سازمان عفو بین‌الملل در نامهای به عبدالحق وثیق، رئیس عمومی استخبارات حکومت طالبان از او خواسته که دو فعال آموزش به نامهای احمد فهیم عظیمی و صدیق‌الله افغان را که در ۱۷ اکتوبر ۲۰۲۳ از کابل بازداشت شدند، آزاد کند.
در این نامه که ناوقت روز جمعه نشر شده، گفته شده که این دو تن به اتهام‌های نادرست مانند کمک به فرار تیم دختران رباتیک و سازماندهی تظاهرات بازداشت و زندانی شدند.
عفو بین‌الملل گفته است که خانواده‌های این فعالان اتهامات وارده بر آنها را رد کردند.
در این نامه آمده است، این دو فعال آموزش پس از ۷۲ روز نگهداری در ریاست ۰۴۰ استخبارات طالبان و محاکمه شدند و در دسامبر ۲۰۲۳، بدون ثابت شدن جرم‌شان، به زندان پلچرخی منتقل شدند.
عفو بین‌الملل مدعی شده که این فعالان در زندان مورد شکنجه قرار گرفتند و از محکمۀ عادلانه و حقوق بشری‌شان محروم هستند.
این سازمان از حکومت طالبان خواسته که این فعالان را آزاد کند، به دختران و پسران حق آموزش را بدهد و همچنان از بازداشت‌های خودسرانۀ دست بکشد.
نزدیکان این دو فعال حق آموزش به رادیو آزادی می‌گویند، این دو تن حدود ۱۱۰ روز پیش از داخل مرکز آموزشی‌شان بازداشت شدند و تا اکنون رها نشده اند.
یکی از آنان که نخواست نامش در گزارش منتشر شود، به رادیو آزادی مدعی شد که آنها به جز فعالیت رضاکارانه هیچ جرمی مرتکب نشدند:
"این ها ساحۀ فعالیت‌شان مشخص در بخش آموزش دختران بود، این‌ها فعالین آموزش دختران هستند، نه اینکه در بخش دیگری کار کنند و نه هم اهداف و برنامۀ دفترشان در بخش‌های دیگری بود، ۲۰ روز این در سلول‌های انفرادی بودند بخاطریکه خدمت می‌کردند، دیگر کاری نمی‌کردند. خواهش ما این است که آزاد شوند، جایشان زندان نیست، جایشان تقدیر و تحسین است."
یکی دیگر از نزدیکان این فعالان که او نیز نخواست نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفت، این دو فعال در زندان پلچرخی هستند و وضعیت خوبی ندارند:
"آنجا هستند صدیق‌الله مریض است او نفس تنگی دارد، خواستیم تا به شفاخانه انتقال بدهیم اما همکاری نکردند. دوسیه‌شان در جریان است. برایشان وکیل هم گرفتیم. اما محکمه تا امروز برایمان چیزی نمی‌گوید."
حکومت طالبان تا به حال در بارۀ بازداشت این فعالان چیزی نگفته است و ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان هم به پرسش‌های رادیو آزادی در این باره پاسخ نداد.
عطا الله ویسا، یک فعال حق آموزش با انتقاد از روند بازداشت فعالان به ویژه فعالان حق آموزش از جامعۀ جهانی می‌خواهد که جلو این گونه بازداشت‌ها را بگیرد.
"بازداشت فعالین حقوق مدنی، حقوق بشر، زنان و جوانان یک عمل شوم و غیرعادلانه است و بر ضد حقوق اساسی انسان و جامعۀ مدنی است و غیر قابل توجیح است. از جامعه جهانی می‌خواهیم که براساس فشارها جلو این بازداشت‌ها را بگیرد."
حکومت طالبان پیش از این هم ده‌ها فعال مختلف از جمله مطیع‌الله ویسا، فعال حق آموزش را به اتهام‌های مختلف از جمله تخریب نظام‌شان بازداشت کرده بود که شماری از آنان به شمول ویسا در پی درخواست‌های ملی و بین‌المللی و دادن ضمانت پس از مدتی دوباره آزاد شدند و برخی دیگر هنوز هم در زندان بسر می‌برند.
این فعالان آموزش درحالی در بند بسر می‌برند که افغانستان تنها کشوری است که زنان و دختران در آن به آموزش بالاتر از صنف ششم دسترسی ندارند و این محدودیت در کنار واکنش‌های جهانی، اعتراضات اقشار و فعالان مختلف را در داخل افغانستان به همراه داشته است.
