارش‌های دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) در ۲۰ سال گذشته بیشتر قربانیان حملات انفجاری و انتحاری طالبان غیرنظامیان بوده اند.
یکی از پرسش‌های دیگر که مطرح می‌شود این است که گفتار و ادبیات کاربردی طالبان چقدر مهم است و به روند مشروعیت بخشیدن به حکومت‌شان در سطح جهان کمک می‌کند؟
شفیق همدم
شفیق همدم، مشاور پیشین ناتو می‌گوید: "توجه جامعۀ جهانی زیادتر به عملکرد طالبان است تا اینکه به شعارها و ادبیات آنها توجه کند. چیزی که تعهد آنها بود و چیزی که جهانیان از آنها توقع داشتند و حقوق مردم افغانستان را تأمین می‌کند، آنها هنوز هم در ارائه این گونه خدمات و عملی کردن تعهدات خود ناکام شده اند.
طالبان در کنار این برخی خبرنگاران و آگاهان سیاسی را که تفاوت عملکرد طالبان با اظهارات‌شان را روشن کردند و از آنان انتقاد کرده اند، بازداشت کردند و پس از مدتی رها کردند، اما این افراد پس از رهایی دیگر مانند گذشته در بحث‌ها حاضر نشده اند.