امسال مصادف است با 569 مین سالروز تولد امیر علی شیر نوایی وزیر با تدبیر سلطان حسین بایقرا که در کشور ازبکستان از آن به شکل گستردهء تحلیل می شود.
علی شیر در سال ۸۴۴ ه. ق. درشهرهرات متولد و در سال ۹۰۶ يا ۹۰۷ ه. ق. درگذشته است.
نام اصلی وی علی شیر بن الوس يا كيچكنه يا كيچينه يا كجكنهء نوایى جغتايى ملقب به نظام‌الدين می باشد.
علی شیر نوایی از مشاهیر درباريان و وزراى سلطان حسین بایقراى گوركانی (۸۷۵ – ۹۱۱ ه. ق.) و از بزرگ زاده گان خاندان جغتاى بن چنگیز حاكم ماوراءالنهر، كاشغر، بلخ و بدخشان بود.
وی تحصيلات اوليه خود را نزد پدرش كيچكينه بخشی كه از جملهء وزرای تيموريان بود كسب كرد. سپس برای ادامهء تحصيل به سمرقند رفت.
علي شير در خردسالى با سلطان حسين ميرزا همدرس و هم مدرسه بود و آن ها عهد و پيمان بسته بودند كه اگر هر كدام به سلطنت برسد از حال ديگری تفقد کرده، فراموشش نكند.
نوایى بعد به خاطر تحصيل معارف و كمالات به خراسان، سمرقند و شهرهاى ديگر سفر كرد و در آن ميان گرفتار فقر، مشقت و دشواری سخت شد.
در اين هنگام سلطان حسين ميرزا در شهر هرات به تخت سلطنت نشست و به حكم همان پيمان قديم، امير عليشير را از شهر سمرقند به هرات فراخواند و منصب مهردارى خود را به وى واگذار كرد.
اندكى پس از آن امر صدارت را نيز به علی شیر داد و بزرگى مقامش به جايى رسيد كه هر يك از برادران و فرزندان سلطان بایقرا، ملازمت او را مايهء شرف و افتخار خود مي دانستند و سلطان حسين‌ميرزا بی مشورت وی به هيچ كارى اقدام نمى‌كرد
علي شير با وجود اين همه مشاغل، از مطالعات علمى و تأليفات مختلف دست برنداشت و مجلس او محل تجمع علما و فضلاى آن روزگار بود.
كتابخانهٔ شخصی وى به دسترس همگان و در استفادهٔ علاقمندان علم و دانش قرار داشت.
آخواند میر مؤلف تاریخ حبیب‌السیر نيز از آن كتابخانه بهره‌ها برده است.
سرانجام علی شیر از امور دولتى و دیوانی استعفا داده، منزوى شد و با مولانا عبدالرحمان جامی مصاحب گشت و درويشى را بر همهٔ امور ترجيح داد و در آن هنگام نیز مورد توجهء سلطان حسين قرار داشت.
علی شیر مرد دانشمند و شاعر بود و اشعار بسيار به دو زبان، فارسی و تركی جغتایی دارد. تخلص او در اشعار تركى «نوایى» و در اشعار فارسى «فانى» يا «فنایى» بوده است.
امير علي شير نوایی علاوه بر مقام علمى و تأليفات بسيار كه داشت، از آنجا كه شخصى خير خواه و نيكوكار بود. آثار خیریهء بسيارى نیز از او به جاى مانده است كه از آن جمله ايوان جنوبى صحن عتيق امام رضا ، آب نهر خيابان مشهد، مقبرهء فريدالدين عطار نیشاپوری در شهر نیشاپور، و بقعهٔ امیر قاسم الانوار در قريهء لنگر می‌باشد.
علی شیر در سال ۸۴۴ ه. ق. درشهرهرات متولد و در سال ۹۰۶ يا ۹۰۷ ه. ق. درگذشته است.
نام اصلی وی علی شیر بن الوس يا كيچكنه يا كيچينه يا كجكنهء نوایى جغتايى ملقب به نظام‌الدين می باشد.
علی شیر نوایی از مشاهیر درباريان و وزراى سلطان حسین بایقراى گوركانی (۸۷۵ – ۹۱۱ ه. ق.) و از بزرگ زاده گان خاندان جغتاى بن چنگیز حاكم ماوراءالنهر، كاشغر، بلخ و بدخشان بود.
وی تحصيلات اوليه خود را نزد پدرش كيچكينه بخشی كه از جملهء وزرای تيموريان بود كسب كرد. سپس برای ادامهء تحصيل به سمرقند رفت.
علي شير در خردسالى با سلطان حسين ميرزا همدرس و هم مدرسه بود و آن ها عهد و پيمان بسته بودند كه اگر هر كدام به سلطنت برسد از حال ديگری تفقد کرده، فراموشش نكند.
نوایى بعد به خاطر تحصيل معارف و كمالات به خراسان، سمرقند و شهرهاى ديگر سفر كرد و در آن ميان گرفتار فقر، مشقت و دشواری سخت شد.
در اين هنگام سلطان حسين ميرزا در شهر هرات به تخت سلطنت نشست و به حكم همان پيمان قديم، امير عليشير را از شهر سمرقند به هرات فراخواند و منصب مهردارى خود را به وى واگذار كرد.
اندكى پس از آن امر صدارت را نيز به علی شیر داد و بزرگى مقامش به جايى رسيد كه هر يك از برادران و فرزندان سلطان بایقرا، ملازمت او را مايهء شرف و افتخار خود مي دانستند و سلطان حسين‌ميرزا بی مشورت وی به هيچ كارى اقدام نمى‌كرد
علي شير با وجود اين همه مشاغل، از مطالعات علمى و تأليفات مختلف دست برنداشت و مجلس او محل تجمع علما و فضلاى آن روزگار بود.
كتابخانهٔ شخصی وى به دسترس همگان و در استفادهٔ علاقمندان علم و دانش قرار داشت.
آخواند میر مؤلف تاریخ حبیب‌السیر نيز از آن كتابخانه بهره‌ها برده است.
سرانجام علی شیر از امور دولتى و دیوانی استعفا داده، منزوى شد و با مولانا عبدالرحمان جامی مصاحب گشت و درويشى را بر همهٔ امور ترجيح داد و در آن هنگام نیز مورد توجهء سلطان حسين قرار داشت.
علی شیر مرد دانشمند و شاعر بود و اشعار بسيار به دو زبان، فارسی و تركی جغتایی دارد. تخلص او در اشعار تركى «نوایى» و در اشعار فارسى «فانى» يا «فنایى» بوده است.
امير علي شير نوایی علاوه بر مقام علمى و تأليفات بسيار كه داشت، از آنجا كه شخصى خير خواه و نيكوكار بود. آثار خیریهء بسيارى نیز از او به جاى مانده است كه از آن جمله ايوان جنوبى صحن عتيق امام رضا ، آب نهر خيابان مشهد، مقبرهء فريدالدين عطار نیشاپوری در شهر نیشاپور، و بقعهٔ امیر قاسم الانوار در قريهء لنگر می‌باشد.
