پناه‌جویان افغان می‌گویند که پولیس پاکستان ابتدا خانه‌های‌شان را تفتیش و سپس آن‌ها را برای اخراج به کمپ موسوم به «حاجی» یا منطقهٔ لنډی کوتل در پیشاور منتقل می‌کند.
نرخ کرایه خانه دو برابر شده است
احمد عمر به‌تازگی از پاکستان به ولایت هرات بازگشته است. او به رادیو آزادی گفت که کرایهٔ خانه در افغانستان بالاست.
کرایهٔ خانه که قبلاً حدود ۴ هزار افغانی بود به ۸ تا ۱۰ هزار افغانی افزایش یافته است.
«کرایهٔ خانه که قبلاً حدود ۴ هزار افغانی بود به ۸ تا ۱۰ هزار افغانی افزایش یافته است. پنج روز می‌شود که من از پاکستان بازگشته‌ام. یک خانه را ۸ هزار افغانی کرایه گرفتم.»
پاکستان برای نخستین بار در اکتوبر ۲۰۲۳ روند اخراج پناه‌جویان افغان به‌گفته‌اش بدون مدرک قانونی اقامت را آغاز کرد.
در این جریان روزانه ده‌ها خانواده از طریق گذرگاه‌های تورخم، سپین‌بولدک و دیگر مسیرها به افغانستان بازگردانده شدند و بر اساس آمار رسمی حدود ۸۰۰ هزار نفر به افغانستان برگشتند.
فشارهای تازه بر پناه‌جویان هم‌زمان با آغاز رمضان و پس از اعلام ضرب‌الاجل ۳۱ مارچ، وارد شد.
مهاجران افغان دارای کارت‌های شهروندی افغانستان یا ای‌سی‌سی مشمول کسانی هستند که به‌دستور حکومت پاکستان باید کاملاً آن کشور را ترک کنند.
گفت‌وگوهای دیپلماتیک هم‌زمان با اخراج ده‌ها هزار مهاجر
هم‌زمان با اخراج ده‌ها هزار مهاجر افغان از پاکستان به افغانستان از اول ماه اپریل به این سو، ظرف چهار روز دو هیئت بلند پایۀ حکومت پاکستان وارد کابل شد و یک هیئت طالبان هم به اسلام‌آباد رفت.
هیئت نخست پاکستان به ریاست محمد صادق‌خان نمایندهٔ ویژهٔ این کشور برای افغانستان به روز چهارشنبه،۲۷ ماه حمل وارد کابل شد.
هیئت دومی، به رهبری اسحاق دار، وزیر خارجه و معاون صدراعظم پاکستان، به روز شنبه، ۳۰ ماه حمل به کابل رسید.
هم‌چنان یک هیئت طالبان به رهبری نورالدین عزیزی، سرپرست وزارت صنعت و تجارت حکومت طالبان، چهارشنبه به اسلام‌آباد رفت.
وزارت خارجهٔ طالبان گفته است که امیرخان متقی، سرپرست این وزارت، در نشست کمیتهٔ هماهنگی مشترک افغانستان و پاکستان «نگرانی عمیق خود را به‌خاطر اخراج اجباری پناه‌جویان افغان» ابراز کرد.
مردم در بدترین حالت معیشتی قرار دارند.
بازگرداندن دو تا سه میلیون مهاجر افغان از پاکستان به افغانستان در حالی‌ست که میزان بیکاری در این کشور بالاست و اقتصاد هم شکننده.
آذرخش حافظی، کارشناس اقتصادی، در مورد وضعیت فعلی به رادیو آزادی گفت:
«مردم در بدترین حالت معیشتی قرار دارند. اما برای رفع این چالش‌ها نیاز به یک رستاخیز اقتصادی وجود دارد که در قدم اول نیازمند یک بستر سیاسی مناسب و شرایط خوب است تا جامعهٔ بین‌المللی به‌نظر خوبی به افغانستان نگاه کند.»
اما این بازگشت ناخواسته چقدر بر اقتصاد افغانستان فشار خواهد آورد؟
برای‌شان برنامه‌ای وجود ندارد و نه هم در مقابل‌شان کسی مسئولیت می‌پذیرد.
عبدالودود دودیال، استاد پیشین پوهنتون کابل، به رادیو آزادی این‌گونه پاسخ داده است:
«یک کتلهٔ بزرگ جمعیت که در این محیط هیچ آمادگی برایش نیست، به این‌جا که می‌آید، به اقتصاد فشار وارد می‌شود. تمام نیازمندی‌های زندگی‌شان نیز تأمین نمی‌شود. علاوه بر این، از لحاظ روانی نیز این مردم با مشکل مواجه می‌شوند. افغانستان با مشکلات زیاد دیگر روبه‌رو است. این افرادی که می‌آیند، برای‌شان برنامه‌ای وجود ندارد و نه هم در مقابل‌شان کسی مسئولیت می‌پذیرد. این، یک مشکل بسیار بزرگ است.»
