باقی بریال، شاعر افغان و میلیون‌ها تن دیگر، قربانی جنگ و درگیری در افغانستان

باقی بریال، شاعر و نویسنده‌ی شناخته شده‌ی افغان می گوید:

"من خودم و میلیون‌ها تن دیگر قربانی این جنگ و درگیری هستیم."

او که در جوانی در یک رویداد بینایی‌اش را از دست داد، در گفت‌وگو با رادیو آزادی، داستان آن روز را چنین بیان می‌کند: "به تاریخ ۱۵ سرطان سال ۱۳۶۱، در منطقه‌ی پنجشیر، در آن زمان من بسیار جوان بودم، تقریباً بیست‌وشش و نیم ساله بودم، یک ماین ضد پرسونل زیر پایم انفجار کرد که باعث شد پای راستم از زیر زانو قطع شود و چشم‌هایم نیز آسیب دیدند."

او می‌گوید که در آغاز، این وضعیت برایش بسیار دشوار بود، اما به گفته‌ی خودش، شعر و فرهنگ چراغ راه تاریک او شدند: "در ابتدا برایم به‌عنوان یک انسان خیلی دشوار بود، اما همین شعر و فرهنگ مرا نجات داد. گفتم که مهم‌تر از این نابینایی ظاهری، مسئله‌ی دل است. من وجدان دارم و برای وطن قربانی داده‌ام."

تا کنون چهار مجموعه‌ی شعری باقی بریال به چاپ رسیده است. او علاوه بر زبان پشتو، به زبان دری نیز شعر سروده است، در بخش ژورنالیزم نیز فعالیت کرده و در چندین دوره به‌عنوان سناتور انتصابی شهدا و معلولین در مشرانو جرگه شورای ملی افغانستان ایفای وظیفه کرده‌است.

آقای بریال می‌گوید: "از سال ۶۴ به بعد فعالیت‌های فرهنگی‌ام را آغاز کردم و تا حالا چهار پنج کتابم چاپ شده‌اند، در زمان جنگ‌های تنظیمی به پشاور رفتم و آن‌جا مدیر مسئول مجله‌های «روشندلان» و «نور» بودم، با گشایش شورای ملی، به‌عنوان نماینده‌ی انتصابی شهدا و معلولین فعالیت می‌کردم و معاون کمیسیون شهدا و معلولین نیز بودم، در سال ۱۳۹۷ وظیفه‌ام در آن‌جا پایان یافت."

بریال ۷۰ ساله که پس از نابینایی‌اش تا سطح لیسانس در بخش‌های سیاسی و نظامی در بیرون از کشور تحصیل کرده، می‌گوید، هر انسان یک خلاقیت دارد که نباید به دیده‌ی کم‌ به آن نگاه شود: "واقعاً مردم آن‌ها را ناتوان فکر می‌کنند، اما به خلاقیت‌شان نگاه نمی‌شود، درحالی‌که خداوند به انسان خلاقیت داده، توانایی داده، ما در این زمینه مثال‌های زیادی داریم، داکتر طه حسن مصری که وزیر معارف مصر بود، یا در امریکا، فکر می‌کنم هلن کلر، کسی‌که هم نابینا بود و هم ناشنوا، مثال‌های زیادی دیگر هم داریم، در همین افغانستان نیز افراد زیادی داریم که لیسانس گرفتند و فارغ‌التحصیل شدند."

امروز ۲۷ جون، هم‌زمان با سالروز تولد هلن کلر است، کسی‌که آقای بریال نیز از او یاد می‌کند.

او گفته بود "اگر احساست از پرواز است، در زمین نمان".

این روز در ماه جون سال ۲۰۲۳ به‌گونه‌ی رسمی از سوی سازمان ملل متحد، به نام نابینایی و ناشنوایی یا کسانی‌که توان دیدن و شنیدن ندارند، نام‌گذاری شد.

قابل یادآوری‌ست که در افغانستان، جنگ‌های بیش از چهار و نیم دهه گذشته میلیون‌ها نفر را کشته و زخمی کرده‌است.

در میان این زخمی‌ها، افرادی چون باقی بریال نیز شامل اند که دنیا برای‌شان برای همیشه تاریک و خاموش شده‌است.

بر بنیاد آمار مؤسسه‌ی موسوم به "Unspoken Language Services" که در ایالت کالیفورنیا امریکا فعالیت دارد و خدمات زبان اشاری را ارائه می‌کند، شمار ناشنوایان پس از حدود چهار دهه جنگ در افغانستان افزایش یافته است.

این مؤسسه شمار افراد ناشنوا در افغانستان را ۳۹۴ هزار نفر اعلام کرده که ۱۰ هزار تن آنان کودکان اند.

این درحالی‌ست که مسئولان وزارت شهدا و معلولین حکومت طالبان، در یک نشست خبری به نام "پاسخ‌گویی حکومت به ملت" به تاریخ ۳۱ اسد سال ۱۴۰۳ خورشیدی، شمار تمام معلولین ثبت شده را نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر اعلام کرده بودند.

در جوامع عقب‌مانده‌ی مانند افغانستان، نمونه‌های رفتار نادرست با افراد دارای معلولیت کم نیست و خود این افراد بارها در این باره سخن گفته اند.

باقی بریال پیامی برای آن‌ها دارد: "اگر فرزندتان معلولیت دارد، چه به دلایل مختلف، چه مادرزاد، یا در اثر بیماری‌ها، یا به دلیل جنگ‌ها، به او توانمندی بدهید، او را تشویقش کنید و از او حمایت نمایید. آن‌ها در جامعه حق زنده‌گی و احترام دارند."