روز جهانی تلویزیون؛ محدودیت‌های رسانه‌های تصویری در افغانستان چیست؟

رسانه های تصویری- افغانستان

یکی از مجریان زن برنامه‌های تلویزیونی در یکی از تلویزیون‌های خصوصی افغانستان است که می‌گوید، هنگام ثبت و تهیه برنامه تلویزیونی با محدودیت‌های متعددی روبه‌روست.

وقتی داخل استدیو می‌رویم و قرار است برنامه اجرا بکنیم، سؤالاتی را که باید مطرح کنیم از مهمان خود پرسیده نمی‌توانیم.

او که نخواست به دلیل حساسیت موضوع نام‌اش را در گزارش بگیریم و به شرط تغییر صدایش به رادیو آزادی گفت: "وقتی داخل استدیو می‌رویم و قرار است برنامه اجرا بکنیم، سؤالاتی را که باید مطرح کنیم از مهمان خود پرسیده نمی‌توانیم، موضوع دیگر استفاده از ماسک و محدودیت‌های که هنگام اجرای برنامه است و استرس و ترسی‌که وجود دارد، اکثراً ذهن ما را پراگنده می‌سازد و در جریان برنامه نمی‌توانیم، تمرکز خوب داشته باشیم، برای این‌که هدف را برسانیم و خوب برنامه اجرا کنیم."

برخی از خبرنگاران در افغانستان که برای برنامه‌های تلویزیونی محتوا تهیه می‌کنند، نیز از عدم دسترسی به اطلاعات و مداخله طالبان در کار شان شکایت دارند.

دو خبرنگار از ولایت‌های مختلف افغانستان که آنان هم نمی‌خواستند نام‌های شان در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفتند: "مطبوعات در افغانستان سخت زیر سانسور است و زیر کنترول شدید طالبان قرار دارد، حتی اداره‌های که مرتبط به کار رسانه نیست در نشر گزارش‌ها مداخله می‌کنند."

"گر بخواهیم از یک خانم مصاحبه بگیریم، باید خانم کاملاً پوشیده و ماسک زده باشد، درحالی‌که ما در گذشته چنین چیزی را نداشتیم، از وقتی‌که طالبان آمده است این شرایط برای خانم‌ها ذیق‌تر شده‌است و خانم‌ها حتی جرئت این را نمی‌کنند که در تلویزیون کار کنند."

یک مجری برنامه تلویزیونی در افغانستان

تغییر محتوای نشرات تلویزیون‌ها در افغانستان

برخی از مسئولان تلویزیون‌های خصوصی در افغانستان نیز از این بابت نگران بوده و می‌گویند که وضع محدودیت‌ها حتی سبب کاهش بیننده‌های تلویزیون‌ها شده و عواید شان نیز پائین آمده است.

شیرعلی مسئول یکی از تلویزیون‌های محلی در هرات در مورد به رادیو آزادی گفت: "منع شدن پخش سریال‌ها و فلم‌ها که یکی از مهم‌ترین بخش‌های نشراتی تلویزیون‌ها را تشکیل می‌دادند، باعث شد که یک تعداد رسانه‌ها از فعالیت باز مانند، ما نشراتی‌که داریم جذابیت خاص به بیینده‌ها ندارد و تعداد ببینده‌ها شدیداً کاهش یافته و شرکت‌های تجارتی هم که اکثراً تبلیغات می‌دادند حالا به کم‌تر تلویزیون‌ها می‌دهند که تلویزیون‌های محلی اکثر شان اعلان ندارد.»

برخی از نهادهای حامی رسانه‌ها و خبرنگاران نیز این مشکلات را تأیید می‌کنند.

بصیر احمد دانشیار، معاون سازمان حمایت از رسانه‌های افغانستان «امسو» در مورد به رادیو آزادی گفت: "محدودیت‌های فراوانی از سوی حاکمیت فعلی بر تلویزیون‌های افغانستان وضع شده‌است، از جمله بعضی از فرمان‌های محدود کنندۀ که پخش و نشر تصاویر ذی‌روح است، مشکل جدی است و عدم پاسخ‌گویی مقامات حاکمیت فعلی در رسانه‌های تصویری چالش‌های دیگری است و ما آرزو داریم که حاکمیت فعلی در فرمان‌های محدود کننده خود تجدید نظر کنند."

اما حبیب‌الله غفران سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان می‌گوید، وزارت اطلاعات و فرهنگ متعهد به حمایت از رسانه‌ها بوده و تا حال به ۱۸۰ رسانه در افغانستان جواز فعالیت صادر کرده‌است.

