سازمان گزارشگران بدون مرز (آر اس اف) روز سهشنبه با نشر اعلامیهای گفته که پس از حاکمیت دوبارۀ طالبان در افغانستان در آگست ۲۰۲۱، آزادی مطبوعات سقوط کرده و خبرنگاران در معرض بازداشت خودسرانه و رسانهها در معرض سرکوب قرار گرفتند.
این سازمان خواهان آزادی دو خبرنگار افغان از زندانهای حکومت طالبان شده است که در جریان یک هفتۀ اخیر یکی از آنان بازداشت و دیگرش به یک سال زندان محکوم شد.
گزارشگران بدون مرز از طالبان خواسته است که سلطان علی جوادی، رئیس رادیو نسیم و عبدالرحیم محمدی، گزارشگر تلویزیون تمدن را در اسرع وقت آزاد کرده و به تهدیدات خود علیه کارکنان رسانهها در افغانستان پایان دهند و همچنین از هدف قرار دادن رسانههای مستقل خودداری کنند.
این سازمان در اعلامیهاش افزوده است که از آغاز سال جاری تاکنون سه خبرنگار در افغانستان کشته شده اند.
سمیه ولیزاده، مسئول کمیتۀ دادخواهی و ارتباطات مرکز خبرنگاران افغانستان در بارۀ موارد خشونت علیه خبرنگاران در دو سال گذشته به رادیو آزادی گفت:
"متأسفانه در بیش از دو سال گذشته خشونت علیه خبرنگاران افزایش بیسابقهای داشته است. طبق آماری که جمعآوری کردیم تنها در ۶ ماه اول سال جاری ۷۵ مورد خشونت به ثبت رسیده است. از این تعداد بیش از ۳۰ مورد مربوط به دستگیری و بازداشت خودسرانه خبرنگاران است."
این در حالی است که شماری از خبرنگاران نیز به رادیو آزادی مدعی هستند که مورد خشونت حکومت طالبان قرار گرفته اند.
یکی از خبرنگاران در ولایت فاریاب که به دلیل تهدیدات امنیتی نمیخواهد نامش در این گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی گفت:
"یک بار به دلیل کار رسانهای از سوی استخبارات بازداشت شدم. آنها به ما فشار آوردند که هرگز اخباری که خلاف نظام باشد، منتشر نکنیم. اکنون هم به دلیل محدودیتها نمیتوانیم آزادانه از شهر و بازار عکس و ویدیو بگیریم یا مصاحبه انجام دهیم، وقتی برای مصاحبه یا تهیۀ گزارش به شهر و بازار میرویم با نیروهای طالبان روبهرو میشویم."
یک خبرنگار از ولایات شرقی افغانستان که او نیز به دلیل مشابه نمیخواهد نامش در گزارش ذکر شود، میگوید:
"من خودم با چنین موردی روبهرو شدهام، یک بار طالبان موبایل من را چک کردند و در آن به فیلمها، عکسها، ایمیلها و هر آنچه که مربوط به من بود دسترسی پیدا کردند. خواست ما این است که خبرنگاران را بگذارند تا صدای مردم را به گوش حکومت برسانند و مشکلات را حل کنند."
افغانستان در فهرست آزادی مطبوعات گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۲۳ از میان ۱۸۰ کشور در جایگاه ۱۵۲ام قرار دارد.
یک خبرنگار دیگر که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، به رادیو آزادی گفت، پس از حاکمیت دوبارۀ طالبان، آزادی مطبوعات از بین رفته است و بسیاری از خبرنگاران و رسانهها با سانسور طالبان مواجه هستند:
"نه تنها رسانهها و آزادی آنها را از بین میبرند، بلکه ملتها هم با آنها میمیرند، زیر خاک دفن میشوند و خواستههای ملت و راههای حل مشکلات از بین میرود."
سازمان گزارشگران بدون مرز همچنین به بسته شدن رادیو نسیم در دایکندی اشاره کرده و گفته است که پخش آن از ۲۷ سپتامبر، زمانی که حکومت طالبان سه کارمند این رادیو را برای مدتی بازداشت کرده بود، متوقف شده است.
آر اس اف به نقل از منابع افزوده که این رادیو متهم به پخش محتوای رادیو آزادی است که طالبان از دسمبر سال ۲۰۲۲ به اینسو نشرات آن را روی موج افام متوقف کردند.
اگرچه حکومت طالبان همواره مدعی شده است که به آزادی بیان در چارچوب شریعت اسلام و منافع ملی افغانستان متعهد است، اما نهادهای حامی رسانهها هر از گاهی از موجودیت محدودیتهای گسترده در فعالیتهای رسانهای خبر میدهند و همچنان نسبت به خشونت علیه خبرنگاران و بازداشتهای خودسرانۀ آنان ابراز نگرانی میکنند.