به روز نهم سپتمبر سال ۲۰۰۱ که برابر با ۱۸ سنبله است، احمد شاه مسعود، فرمانده نامدار جهادی در حالیکه طالبان بر ۹۰ درصد خاک کشور حاکم بودند، ظاهراً توسط دو خبرنگار عرب، به اثر انفجار مواد جاسازی شده در کمره در جریان یک گفتگوی تلویزیونی در ولسوالی خواجه بهالدین ولایت تخار کشته شد.
دو روز پس از این حادثه یک تعداد اهداف به شمول دو ساختمان در مرکز تجارتی بین المللی در شهر نیویارک و یک ساختمان در نزدیکی وزارت دفاع امریکا توسط طیاره‌های بی‌سرنشین هدف قرار گرفتند.
ایالات متحدۀ امریکا که اسامه بن لادن، رهبر گروه القاعده را به راه‌اندازی این حملات تروریستی متهم کرده بود، به طالبان هشدار داد٬ او را که در آن وقت در افغانستان زند‌گی می‌کرد، به امریکا تحویل دهند، اما طالبان که در آن زمان ملا محمد عمر رهبرشان بود از تحویل‌دهی اسامه بن لادن به امریکا خودداری کردند.
به همین دلیل زنگ سقوط دور اول حکومت طالبان به صدا درآمد و جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور وقت امریکا در یک سخنرانی در هفتم اکتوبر ۲۰۰۱ گفت که به نیروهای امریکا دستور داده تا به افغانستان حمله کنند:
"عصر بخیر، ارتش امریکا به اجازۀ من هدایت حمله بر کمپ‌های تروریستی القاعده و تاسیسات ارتش رژیم طالبان را پیدا کرد. این با دقت سنجیده شده و این حمله بخاطری پلان شده که از استفاده از خاک افغانستان به عنوان لانۀ عملیات تروریستی جلوگیری شود."
بوش افزود که حد اقل ۴۰ کشور جهان در این عملیات امریکا را همکاری می‌کنند.
ساعت ۸ و ۵۷ دقیقه شب بود که صدای نخستین بمب امریکا در کابل شنیده شد.
در نتیجۀ عملیات نیروهای امریکا رهبران طالبان از افغانستان فرار کردند و نظام‌شان سقوط کرد و رهبر شبکۀ القاعده از طریق راه مشهور توره بوره در سپین غر در شرق افغانستان به پاکستان فرار کرد و تا زمان کشته شدن‌اش درعملیات نیروهای ویژۀ امریکا در ایبت آباد پاکستان بسر برد.
بعد از تهاجم امریکا به افغانستان حکومت موقت ۶ ماهه تشکیل شد که حامد کرزی در راس آن بود.
نخستین لوی جرگۀ اضطراری حکومت موقت به احمد شاه مسعود لقب قهرمان ملی را داد و نهم سپتامبر را که برابر با ۱۸ سنبله است، هفته شهید نام گذاری کرد.
بعد از آن تا زمان سقوط جمهوریت همه ساله حکومت از روز ترور احمد شاه مسعود به عنوان روز شهید گرامی داشت می‌کرد.
طرفداران مسعود در این روز در جریان گرامی داشت در راه و کوچه‌های کابل و دیگر شهر‌ها، قدرت نظامی خود را نمایش می‌دادند.
اسحق اتمر، آگاه امور سیاسی و استاد پوهنتون فرهنگی و دیپلوماسی برلین با اشاره به تحولات بعد از ۱۱سپتمبر در افغانستان می‌گوید، حوادث نهم و ۱۱سپتمبر با هم مرتبط اند:
"اینکه آمریکا به افغانستان آمد و ۲۰سال باقی ماند، این مطابق یک پلان از قبل انجام شده بود. از برخی شواهد هم معلوم می‌شود و برخی تحلیل گران امریکایی هم این را می‌پذیرند میان این دو یک رابطه مستقیم وجود دارد."
در ۲۹ اکتوبر ۲۰۰۴ زمانی که اسامه بن لادن هنوز زنده بود، در یک پیام تلویزیونی که از تلویزیون الجزیره نشر کرد، مسئولیت حملات ۱۱سپتامبر را پذیرفت، اما با گذشت ۲۲ سال از این حادثه، تاکنون هم عاملان قتل مسعود ناشناس باقی مانده اند.
بعد از تشکیل حکومت موقت به رهبری حامد کرزی در اواخر ۲۰۰۱ به منظور تحقیق در مورد این قضیه به یک کمیسیون وظیفه سپرده شد و در این سال‌ها بارها در این مورد وعده داده شد، اما تا پایان حاکمیت نظام جمهوری پیشین پروندۀ ترور او مبهم باقی ماند.
نزدیکان و دوستان احمدشاه مسعود می‌گویند، او بر سر نزاع قدرت از سوی یک تعداد نزدیکانش به خاطر قدرت کشته شد، اما هیچ کس در این مورد شواهدی ارائه نکرده است.
جبهۀ مقاومت ملی افغانستان که رهبری آن را اکنون احمد مسعود به عهده دارد، در زمانی که طالبان برای بار دوم بر افغانستان حاکم شدند، میراث باقی ماندۀ احمد شاه مسعود است که در آن زمان به شورای نظار معروف بود.
شورای نظار در دهۀ ۹۰ میلادی بخشی از ائتلاف اتحاد شمال بود که بر ضد حکومت طالبان جنگ می‌کرد.
شمس الحق آریانفر، یک عضو جبهۀ مقاومت ملی به رادیو آزادی گفت، توطئه قتل مسعود و حادثه ۱۱سپتمبر زنجیرهای یک حلقه بودند:
"بدون شک در شهادت احمدشاه مسعود طالبان نقش عملی داشتند، اما این پروژه بزرگتر از این بود بخاطری که موجودیت احمد شاه مسعود سبب این می‌شد که آن جهانی که در افغانستان غرض‌ها و مرض‌ها داشتند به اینجا آمده نمی‌توانستند اینکه گفته می‌شود از داخل کشته شد حرف مفت است."
آریانفر می‌گوید، مسعود در بین دوستان خود دشمن نداشت، اما به گفتۀ اتمر، مسعود بر اساس یک پلان جهانی اما بوسیله دوستان خود کشته شد:
"احمد شاه مسعود در نتیجۀ یک توطئه ترور شد، این توطئه از طرف قدرت‌های بزرگ ساخته شده بود، البته به همکاری دوستانش انجام شد، بخاطری که بعد از این که او کشته شد تا امروز حتی که دوستانش هم به قدرت بودند، پیگری این پرونده همین‌گونه باقی مانده و در مورد آن بحث نشده."
نهم و ۱۱ سپتمبر نه تنها برای گروه‌های جهادی در افغانستان، به ویژه ائتلاف شمال سابق که در سه دهۀ گذشته نقش عمده‌ای در عرصۀ سیاسی افغانستان ایفا کردند، بلکه برای طالبان که آن زمان حاکم کشور بودند هم زیاد اهمیت دارد.
امسال این روز درحالی فرا رسیده که طالبان بر افغانستان حاکم اند و نه از برنامه‌ها و استراتیژی‌های بلند احمد شاه مسعود برای ادارۀ افغانستان خبری است و نه هم از آن دموکراسی و نظام جمهوریت که امریکا در نتیجۀ ۱۱سپتامبر آن را ایجاد و با حمایت از نظام پیشین در افغانستان در پی تقویت آن بود.