وی هرچند در پاسخ به انتقادها از وضع محدودیت‌ها بر رسانه‌ها چیزی نگفت، اما در صحبت با رادیو آزادی تأکید کرد که رسانه‌ها باید مطابق ارزش‌های اسلامی و فرهنگ مردم نشرات داشته باشند: "وزارت اطلاعات و فرهنگ امارت اسلامی افغانستان از آن‌جایی که یک آدرس حمایه و سکتوری رسانه‌ها در کشور به حساب می‌آید، تلاش کرده‌است که تلاش‌های مستعمر و مؤثر در عرصه رسانه‌ای در کشور داشته باشد، رسانه‌ها باید با در نظرداشت پالیسی‌های که وقت به وقت با آن‌ها شریک می‌شود و همچنان با توجه به ارزش‌های اسلامی و فرهنگ مردم افغانستان فعالیت کنند."

بیشتر در این باره: دیدبان حقوق بشر: طالبان رسانه‌های آزاد افغانستان را در چهار سال گذشته کاملاً سرکوب کرده‌اند

نگرانی‌ها در مورد وضعیت رسانه‌ها به خصوص شبکه‌های تلویزیونی در افغانستان درحالی‌ست که ۲۱ نوامبر برابر با روز جهانی تلویزیون است.

سازمان ملل متحد به این مناسبت در وب‌سایت خود نوشته که با وجود تغییر در مصرف محتوای سمعی و بصری به پلتفورم‌های مختلف و تکنالوژی در حال تکامل دوامدار، تلویزیون یک وسیله مهم ارتباطی باقی مانده است.

این سازمان گفته که تلویزیون همچنان بزرگترین منبع مصرف ویدیو است.

به‌گفته سازمان ملل متحد، درحالی‌که اندازه‌های صفحه تلویزیون تغییر کرده و مردم محتوا را در پلتفورم‌های مختلف تهیه، ارسال، پخش و مصرف می‌کنند، تعداد خانواده‌های دارای تلویزیون در سراسر جهان همچنان در حال افزایش است.

سازمان ملل متحد افزوده که نظر به تعامل بین اشکال نوظهور و سنتی نشراتی، تلویزیون یک فرصت عالی را برای بالا بردن آگاهی در مورد موضوعات مهم که جوامع ما با آن روبه‌رو هستند، ایجاد می‌کند.

تلویزیون‌هایی که امروزه می‌شناسیم، در اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی، به‌عنوان مجموعه‌ای از آزمایش‌های علمی آغاز شدند.

مخترعانی که ایده تلویزیون را آزمایش می‌کردند، سعی داشتند بفهمند چگونه می‌توان تصاویر متحرک را از طریق هوا ارسال کرد، همانطور که رادیو صدا را ارسال می‌کند.

با توجه به چنین نیازمندی و اهمیت رسانه‌ها به خصوص تلویزیون و شبکه‌های تصویری در جهان، حکومت طالبان اما پس از حاکمیت‌شان در بیش از چهار سال گذشته در افغانستان، محدودیت‌های شدیدی را بر نشرات رسانه‌ها به ویژه تلویزیون‌ها وضع کرده‌است.

یکی از این محدودیت‌ها ممنوعیت پخش تصاویر موجودات زنده در تلویزیون‌هاست که بر اساس دستور وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت طالبان در تلویزیون‌های نزدیک به ۲۵ ولایت افغانستان، ممنوع قرار داده شده‌است.

وضع ممنوعیت بر برنامه‌های سیاسی تلویزیون‌ها، ممنوعیت بر پخش موسیقی و محدودیت بر پوشش مجریان زن در تلویزیون‌ها و مداخله در تهیه گزارش و برنامه‌ها از محدودیت‌های دیگری‌ست که حکومت طالبان در بیش از چهار سال گذشته بالای رسانه‌ها در افغانستان وضع کرده‌است.

با وضع همین محدودیت‌ها و مواجه شدن با مشکلات مالی، بیشتر رسانه‌ها از جمله تلویزیون‌ها نشرات‌شان را متوقف کرده و دروازه‌های شان را به روی کارمندان‌شان بستند.

کمیته مصونیت خبرنگاران پیش از این گفته است که در زمان حکومت جمهوری مخلوع افغانستان، ۵۴۷ رسانه مختلف در افغانستان فعالیت داشتند که به شمول دست‌کم دو هزار زن، حدود ۱۲ هزار نفر در آن کار می‌کردند.

با این حال، بر اساس آمار سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان، اکنون تعداد رسانه‌ها به ۲۹۶ و تعداد کارمندان آن به ۴،۲۵۷ تن کاهش یافته که از این میان تنها ۵۵۷ تن آنان را زنان تشکیل می‌دهند.