امروز ۲۴ جنوری، روز جهانی آموزش است.
صندوق حمایت از کودکان ملل متحد ( یونیسف) در گزارشی به این مناسبت می‌گوید که افغانستان دارای پایین‌ترین سطح کیفیت آموزش در جهان است.
یونیسف گفته که تنها ۱۳ درصد از کودکان در صنوف دوم و سوم مهارت ابتدایی خواندن را دارند و تنها ۱۸ درصد مهارت ریاضی را دارند.
زیرساخت‌ها و مکاتب امن از پایه‌های اساسی سیستم آموزشی با کیفیت در گزارش یونیسف خوانده شده و گفته شده است که اما در افغانستان بیش از نیمی از مکاتب آب آشامیدنی پاک و بیش از یک سوم آن سرویس‌های بهداشتی ندارند.
از سوی دیگر روز جهانی آموزش در حالی فرا رسیده است که ۸۵۶ روز از بسته شدن مکاتب به روی دختران بالاتر از صنف ششم و ۳۹۶ روز از بسته شدن دروازه‌های پوهنتون‌ها به روی دختران دانشجو می‌گذرد.
یک دانش آموز: بحران و وحشتی که فعلاً در افغانستان در جریان است همانا باز ماندن دختران از تحصیل، پوهنتون و مکاتب‌شان است
در کنار آن طالبان کورس‌های آموزشی را هم به روی این دختران محروم از آموزش و تحصیل مسدود کردند.
با وجود واکنش‌های گستردۀ ملی و بین‌المللی به این ممنوعیت‌های طالبان و خواست‌ها برای رفع آنها، مقام‌های طالبان تاکنون هیچ اقدامی برای برداشتن این ممنوعیت‌ها نکرده اند.
یک دانش آموز دختر که از آموزش محروم شده است و نخواست نامش در گزارش منتشر شود، در صحبت با رادیو آزادی می‌گوید:
"اصلاً دختران در افغانستان حق آموزش را ندارند چه برسد به این که ما مشکلات آموزشی را که رو‌به‌رو هستیم بیان کنیم. بحران و وحشتی که فعلاً در افغانستان در جریان است همانا باز ماندن دختران از تحصیل، پوهنتون و مکاتب‌شان است که تمامی دروازه‌های تحصیل به روی شان بسته است."
در کنار شکایت دختران از محرومیت شان از آموزش، برخی دانش‌آموزان پسر می‌گویند که با مشکلاتی در روند آموزش مواجه هستند.
علیرضا، دانش‌آموز صنف یازدهم در صحبت با رادیو آزادی گفت، آنها در مکاتب با کمبود کتاب و آموزگار مواجه هستند و همچنان نگران اند که خواهرانش مکتب رفته نمی‌توانند:
"اساتید ورزیده وجود ندارد، در مضامین کلیدی وقتی استاد نباشد شاگردان صنف را کنترل می‌کنند، هدف مکتب تنظیم موی و یونیفورم شاگرد است، مکتب ما به کتاب نیاز دارد. هر شاگرد فقط دو یا سه کتاب دارد، تنها اول نمره‌ها کتاب‌ها را کامل دارند. همچنان ضعف در مدیریت هم وجود دارد. همه به مکاتب می‌رویم ولی خواهران ما نمی‌توانند به مکتب بروند."
یک آموزگار که نخواست نامش در گزارش منتشر شود به رادیو آزادی گفت، هرچند در حال حاضر مشکلاتی در سیستم آموزش افغانستان وجود دارد، اما تصمیم حکومت طالبان برای تغییر نصاب آنها را بیشتر نگران کرده است:
"ما کتاب آموزش دینی داشتیم، دنیات داشتیم، قرآن کریم داشتیم، اینها کتاب‌هایی بود که در ردۀ اول تقسیم اوقات ما بود. اما فعلاً اگر ساینس نخوانیم ما چگونه بدانیم که سیستم بدن یک انسان چگونه است. اگر ما تاریخ نخوانیم از اوضاع قبلی افغانستان چطور خبر شویم، در کل سیستم آموزشی در افغانستان در یک جمله اگر بگویم رو به سقوط است."
برخی فعالان آموزش می‌گویند که برای بهبود کیفیت آموزش و حق برابر آموزش باید به سیستم آموزشی توجۀ بیشتر شود.
زرکه ملیار، یک فعال آموزش و مسئول مطبوعاتی کمپاین ملی آموزش دختران در صحبت با رادیو آزادی می‌گوید، هنوز افغانستان با کمبود ساختمان مکاتب، مواد درسی، صنوف آموزشی مواجه است که این بر سیستم آموزشی و کیفیت آموزش تاثیر می‌گذارد:
"نبود مکاتب از یک طرف و کمبود معلمین از سوی دیگر، اجازه ندادن دختران به مکاتب سبب شده است که دسترسی به آموزش دشوار شود. بسته بودن مکاتب و پوهنتون‌ها اساس و بنیاد جامعه مان را لرزان می‌سازد."
این در حالی است که مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی رئیس الوزرای حکومت طالبان و حبیب‌الله آغا، سرپرست وزارت معارف حکومت طالبان امروز چهارشنبه در مراسم گشایش کنفرانسی زیر نام "کنفرانس ملی بهبود نهادهای تعلیمی و تحصیلی افغانستان" در کابل گفتند که حکومت آنها در کنار تقویت سیستم آموزشی در تلاش است تا علوم عصری را در چوکات شریعت در نظام آموزشی جا دهد.
پیش از این وزارت معارف حکومت طالبان از تغییر نصاب تعلیمی پائین‌تر از صنف ششم خبر داده و گفته که این تغییرات شامل حذف مواردی میشود که خلاف "شریعت و عرف افغانی" بوده اند.
از سوی دیگر برخی مقام‌های طالبان همواره بر افزایش مضمون‌های دینی در سیستم‌های آموزشی و تحصیلی مکاتب و پوهنتون‌ها تاکید کردند و حتی شمار مدارس دینی را هم افزایش داده اند.
در حال حاضر ۲۰ هزار مدارس دینی در افغانستان وجود دارند که ۱۳ هزار مدارس ثبت وزارت معارف اند.
این در حالی است که امروز ۲۴ جنوری برابر به روز جهانی آموزش است و از این روز در بیشتر کشورها بزرگداشت صورت می‌گیرد.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد شعار امسال روز جهانی آموزش را "نقش مهم آموزش و آموزگاران در مقابله با سخنان نفرت انگیز" انتخاب کرده است.
یونسکو در مورد این روز در ویب سایت خود نوشته است که سخنان تنفر آمیز به تعصب و تبعیض دامن می‌زند و می‌تواند خشونت را عادی سازد و از همین رو یونسکو از کشورهای عضو خود می‌خواهد که آموزش را به عنوان ابزاری برای تقویت صلح و کرامت انسانی در اولویت قرار دهند.
