سازمان حقوق بشر ایران می‌گوید که پس از آغاز حاکمیت دوبارۀ طالبان در افغانستان، روند اعدام زندانیان افغان در ایران بیشتر شده است.
این سازمان که دفتر آن در ناروی مستقر است، روز جمعه در توییتی گفته است، در جریان سال ۲۰۲۳ دست کم ۶ افغان در ایران اعدام شدند.
به گفتۀ این سازمان، در آخرین مورد روز پنجشنبۀ هفتۀ گذشته یک افغان به نام سعید بخاطر قتل اعدام شده است.
سازمان حقوق بشر ایران افزوده است که از آغاز سال ۲۰۲۱ تا آغاز حاکمیت دوبارۀ طالبان هیچ زندانی افغان در ایران اعدام نشده بود، اما پس از حاکمیت طالبان ۵ مورد اعدام افغان‌ها در این سال و در سال ۲۰۲۲ هم ۱۶ مورد اعدام افغان‌ها در ایران گزارش شده است.
در زمان نظام جمهوریت نیز گزارش‌های از اعدام افغان‌ها در زندان‌های ایران به نشر می‌رسید، اما در سال‌های اخیر جمهوریت گزارش اعدام افغان‌ها کم شده بود.
ایران در این اواخر سلسله اعدام ها را بیشتر ساخته و این روند انتقاد های جهانی را نیز با خود به همراه داشته است
حکومت ایران تا به حال واکنشی به این گزارش سازمان حقوق بشر ایران نداشته است.
اما حکومت طالبان بدون پرداختن به موضوع افغان‌های اعدام شده در زندان‌های ایران ادعا می‌کند که در نتیجۀ تلاش‌های آنان حکم اعدام ۲۰۰ زندانی افغان در ایران لغو شده و این زندانیان به افغانستان منتقل شدند.
عبدالمطلب حقانی، سخنگوی وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان حکومت طالبان به رادیو آزادی گفت :
"تا حال به اثر تلاش‌های این کمیته بیش از دو هزار افغان از زندان‌های ایران آزاد شده و به کشور انتقال شده اند که در این میان به تعداد ۲۰۰ زندانی هم بودند که محکوم به اعدام بودند، اما اعدام‌شان به حبس مبدل شده و به کشور خود انتقال شده اند."
از سوی دیگر شماری از پناهجویان افغانستان در ایران از مشکلات‌شان شکایت دارند.
ذاکر، یک تن از آنان که مدت یک و نیم سال است در ایران زندگی می‌کند، به رادیو آزادی می‌گوید، افغان‌های مهاجر به شمول خودش به مشکلات زیادی روبه‌رو هستند.
مهاجرین افغان از برخورد نا مناسب و حتی شکنجه و بازداشت ها در ایران شکایت دارند
" کارت بانکی و شناسنامه برای ما نمیدهند، یک سال است که درخانه استم از ترس این که باز دیپورت نشوم بیرون شده نمیتوانم و کار کرده نمیتوانم ، درنانوایی برای ما بدون کارت بانکی نان نمیدهند"
ذاکر می‌گوید که با خانوادۀ شش نفری‌اش به دلیل مشکلات اقتصادی و بیکاری از راه‌های غیرقانونی به ایران رفته، اما فعلا بیکار است.
تعدادی از مهاجرین افغان درسرحد میان ایران و افغانستان
خاطره، یک بانوی افغان نیز به برخی از مشکلات دیگر مهاجرین و پناهجویان افغان در ایران اشاره می‌کند.
"پولش ارزش خود را از دست داده می‌رود، اما قیمتی بسیار زیاد شده است و دیگر به اساس کارت‌های سرشماری که افغان‌ها دارد زمانی که وقت آن پوره می‌شود باز می‌گویند که اقامت می‌دهند هنوز معلوم نیست که اقامت می‌دهند یا نه، اما زیادتر ترس مهاجرین از دیپورت شدن است.
مسئولان وزارت خارجۀ حکومت طالبان به پرسش‌ها در این باره پاسخ ندادند، اما پنجشنبۀ هفتۀ گذشته احمد ضیا تکل، معاون سخنگوی وزارت خارجۀ حکومت طالبان گفته بود که امیرخان متقی، سرپرست این وزارت با حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجۀ ایران روی مشکلات مهاجرین افغان در آن کشور گفتگو کرده است.
از سوی دیگر وزارت خارجۀ ایران به روز پنج‌شنبه در اعلامیه‌ای گفته بود که حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجۀ این کشور در یک تماس تیلیفونی با انتونیو گوترش، سرمنشی سازمان ملل متحد گفته که شمار پناهجویان افغان در آن کشور بالغ بر پنج میلیون نفر است.
به نقل از اعلامیه، وزیر خارجۀ ایران به آقای گوترش گفته که مدیریت این تعداد زیاد مهاجران، نیازمند توجه و حمایت بین‌المللی است.
عامل اساسی افزایش مهاجرت افغان‌ها به کشورهای همسایه به ویژه پس از حاکمیت دوبارۀ طالبان در افغانستان به ایران، فقر، بیکاری و مشکلات امنیتی خوانده شده است.
به اساس معلومات وزارت مهاجرین وعودت کنندگان حکومت طالبان، در حال حاضر حدود ۳ میلیون افغان در ایران مهاجر هستند.