یو‌ان‌اچ‌سی‌آر گزارش ۶۸ صفحه‌ای خود در این مورد را زیر نام «نظرسنجی پی‌گیری وضعیت پس از بازگشت» روز سه‌شنبه، ۲ ماه ثور منتشر کرد.
این گزارش نشان می‌دهد، که ۵۷ درصد افغان‌هایی که بین ماه جنوری تا جون ۲۰۲۴ از پاکستان به کشور بازگشته‌اند، به غذای کافی دسترسی ندارند.
در ادامهٔ این گزارش که بر اساس پاسخ‌های تلفنی ۲۸۶۸ خانوادهٔ برگشت‌کنندهٔ افغان تهیه شده، آمده که ۴۷ درصد آنان هیچ ذخیرهٔ غذایی نداشته‌اند و ۲۹ درصد‌شان غذای کافی برای کمتر از یک هفته داشته‌اند.
یو‌ان‌اچ‌سی‌آر گفته که این برگشت‌کنندگان با کمبود خانه، زمین و امکانات زندگی روبه‌رو‌اند و بیش از ۷۱ درصد آنان در خانه‌های گِلی غیرمعیاری زندگی می‌کنند.
۶۲ درصد در خانه‌های کرایه‌ای سکونت دارند که ۶۱ درصد از آنان توان پرداخت کرایه را ندارند و برای تأمین آن مجبور به قرض گرفتن شده‌اند.
بر اساس این گزارش، ۸۶ درصد از بازگشت‌کنندگان در ده ولایت کابل، ننگرهار، کندز، کندهار، بلخ، لغمان، بغلان، لوگر، هلمند و جوزجان ساکن شده‌اند.
عدم توانایی مهاجران به بازگشت به مناطق اصلی‌شان، ناپایداری شغل، فقر، نداشتن اسناد هویتی و عدم دسترسی زنان و دختران به خدمات آموزشی، صحی، آزادی حرکت، ارث و دیگر حقوق اساسی، از موارد عمده‌ای‌اند که در گزارش کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان به بررسی آن پرداخته شده است.
«آزادی، کار و تعلیم نیست»
به‌جز از بدبختی و پریشانی در این مُلک هیچ چیزی وجود ندارد.
در این حال، شماری از افرادی که در بیش از یک‌سال گذشته از پاکستان به افغانستان برگشته‌اند، می‌گویند با مشکلات متعددی روبه‌رو‌اند.
یکی از آنان که نخواست نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفت که در اکتبر سال ۲۰۲۴ به کابل برگشته، اما از آن زمان تاکنون هیچ تغییر مثبتی در زندگی‌اش رونما نشده است:
«در این مدت از نگاه تعلیم، کار و اقتصاد به‌جز از بدبختی و پریشانی در این مُلک هیچ چیزی وجود ندارد، آزادی، کار و تعلیم نیست و نه کدام کمکی از طرف کدام نهادی است. خلاصهٔ مطلب، هیچ چیز نیست در این مُلک، قطعاً هیچ چیزی وجود ندارد.»
خانه نیست، مکتب نیست، ما با مشکلات بزرگی روبه‌رو هستیم.
یک باشندهٔ ولایت ننگرهار که نخواست نامش در گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی گفت که بیش از یک‌سال از برگشتش از پاکستان می‌گذرد و با مشکلات زیادی روبه‌رو است.
او افزود که در هوتلی کار می‌کند و روزانه تنها ۱۵۰ افغانی عاید دارد که برای تأمین نیازهایش بسنده نیست: «خانه نیست، مکتب نیست، ما با مشکلات بزرگی روبه‌رو هستیم. خواست ما از حکومت این است که برای ما خانه بسازد، زمینهٔ کار و روزگار را فراهم کند که ما همین‌قدر بتوانیم شام برای خانواده و فرزندان خود یک لقمه نان ببریم. حالت ما بسیار خراب است. ما از زمانی که از پشاور برگشته‌ایم، هیچ کمکی با ما نشده است.»
وزارت اقتصاد حکومت طالبان دو روز پیش در اعلامیه‌ای به نقل از دین‌محمد حنیف، سرپرست این وزارت، از ساخت شش شهرک رهایشی در ولایت‌های کندهار، کندز، ارزگان، فاریاب، جوزجان و پکتیا برای بازگشت‌کنندگان خبر داد و گفت که توزیع زمین برای آنان آغاز شده و این روند در ۱۱ ولایت دیگر به‌زودی آغاز می‌شود.
در ادامه آمده که او از مسئولان مؤسسات غیردولتی داخلی و خارجی خواسته تا در رسیدگی به مشکلات بازگشت‌کننده‌ها از جمله در ساخت سرپناه سهم بگیرند.
در گزارش کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان آمده است که میزان بازگشت‌ها، به‌ویژه پس از تطبیق «طرح بازگشت اتباع خارجی غیرقانونی» توسط حکومت پاکستان در اواخر سال ۲۰۲۳، بر وضعیت افغانستان تأثیر گذاشته است.
این در حالی‌ست که روند تازه اخراج مهاجران افغان از پاکستان از اول اپریل آغاز شده و روزانه صدها مهاجر بدون اسناد و دارندهٔ کارت شهروندی افغانستان اخراج می‌شوند.
بر اساس گزارش فرانس‌پرس، در ۲۲ روز گذشته، بیش از ۱۰۰ هزار تن به افغانستان بازگردانده شده‌اند.
افرادی که تازه از پاکستان برگشته‌اند نیز می‌گویند که با مشکلات شدید از جمله عدم دسترسی به غذا، مسکن، شغل، آموزش و سایر امکانات اولیهٔ زندگی روبه‌رو‌اند.