اقلیت سیک وهندوی افغانستان همواره زندگی پر از فراز و نشیب در این کشور داشته اند٬ اما با برگشت طالبان به قدرت برخی از آنها می گویند که زندگی شان کاملاً تغییر کرد ه است.
اکنون تعداد انگشت شماری از این اقلیت در افغانستان باقی مانده است.
سیک های افغانستان در زمان جمهوری مخلوع و همچنان حاکمیت دوباره طالبان هدف حملات مرگبار قرار گرفتند.
فری کهور از انگشت شمار اعضای اقلیت سیک افغانستان است که در شهر کابل باقی مانده است.
او به رادیو آزادی می گوید که با برگشت طالبان به قدرت در اگست ۲۰۲۱، زندگی اش کاملاً تغییر کرده است.
فری کهور می گوید که گشت و گذار برای خودش و دیگر اعضای این اقلیت مذهبی افغانستان تحت حاکمیت طالبان دشوار شده است:
" نمیتوانیم آزاد یک جای برویم یک جای بنشینیم. در زمان جمهوریت با ما کسی غرض نداشت، کسی با ما کاری نداشت اما اکنون زمانی که بیرون می رویم مجبور می شویم که طوری لباس بپوشیم و یا چادر بگیریم مانند خود مسلمان ها تا معلوم نشود که ما از سیک های افغانستان استیم."
برگزاری مراسم مذهبی برای سیک ها و هندو های افغان نیز با دشواری های زیادی به همراه بوده است.
فری کهور پدرش هول سینگ را در حمله انتحاری اول جولای ۲۰۱۸ در شهر جلال آباد از دست داد.
در آن حمله که گروه داعش مسئولیت اشرا پذیرفت نوزده تن به شمول سیزده تن از اقلیت سیک وهندوی افغانستان کشته شدند.
فری کهور می گوید بخاطر برآورده کردن آرزوی پدرش که ادامه تحصیل او در افغانستان بود، حتی با مادر و خواهرش که پس از کشته شدن پدرش افغانستان را ترک کردند، در این کشور باقی ماند.
اما فری حالا می گوید که در تلاش بیرون شدن از افغانستان است.
به گفتۀ او، اکثر سیک ها وهندو های افغانستان عمدتاً به دلایل امنیتی این کشور را ترک کرده اند.
فری می گوید، با رفتن بیشتر افراد مربوط به اقلیت سیکهـ وهندوی افغانستان و محدودیت های سختگیرانه طالبان، آنها دیگر قادر به تجلیل از جشن های مذهبی و کلتوری شان هم نیستند:
" حتی در داخل گوردواره( عبادتگاه) هم به بسیار ترس و لرز میرویم و آنقدر نفر هم نمانده که دیگر جشن های خود را تجلیل کنیم. کسانی هم که مانده اند شمار شان بسیار اندک است، تنها همان کسانی اند که مسئولیت گوردواره ما را دارند، جشن های مانند هولی و دیوالی را از وقت که اینها ( طالبان ) آمده اند، تجلیل نکردیم."
پس از حمله جولای ۲۰۱۸، حمله مرگبار و سرخط ساز دیگر بر اقلیت سیک افغانستان در مارچ ۲۰۲۰ رخ داد که به شمول کودکان و زنان ۲۵ کشته بجای ماند.
در این حمله که مسئولیت آن را باز هم داعش به عهده گرفت، عبادتگاه سیک های افغانستان در کارته پروان هدف مهاجمان قرار گرفت.
یکی از افراد اقلیت سیک در کابل که در نتیجه حمله بر عبادتگاه کارته پروان جراحت برداشته بود
حمله مشابه در جون ۲۰۲۲ رخ داد اینبار در حاکمیت طالبان موتر مملو از مواد منفجره در بیرون عبادتگاه سیک ها منفجر شد که در آن دو تن از این اقلیت کشته شدند.
حکومت طالبان در آنزمان از افزایش تدابیر شدید امنیتی در اطراف عبادتگاه اقلیت های سیک خبر داد اما در پی این حمله شماری زیادی از اقلیت سیک و هندوی افغانستان، کشورشان را ترک کردند و به هند سفر کردند.
