شکایت از عملکرد محتسبین امر به معروف؛ جوانان: حتی تلفن‌های موبایل را نیز چک می‌کنند

"در این روز ها محتسبین امر به معروف امارت اسلامی نسبت به سابق زیاد در کوچه ها و بازار ها دیده می شوند. به خاطر نماز خواندن، ریش ماندن می پرسند و حتی مبایل های ما را چک می کنند."

این جوان ۲۴ ساله که به دلیل ترس از مجازات احتمالی طالبان نمی‌خواهد نامش فاش شود، یکی از ساکنان شهر کابل است که می گوید تلفون همراهش توسط مأموران طالبان بررسی شده است. او به رادیو آزادی چنین توضیح می دهد:

"دیگر مواردش به هر صورت اما چک کردن موبایل های ما غیر قانونی است و قابل تحمل نیست، بخاطریکه در موبایل های ما اسناد و عکس های شخصی است. بعضی چیز ها است که به اعضای خانواده هم شریک نمی سازیم. اما محتسبین امر به معروف به زور آن را چک می کنند این کار شان بالای وضعیت روحی ام زیاد تاثیر می گذارد و روحیه ما را خراب می کند."

این جوان ادامه می‌دهد که تنها او با این مشکل مواجه نیست، بلکه بسیاری از جوانان دیگر نیز با چنین برخوردهایی روبرو شده‌اند.

"چند روز پیش طرف شهر می‌رفتم در یک جای دیدم که تعداد زیادی از مردم جمع شده اند. من فکر کردم شاید کدام حادثه شده باشد چون مردم زیاد بودند پیش رفتم تا ببینم وضعیت از چه قرار است. وقتی دیدم یک بچه را محتسبین امر به معروف طالبان ایستاد کرده بودند و به زور مبایلش را چک می کردند و می دیدند که مبایلش چه چیز ها دارد. وقتی این وضعیت را دیدم زیاد ناراحت شدم. این رفتار باعث می شود که ساحۀ زندگی و آزادی بالای ما جوانان زیاد تنگ شود."

یک جوان ۲۸ ساله که به دلیل حساسیت موضوع نمی‌خواهد نامش فاش شود، ساکن ولایت پنجشیر است و از رفتار مأموران امر به معروف و نهی از منکر طالبان شکایت دارد:

"متاسفانه در این اواخر گروه طالبان محدودیت های زیادی را در پنجشیر وضع کرده اند، هم بالای سلمانی ها، شفاخانه ها، بالای مردم و کسبه کاران. مردم را در تنگنای بسیار جدی قرار داده اند که حتی مردم از کار و بارشان مانده اند. حتی سلمان ها را هشدار داده اند که شما حق ندارید سر و صورت مردم را درست کنید. ریش مردم را بتراشید و امثال موارد دیگر که این واقعاً مردم را اذیت می کند و همیشه بالای مردم نظارت کردن، و مردم را به بهانه های مختلف مورد بازپرس قرار دادن، این واقعاً قابل نگرانی است."

برخی از ساکنان ولایت‌های مختلف افغانستان می‌گویند که طالبان پس از تصویب قانون جدید امر به معروف و نهی از منکر، ضمن اعمال محدودیت‌هایی بر زنان، فضای زندگی مردان را نیز محدود کرده‌اند که این وضعیت آنان را نگران کرده است.

خواستیم نظر سیف‌الاسلام خیبر، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان را درباره این رفتارها و دخالت در حریم خصوصی مردم جویا شویم، اما او تا زمان تهیه این گزارش حاضر به مصاحبه نشد.

وزارت عدلیه طالبان قانون امر به معروف و نهی از منکر را در ۴ فصل و ۳۵ ماده در تاریخ ۳۱ اسد و پس از تأیید ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، منتشر کرد.

در بخشی از این قانون آمده است که پوشاندن تمام بدن زن و پنهان کردن صورت او به دلیل ترس از فتنه ضروری است. این قانون حتی صدای زنان را عورت می‌داند.

این قانون به مأموران اجازه می‌دهد از تراشیدن ریش، کوتاه کردن موها برخلاف شریعت اسلامی و دیگر موارد مشابه جلوگیری کنند. مأموران می‌توانند متخلفان را بازداشت و به محکمه معرفی کنند.

برخی از فعالان اجتماعی با انتقاد از شیوه رفتار مأموران امر به معروف و نهی از منکر طالبان و دخالت آنها در حریم خصوصی افراد، این اقدامات را خلاف شریعت و کرامت انسانی می‌دانند.

علیم خان علیم، یکی از فعالان اجتماعی، در گفتگو با رادیو آزادی نظرش را چنین بیان می‌کند:

"تفتیش موبایل ها به مثابۀ تعرض به حریم خصوصی مسلمان ها حساب می شود. نسبت به این گناه بزرگ نیست که کسی به حریم خصوصی مسلمان ها تعرض کند. آبرو و کرامت انسان از جمله مهمترین ارزش هایی است که خداوند، رسول الله و اسلام به او تاکید می کنند. طالبان بخاطر مسایل بسیار جزئی همه روزه آبروی انسان ها و کرامت انسانی در افغانستان را پایمال می کنند."

طالبان در دوران نخستین حاکمیت خود در نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی به رفتارهای سخت‌گیرانه و محدودیت‌های شدید اجتماعی، به‌ویژه در مورد حقوق زنان و آزادی‌های فردی، معروف بودند.

اما، پیش از بازگشت به قدرت در سال ۲۰۲۱، این گروه ادعا می‌کرد که تغییر کرده و این بار قصد دارد با مردم افغانستان با رویکردی ملایم‌تر و انعطاف‌پذیرتر برخورد کند.

ولی ناظران به این باور اند که رفتارهای اخیر طالبان، به‌ویژه اعمال محدودیت‌های جدید و نظارت‌های سخت‌گیرانه بر مردم، نشان می‌دهد که آنها دوباره تقریباً به همان سیاست‌ها و رفتارهای سرکوبگرانه دهه ۹۰ میلادی بازگشته‌اند.