حکومت طالبان وعده داده است که در حد توان خود به مهاجران بازگشته به افغانستان کمک می‌کند، اما برخی از بازگشت‌کنندگان گفته‌اند که تا هنوز هیچ‌گونه حمایت و کمکی دریافت نکرده‌اند.
قطع کمک‌های بشردوستانهٔ امریکا
سیلی از مهاجران افغان از پاکستان در حالی به افغانستان در حال سرازیر شدن است که وزارت خارجهٔ ایالات متحده اعلام کرده است که افغانستان دیگر از کمک‌های بشردوستانهٔ ایالات متحده بهره‌مند نخواهد شد.
این وزارت اخیراً اعلام کرده که کمک‌های بشردوستانهٔ تعلیق‌شده‌اش به برخی کشورهای فقیر را از سر خواهد گرفت، اما افغانستان در میان این کشورها نیست، زیرا به‌گفته‌اش کمک‌ها به نفع حکومت طالبان تمام می‌شود.
در چنین وضعیتی که منابع مالی داخل کشور هم محدود است و پناه‌جویان در حال بازگشت هستند، تعلیق کمک‌های بشردوستانهٔ امریکا چه تأثیری خواهد داشت؟
آذرخش حافظی، کارشناس اقتصادی، به رادیو آزادی این‌گونه پاسخ داد: «کمک‌های ایالات متحده که از طریق سازمان ملل متحد به مردم فقیر می‌رسید، بخشی از مشکلات حاد و آنی مردم را رفع می‌کرد. گرچه در مقیاس با فقری که در کشور ما وجود دارد مقدار کمک‌ها بسیار چشم‌گیر و بارز نبود، و در عین زمان همهٔ کمک‌ها در اختیار مردم قرار نمی‌گرفت. یک مقدار کمک‌ها مصارف اداری و عملیاتی سازمان ملل متحد و اداره‌های غیردولتی همکارشان می‌شد و یک مقدارش هم شامل فساد و انواع مختلف سوء‌استفاده‌ها. اما به‌هر صورت چیزی که می‌رسید غنیمت بود. در شرایطی که هیچ امکانات دیگری برای مردم نیست، قطع این کمک‌ها برای لایه‌های فقیر افغانستان بسیار فاجعه‌بار بوده می‌تواند.»
آیا راه‌حل عملی برای کاهش فشار اقتصادی ورود پناه‌جویان به افغانستان وجود دارد؟
شورای مرکزی پناه‌جویان افغان در پاکستان می‌گوید که راه‌حل‌هایی به حکومت طالبان پیشنهاد کرده است.
به‌گفتهٔ این شورا، یکی از راه‌حل‌ها این است که به قشر زراعت‌پیشهٔ مهاجرین زمین‌هایی در دشت‌های افغانستان، به‌ویژه در ولایت‌های جنوبی واگذار و امکانات زراعت و آبیاری برای‌شان فراهم شود.
آن‌ها می‌گویند که قشر زراعت‌پیشهٔ مهاجرین با کمک حکومت و سازمان‌ها می‌توانند در میان‌مدت شغل ایجاد کرده و به نفع خود و کل کشور فعالیت کنند.
داکتر لیاقت عادل، رئیس اتحادیهٔ کارگران افغانستان است.
او می‌گوید که اگر افغان‌ها سرمایه‌های خود را از پاکستان و دیگر کشورها به افغانستان منتقل کنند، فرصت‌های اقتصادی در درازمدت ایجاد شده می‌تواند:
«ما در کشور با جمعیت بیکار روبه‌رو هستیم. اگر موج بازگشت پناه‌جویان افزایش یابد، فشار اقتصادی نیز افزایش می‌یابد. امیدوارم افغان‌های سرمایه‌دار که در کشورهای همسایه یا دیگر کشورها هستند، سرمایه‌های خود را به وطن بیاورند. در این صورت زمینهٔ کار فراهم خواهد شد.»
سازمان ملل متحد می‌گوید که حدود ۸ میلیون افغان در حال حاضر پناه‌جو هستند که بخش بزرگ آن‌ها در پاکستان و ایران و متباقی در دیگر کشورهای منطقه و جهان‌اند.
نسخۀ شنیداری این گزارش را این‌جا بشنوید:
