دفتر طالبان در سال ۲۰۱۳ میلادی در دوحه پایتخت قطر ایجاد شد تا مذاکرات سیاسی برای ختم جنگ در افغانستان، تسهیل گردد، اما این دفتر تاکنون هیچ نوع دستاوردی در این بخش ندارد.
این دفتر یکبار دیگر زمانی موضوع داغ رسانهها شد که جیمز متیس وزیر دفاع امریکا در سوم اکتوبر ۲۰۱۷ میلادی طی سخنرانی خود به کمیته امور نظامی مجلس سنای کشورش گفت، ایالات متحده امریکا بزودی تصمیم خواهد گرفت تا دفتر طالبان در قطر مسدود شود یا خیر؟
آقای متیس گفت امریکا میخواهد مطمین شود که کی واقعاٌ از طالبان نمایندهگی میکند.
با آنکه امریکا تا کنون فیصله اش را در مورد دفتر طالبان در قطر اعلام نکردهاست اما تلاش کردیم تا معلومات دست اول در مورد این دفتر را دریابیم.
دفتر طالبان در قطر
زمانیکه از یک عضو طالبان در قطر در مورد اعضای موجود این گروه در آنجا پرسیدم به شرط افشا نشدن نامش گفت، در حال حاضر ۱۷ تن از اعضای ارشد گروه طالبان همراه با خانواده هایشان شامل تشکیلات دفتر طالبان اند که در قطر زنده‌گی میکنند.
دفتر طالبان که هدف آن تنها تسهیل مذاکرات صلح خوانده شده بود اما به گفته این مقام طالبان، هدف از گشایش این دفتر همچنان شامل روابط با کشورها، فعالیت برای آزادی آنعده از طالبانیکه در بندها بسر میبرند و تماس با سازمانهای خیریه مانند یوناما، سازمان صحی جهان و صلیب سرخ بود.
این دفتر به کمک مالی قطر با حمایت امریکا از سوی یک مهندس افغان بنام وحیدالله وردک که برای یک شرکت جرمنی کار میکرد اعمار شد، اما دروازه این دفتر فقط برای یک روز باز بود حکومت قطر به خواست حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان این دفتر را پس از آن مسدود کرد که طالبان بیرق سفید رنگ شان را بر فراز آن برافراشتند.
با مسدود شدن دفتر طالبان در دوحه نه تنها فعالیتهای سیاسی اعضای آن گروه در قطر متوقف نشد بلکه آنها با خانواده هایشان به زندهگیهای مجلل خود در آن کشورغنی از نفت ادامه دادند.
منبع طالبان در قطر به رادیو آزادی گفت که هر کدام آنها با درنظر داشت رتبه شان از حکومت قطر معاش میگیرند، حکومت قطر یک خانه و یک موتر به هرکدام آنها فراهم کرده و فرزندان آنها آزادانه به مکاتب رفته و آموزش میگیرند.
به گفته او، اما ۵ تن از قوماندانهای ارشد گروه طالبان که پس از رهایی از زندان گوانتانامو به قطر منتقل شدند دریک ساحه دیگر تحت نظارت جدی حکومت قطر زنده‌گی میکنند با آنکه خانههای مجلل برای زنده‌گی آنها نیز فراهم شده اما آنها اجازه گشت و گذار آزادانه را ندارند و از محدوده که حکومت قطر برایشان در نظر گرفتهاست، بیرون نمیشوند.
امریکا در اول جون ۲۰۱۴ میلادی پنج عضو ارشد گروه طالبان را از زندان گوانتانامو آزاد و به قطر فرستاد.
شماری از اعضای طالبان هنگام ورود به دفتر این گروه در قطر
عبدالحق واثق معاون اداره استخبارات در رژیم طالبان، نورالله نوری والی بلخ و لغمان در رژیم طالبان، محمد فاضل لوی درستیز رژیم طالبان، خیرالله خیرخواه وزیر داخله رژیم طالبان و محمد نبی عمری رئیس ارتباطات رژیم طالبان، آن اعضای ارشد این گروهاند که پس از رهایی از زندان گوانتانامو به قطر منتقل شده و در حال حاضر با اعضای خانواده شان در آنجا زنده‌گی میکنند.
این افراد در بدل رهایی بو برگدال سرباز امریکایی که در ۲۰۰۹ میلادی پس از بیرون رفتن از پایگاه بدست طالبان افتاده بود رها شدند.
دفتر طالبان در قطر در ماه می ۲۰۱۵ میلادی رهایی بو برگدال را زمینه سازی کرد و او از اسارت آزاد شد.
سمیع یوسفزیی یکی از خبرنگارانی است که برای پوشش فعالیت اعضای طالبان در قطر به آن کشور سفر کرده و در آن زمان تلاش کرده بود با طالبان ارشد که از گوانتانامو به دوحه منتقل شدهاند مصاحبه کند او چشم دیدش را به رادیو آزادی چنین گفت:
" تلاش کردم خانه نورالله نوری یا اعضای دیگر طالبان که از گوانتانامو آمدهاند بروم در منطقه که آنها زنده‌گی میکنند هر فردیکه داخل میشود باید هویت اش را در نزد محافظین ثبت کند زمانیکه محافظین پی بردند که خبرنگار استم مرا اجازه ورود به آنجا را ندادند اما آنها خانههای بسیار خوب و موترهای لوکس داشتند."
اولین بار ایجاد یک دفتر برای طالبان در قطر از سوی ملا محمد منصور که بعداٌ به حیث رهبر طالبان تعیین گردید پیشنهاد شده بود که به گفته منابع طالبان، سید طیب آغا مشاور ملا عمر که در آنزمان با خانوادهاش در قطر زنده‌گی میکرد تماس هایش را برای گشایش این دفتر با حکومت قطر و سپس با امریکا آغاز کرد، اما طیب آغا در حال حاضر دیگر عضو این دفتر نیست او پس از نشر خبر درگذشت ملا عمر موسس و رهبر پیشین این گروه که منجر به اختلافات بر سر رهبری شد از وظیفه اش به عنوان مسئول دفتر قطر استعفا داد.
در حال حاضر شیر محمد عباس ستانکزی منحیث مسئول دفتر قطر کار میکند، آقای ستانکزی که باشنده ولسوالی برکی برک ولایت لوگر است در رژیم طالبان به عنوان معین وزارت صحت عامه کار میکرد، برعلاوه آن جان محمد مدنی که باشنده کندهار است و در زمان طالبان به حیث شارژدافیر افغانستان در امارات متحده عرب و شهاب الدین دلاور باشنده لوگر در رژیم طالبان در پُست سفیر افغانستان در پاکستان ایفای وظیفه میکردند اشخاصی اند که بیشترین مسئولیتهای دفتر طالبان در قطر را به عهده دارند.
- سوال اینجاست که اعضای دفتر طالبان در قطر در حال حاضر چگونه فعالیت میکنند؟
وحید مژده که در رژیم طالبان کارمند وزارت خارجه افغانستان بود و به گفته خودش چندین بار برای ملاقات با اعضای دفتر طالبان به دوحه سفر کردهاست در مورد تشکیلات دفتر طالبان در قطر گفت:
" تشکیلات دفتر طالبان در قطر مانند یک وزارت خارجه کوچک است هر بخش از خود یک نماینده دارد مثلاٌ نماینده چین، روسیه و یا اروپا و این نمایندهها افراد دیگر زیر دست خود دارند که زمینه ملاقاتها و سفرهای اعضای گروه طالبان را به این کشورها فراهم میکنند."
یک منبع طالبان در قطر نیز با تائید این موضوع میگوید طالبان بیشتر برای ملاقاتهای مهم از قطر به روسیه، چین و دیگر کشورها سفر میکنند، به گفته او آنها حتی برای سفر به کشورها ویزه نگرفته بلکه یک خط مخصوص جهت سفر برای شان داده میشود.
این منبع همچنان گفت، پیش از اینکه روابط قطر با امارات متحده عربی وخیم شود اعضای گروه طالبان که در قطر اند بیشتر به دوبی سفر میکردند اما اکنون قادر به سفر به آن کشور نیستند.
در ماه جون امسال، عربستان سعودی، امارات متحده عرب، بحرین و مصر اعلام کردند که روابط دیپلوماتیک شان را با قطر قطع میکنند، آنها قطر را به حمایت از تروریزم و داشتن روابط نزدیک با ایران متهم کردند.
طالبان مسلح
احتمال میرود که تیرهگی روابط میان قطر و عربستان سعودی و موجودیت دفتر طالبان در قطر میتواند باعث شود تا ریاض روی بسته شدن این دفتر پافشاری کند.
- اعضای گروه طالبان که در مخالفت با حکومت افغانستان میجنگند چگونه به قطر رسیدهاند؟
یکتن از کارمندان پیشین سفارت افغانستان در قطر که نخواست هویتش افشاء شود به رادیو آزادی گفت، طالبان افغان که در قطر زنده‌گی میکنند همه دارای پاسپورت افغانی اند که اکثریت شان از پاکستان به قطر سفر کردهاند.
به گفته این کارمند ارشد پیشین سفارت افغانستان در قطر، اعضای طالبان برای تمدید پاسپورت و یا برخی اوراق شان گاهی به سفارت رفت و آمد میکردند اما دید و بازدید شان در میان افغانهای که در قطر بود و باش دارند بسیار کمرنگ است.
از زمانیکه گروه طالبان آدرس سیاسی شان را در قطر اعلام کردند، اعضای آنها چندین بار با نمایندههای حکومت افغانستان نشستهای داشتهاند که نه طالبان و نه حکومت آن را رسمی خواندهاند.
در سلسله این ملاقاتها میتوان از کنفرانسهای پگواش نام برد که برای اولین بار در ماه می ۲۰۱۵ میلادی پیرامون صلح افغانستان دایر شد که در آن نمایندههای طالبان و حکومت افغانستان اشتراک کردند.
یکی از کارهای مطرح طالبان که در قطر موجود اند، نشستهای دوامدار آنها با یوناما یا دفتر معاونت سازمان ملل در افغانستان، سازمان صحی جهان و صلیب سرخ است که به گفته منابع طالبان نمایندههای این سازمانهای بین المللی برای اطمینان ادامه فعالیت هایشان در افغانستان با اعضای دفتر طالبان در قطر ملاقات میکنند.
دفتر یوناما از طریق ایمیل با رادیو آزادی ملاقات با نمایندههای طالبان در قطر را تائید کرد.
با آنکه دفتر طالبان در سال ۲۰۱۳ میلادی در دوحه پایتخت قطر ایجاد شد تا مذاکرات سیاسی برای ختم جنگ در افغانستان، تسهیل گردد، اما این دفتر تاکنون هیچ نوع دستاوردی در این بخش ندارد.
امریکا در حالی روی مسدود شدن این دفتر غور میکند که شیخ سیف بن احمد آل ثانی یک مقام دولت شاهی قطر اخیراٌ به روزنامه والستریت ژورنال گفت در صورت تقاضای کابل و واشنگتن این کشور دفتر طالبان را در دوحه بسته خواهد کرد.
در صورت بسته شدن این دفتر روشن نیست که اعضای گروه طالبان موجود در قطر با چی سرنوشتی رو به رو خواهند شد؟
گزارشگر: فرشته نگاه