چابول سینگ ۵۷ ساله یکی از آنهاست که با همسر و دو فرزندش افغانستان را ترک و به امید یک زندگی صلح آمیز مهاجرت کرد.
اما او می گوید، زندگی در هند هم آسان نیست:
" فرزندان زیر سن من بجای که به درس و تعلیم بروند به کار شاقه میروند که بیش از دو یا سه هزار روپیه معاش ندارند و خودم در جای ده هزار روپیه کار می کنم اصلا ضروریات خانواده را برآورده نمی توانم این دوازده هزار را کرایه خانه بدهم یا خوراکه بخرم یا اینکه دوا و داکتر کنم واقعا زندگی دشوار است."
از او پرسیدم که چرا از افغانستان بیرون شد. وی در پاسخ گفت:
" در افغانستان هم وضعیت دشوار است. کشته می شویم و ما لنگی خاص داریم که از دور هم شناخته می شویم از سوی طالبان و هم از سوی داعش هم کشته می شویم از مجبوریت زیاد کشور خود را ترک کردیم."
در مورد نگرانی چابول سینگ و دیگر اعضای اقلیت سیک افغانستان از ذبیح الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان پرسیدم اما با وجود تلاش های پیهم پاسخی دریافت نکردم.
اما مجاهد پس از حمله جون ۲۰۲۲ بر عبادتگاه سیک ها در کابل به رادیو آزادی گفته بود که حکومت طالبان بر علاوه هندو ها و سیک ها، مسئول محافظت از همه مردم افغانستان است.
در نتیجه ادامه خشونت ها و تهدید ها بسیاری از سیک ها و هندو ها افغانستان را ترک کرده اند
دفتر حمایت از پناهجویان در اروپا در گزارش خود که به وضعیت این اقلیت در بین سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ پرداخته، نوشته که سیک ها و هندو های افغانستان در حاکمیت اول طالبان بین سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ هم نگران وضعیت شان بودند.
براساس این گزارش، آنها می توانستند با احتیاط عقاید خود را حفظ کنند، شرط این بود که این اقلیت ها دست به تبلیغ دینی نزنند، مالیات ویژۀ مذهبی یا جزیه بپردازند و از رنگ زرد در پوشاک شان در محضر عام استفاده کنند مثلا پارچه زرد را در لباس شان مثل دستمال گردن و یا هم در بازوی شان می آویختند.
چابول سینگ که درهند است می گوید که هویتش در افغانستان و بیرون از آن، همواره زیر سوال برده شده است:
" دلم پشت افغانستان میتپد، وطن آخر وطن است و افغانستان وطن من است. اما گله دارم که در افغانستان برادر های مسلمانم مرا می گویند که هندی استی چی وقت از هند آمدی و در هند به ما میگویند که شما افغان استید چرا افغانستان نمیروید پس ما نه افغان شدیم و نه هندی."
هندوگذر و کارتۀ پروان دو محل مشهور بود و باش سیکها و هندوها در کابل است و همچنان بخاطر موجودیت یک عبادتگاه سیک ها در جلال آباد ، این شهر اهمیت خاص مذهبی برای آنها دارد زیرا گفته میشود که بابه نانک بنیانگذار مذهب سیک، در قرن پانزدهم میلادی از این شهر دیدن کرده بود.
براساس گزارش خبرگزاری رویترز، در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی حدود پنجصد هزار سیک در سراسر افغانستان زندگی میکردند که گفته شده بیشتر آنها در قرن نزدهم همراه با انگلیس ها از امپراطوری هند به افغانستان آمدند.
اما اکنون تعداد این اقلیت انگشت شمار است.
وزارت خارجه امریکا در گزارش خود در مورد آزادی های مذهبی بین المللی در ۲۰۲۲ به نقل از گروه های جامعه مدنی گفته که تخمین زده می شود که تا آخر ۲۰۲۲ تنها ۹ تن از اقلیت های سیک و هندو در افغانستان باقی ماندند.
در این گزارش آمده که سیک ها و هندو های افغانستان تجمع در عبادتگاه های شانرا در زیر سلطه طالبان متوقف کرده اند.
با وجود تلاش های پیهم قادر نشدیم تا با اعضای اقلیت هندوی افغانستان تماس برقرار کنیم.
