این سازمان روز پنجشنبه «۲۳ اکتوبر» گزارشی را در وبسایت خود منتشر کرده و گفته است که از زمان به قدرت رسیدن طالبان در آگست ۲۰۲۱، آنان آزادی رسانهها و خبرنگاران را نقض کرده و آنان را در معرض خودسانسوری اجباری، بازداشت و شکنجه قرار دادهاند.
دیدبان حقوق بشر در گزارش خود به نقل از فرشته عباسی، پژوهشگر برای افغانستان در دیدبان حقوق بشر نوشته است که مقامات طالبان بهطور فزایندهای خبرنگاران افغان را وادار میکند تا یک مطلب مصون و از قبل منظور شده را نشر کنند و افرادیکه این چارچوب را نقض میکنند، مورد بازداشت و شکنجه خودسرانه قرار میگیرند.
طالبان با نظارت، سانسور و مجازات کارمندان رسانهها بخاطر آنچه که انتقاد میدانند، رسانهها را از بین میبرند
خانم عباسی به رادیو آزادی گفت: "یافتههای ما نشان میدهد که از سال ۲۰۲۱ به بعد، طالبان با نظارت، سانسور و مجازات کارمندان رسانهها بخاطر آنچه که انتقاد میدانند، رسانهها را از بین میبرند، به وضاحت گفته میتوانیم که دیگر رسانههای بیطرف و مستقل در افغانستان وجود ندارد."
در این گزارش آمده که اداره استخبارات حکومت طالبان و وزارت امر به معروف و نهی از منکر آن بر تمام موارد رسانهها نظارت میکنند و بهگفته دیدبان حقوق بشر، حتی کوچکترین انتقاد از مقامهای طالبان میتواند منجر به بازداشت و یا شکنجه خبرنگاران شود.
این چیزی است که برخی خبرنگاران افغان در داخل کشور نیز ادعا میکنند.
خبرنگار یکی از رسانههای داخلی در جنوب شرق افغانستان که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش گرفته شود و به شرط تغییر صدایش به رادیو آزادی گفت: "در حال حاضر در بخش کار خبرنگاران و رسانهها سانسور بسیار زیاد است، هر گزارشیکه به نشر میرسد ابتدا از فیلترهای ریاست اطلاعات و فرهنگ و یا وزارت در کابل میگذرد، آنها قوانین را وضع کردهاند که هیچ خبرنگار، تحلیلگر سیاسی و گردانندهی برنامه از آن خطوط عبور کرده نمیتواند، اگر این کار را انجام دهند، با سرنوشت ترور، شکنجه و حبس مواجه میشوند."
یک خبرنگار از یک رسانه بینالمللی در کابل که او نیز نخواست ناماش را در گزارش بگیریم در صحبت با رادیو آزادی مدعی شد که نهتنها خبرنگاران با مشکلات امنیتی روبهرو هستند، بلکه بهگفته او به ویژه خبرنگاران زن حتی از سوی نهادهای مختلف حکومت طالبان با آنها اطلاعات شریک نمیشوند: "من و همکارانم در گرفتن اطلاعات مؤثق از این گروه (طالبان) و حتی گفتوگو با منابع غیررسمی مانند مردم با دشواری مواجه هستیم، این به این معنی است که ما نمیتوانیم مسایلی را که مربوط به افغانستان است، تحت پوشش قرار بدهیم و نمیتوانیم در این مورد هیچ کاری را انجام دهیم."
دیدبان حقوق بشر در گزارش خود که در اگست ۲۰۲۵ بر اساس معلومات و مصاحبه با ۱۸ خبرنگار افغان که از راه دور در افغانستان کار میکنند و ۱۳ خبرنگار افغان مستقر در ترکیه و همچنین سازمانهای مهاجرین افغان تهیه کرده، افزوده است که وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت طالبان به طور منظم دفاتر رسانهای را تلاشی میکند.
این گزارش میافزاید که مقامهای طالبان در این وزارت بازداشت افرادی را آغاز کردهاند که قوانین این وزارت را زیر پا میگذارند، مانند عدم رعایت ساحات جداگانه برای کارمندان زن و مرد، نشر صدای زنان و نشر موسیقی از طریق رادیو و تلویزیون سرپیچی میکنند.
در گزارش «هیومن رایتس واچ» آمده که طالبان حضور زنان در رسانهها را محدود کرده و به رسانهها گفته اند که سریالها و درامههای تلویزیونی که زنان در آن نقش دارند را نشر نکنند.
نگرانی در مورد خبرنگاران تبعیدی
دیدبان حقوق بشر نیز از وضعیت خبرنگاران تبعیدی نگران است و میگوید که آنان با سرنوشت نامعلوم و ترس از بازگشت اجباری روبهرو هستند، با اینکه میدانند پس از بازگشت با تعقیب و آزار و اذیت مواجه خواهند شد.
این سازمان از کشورهای مختلفی که روند انتقال این خبرنگاران و کارمندان رسانهای را طی مراحل میکنند، خواسته است که فوراً آنان را به مکانهای امن منتقل کنند.
هرچند ذبیحالله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان به پرسشهای رادیو آزادی در مورد گزارش این سازمان و ادعای خبرنگاران مصاحبه شده در این گزارش پاسخ نداد، اما همواره تأکید کردهاست که از فعالیت خبرنگاران و رسانهها در چارچوب ارزشهای اسلامی و ملی حمایت میکنند.
اما بر اساس گزارشهای برخی از نهادهای حامی رسانهها، بیش از چهار سال است که رسانهها در افغانستان تحت نظارت و مطابق با چارچوبها و مقررات تعیین شده از سوی حکومت طالبان فعالیت دارند و بهگفته این نهادها، شماری از رسانهها به همین دلیل فعالیتهایشان را متوقف و یا محدود کردهاند.