عرضه دوا های بی کیفیت در بازار های افغانستان؛ مردم میخواهند جلو ورود آن گرفته شود

برخی باشندگان ولایت‌های مختلف افغانستان از فروش دواهای بی‌کیفیت در دواخانه‌ها شکایت دارند.

آنان می‌گویند، با وجود پرداخت هزینه دواهایی را بدست می‌آورند که نمی‌تواند تسکین دهندۀ درد بیماران شان باشد.

مرسل، باشندۀ کابل می‌گوید، فرزندش مبتلا به بیماری سرطان خون است و بخاطر بی‌کیفیت بودن دواها در افغانستان، مجبور است دوای فرزندش را از کشورهای همسایه خریداری کند:

"بچه‌گکم مریض است خون می‌گیرد ماه‌هانه "سرطان خون" است، دوای که مه از پاکستان می‌گیرم آن سرش تاثیر می‌کند و باز همان دوا را که از افغانستان می‌گیرم باز او تاثیر نمی‌کند، بخاطر اینکه دوای آنجا کیفیت دارد و اینجا که می‌آورند کیفیت ندارد".

نازنین، یکی دیگر از باشندگان کابل می‌گوید، پسرش بیماری دیپریشن دارد و به گفتۀ او، دواهای بی‌کیفیت نتوانسته تاکنون روی بهبودی بیماری پسرش تاثیر بگذارد. او به رادیو آزادی گفت:

"بچه ام مریض است هر ماه برایش دوا می‌گیرم از مجبوری تا وقتی که پاکستان ببرم باید با همین دوا گذاره کنم که اثراتش بسیار بالایش منفی است و هر روز و هر لحظه شاهد این مسأله هستم".

حسنا، باشندۀ ولایت تخار نیز از تجربۀ استفاده از دوای بی‌کیفیت چنین روایت می‌کند:

"وقتی که دوا گرفته بودم بجای که دوا باشد داخل جعبۀ دوا، بجای دوا چونه و کوکه بود که واقعا جای تعجب است".

شماری از دواخانه‌داران در ولایات مختلف هم می‌پذیرند که دواهای بی‌کیفیت در بازار‌های افغانستان خرید و فروش می‌شود، اما می‌گویند، در مواردی تشخیص آن برای آنان دشوار است.

آنان از حکومت طالبان می‌خواهند که برای پیشگیری از گردش دوای بی‌کیفیت در بازارهای افغانستان اقدام جدی کند.

محمد یار ناظم، مسئول یک دوا خانه در شهر قلعۀ نو ولایت بادغیس در مورد فروش دواهای بی‌کیفیت می‌گوید:

"دواهای تقلبی یا غیرمعیاری به شکل‌های مختلف وارد بازار‌های افغانستان می‌شود که این دواها توسط شرکت‌های که تولید می‌شود، بسته بندی بسیار منظم و رنگ‌آمیزی بسیار دقیق وارد بازار می‌شود که ما نمی‌توانیم دواهای اصلی و تقلبی را از هم تشخیص بدهیم که مسئولیت این بحران بیشتر به دوش حکومت است".

محمد ناصر یک تن از دواخانه داران در کابل نیز گفت:

"ما در کابل با ادویه‌های بی‌کیفیت زیاد سر خوردیم، ادویه‌های بی‌کیفیت را زیاد دیدیم، ادویه‌های که مثلاً یخچالی بوده به شهر کابل آمده و به یک شکل غیر استندرد به ما داده شده که بگیرید این را بخرید که ما خودداری کردیم".

برخی از داکتران و فارمسست‌ها نیز موجودیت داروهای بی‌کیفیت در دواخانه‌ها را تأیید می‌کنند.

داکتر فضل‌الله ممتاز، یک تن از داکتران در این باره به رادیو آزادی گفت:

"بنا به تجاربی که ما داریم و این قضیه را من درست پیگیری می‌کنم اکثر ادویه‌ای که از پاکستان، هند، حتی چین، ایران و کشورها می‌آید، دو مشکل عمده دارد، اولین مشکل‌اش علت‌اش این است که آن‌ها دواها و ادویه‌ای بی کیفیت حتی جعلی را به افغانستان صادر می‌کنند، بخاطر اغراض تجارتی، دوم اینکه دواهای که تاریخ آن تیر می‌شود، استهلاک شده، تاریخ‌شان تیر شده، بی‌کیفیت شده آن ادویه را تاریخ جدید می‌زنند و وارد افغانستان می‌کنند".

داکتر فرزاد فراز استاد بخش فارمسی هم دلایل متعددی را در بی‌کیفیت شدن دواها دخیل می‌داند:

"اگر بهترین تولید را داشته باشیم انتقال مشکل داشته باشد کیفیت متاثر است، بهترین انتقال و بهترین تولید اگر گدام خراب داشته باشیم باز هم کیفیت! و در نهایت دواخانه‌های که دواها را در شیرف نگهداری می‌کنند و تحت عنوان شیرف لایف حیات محافظوی دوا تحت مطالعه قرار می‌گیرد این چهار فکتور اثر گذار قبل از استفاده دوا است مورد پنجم هم که اگر بهترین دوا با تمام چهار زنجیره به شکل خوب پروسس، انتقال، نگهداشت و توزیع شود ولی درست استفاده نشود باز هم ما کیفیت مطلوب از دوا گرفته نمی‌توانیم".

اما عبدالباری عمر، سرپرست ادرۀ ملی دوا و غذای حکومت طالبان دو هفته پیش در نشستی زیر نام "برنامۀ حسابدهی دولت به ملت" گفت، برای کنترل فروش دواهای بی‌کیفیت سیستم دیجیتالی و طرزالعمل جدید ساخته اند:

"وقتی که دوا می‌آید و تفکیک کیفیت آن وجود نداشته باشد و معلوم نباشد که این دوای کدام کمپنی است و چه کسی آن را تضمین می‌کند که من آن را ساخته ام، کی آورده، کی توزیع کرده، چگونه انتقال شده، چگونه گدام شده و داکتر در نسخه چگونه نوشته است، بخاطر کنترول این سیستم یکی که همان است که بحث کردیم آنلاین سازی و دیجیتال سازی است بخش دوم آن یک طرزالعمل جدید ما است."

شکایت از موجودیت دواهای بی‌کیفیت در دواخانه‌های افغانستان مورد تازه‌ای نیست. پیش از این هم و در زمان نظام جمهوریت چنین شکایت‌های وجود داشت، اما با وجود تعهدهای اداره‌های مربوطه، ظاهراً این مشکل حل نشده باقی مانده است.