اما در گزارش وزارت خارجه ایالات متحده گفته شده که صدها نفر از اقلیت سیک و هندوی افغانستان به دلیل ترس از حملات خشونت آمیز طالبان و گروه داعش به خارج از افغانستان پناه برده اند.
در این گزارش همچنان گفته شده که سیک ها و هندو های افغانستان نمی توانستند که برای محافظت از جوامع خود به طالبان تکیه کنند لذا مهاجرت را در پیش گرفتند.
سونی سینگ ۲۸ ساله هم از کسانی است که در حاکمیت دوباره طالبان، افغانستان را ترک کرد و ۹ ماه پیش با خانواده اش به شهر نیویارک ایالات متحده رسید.
سونی به رادیو آزادی گفت در زمان جمهوریت در افغانستان اگر امنیت نبود، آزادی های فردی بود.
او می گوید که در بیست سال جمهوریت همه افغانها به شمول اقلیت های سیک و هندوی افغانستان پیشرفت های چشمگیری داشتند که با برگشت طالبان همه به گفته او از بین رفت:
" همه مردم نه تنها اقلیت های سیکهـ و هندوی افغانستان در بیست سال که گذشت برای پیشرفت کشور ما زحمت کشیده بودیم، برخی از اقلیت های سیک و هندو در این مدت دوباره به افغانستان آمده و سرمایه گذاری کرده بودند با آن که اطفال شان در کشورهای دیگر درس میخواندند اما امید داشتند که روزی آنها آمده و به افغانستان خدمت کنند اما متاسفانه پس از آمدن طالبان همه چیز برهم خورد."
سیک ها و هندوی افغانستان در شهر های مختلف از جمله در کابل٬ جلال آباد٬ غزنی و قندهار فعالیت های گسترده تجارتی داشتند که این همه فعالیت ها در نتیجه خشونت ها و تهدیدات برهم خورده است
سونی می گوید که پیش از آمدن طالبان در برخی برنامه های موسیقی در شماری از رسانه های داخلی همکاری می کرد و اما در نیویارک برای پیدا کردن لقمه نانی ساعت ها کار شاقه می کند.
او می گوید که دوری از افغانستان او را رنج میدهد:
" هر چی باشد در اینجا احساس بیگانگی میشود، با آن که سهولت های زندگی زیاد است اما برای هر کی وطن خودش کشمیر است و دلم برای وطن و هموطنم بیحد تنگ شده."
شماری از اقلیت های سیک افغانستان که در حال حاضر در هند زندگی می کنند منتظر اند تا به کشور سوم پذیرفته شوند.
براساس گزارش روزنامه تایمز آف اندیا در جنوری ۲۰۲۳، بگونه تخمینی حدود بیست هزار تن از اقلیت های سیک افغانستان در هند زندگی می کنند که بیشتر شان در دهلی نو مستقر اند.
مهاجرت اقلیت های سیک و هندوی افغانستان به هند در اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز شد و براساس گزارش تایمز آف اندیا بیشتر آنها به کشور های دیگر از جمله کانادا، امریکا و بریتانیا منتقل شدند.
میرعبدالواحد سادات رئیس انجمن حقوق دانان افغان در اروپا می گوید که اقلیت های سیک و هندوی افغانستان نه تنها در حاکمیت طالبان بلکه در دوره های مختلف حکومتداری در این کشور رنج و درد زیادی را متحمل شده که باعث آغاز مهاجرت این اقلیت شده است.
" هندو باوران و سیک های افغانستان به مثابه یک اقلیت مذهبی که رعایت حقوق شان در قوانین اساسی، قوانین داخلی و میثاق های بین المللی درج است، یکی از قربانیان اصلی جنگ، خشونت و افراطیت در افغانستان استند، به ویژه بعد از ۱۹۹۲ شاهد خشونت گسترده و غضب املاک این اقلیت از سوی جنگ سالاران بودیم و طی سال های اخیر چندین مرتبه مراکز مذهبی اینها آماج حملات قرار گرفته و حالا مهاجرت کتلوی آنها پس از تسلط دوباره طالبان یک فاجعه بزرگ بشری و اجتماعی در افغانستان است."
دیا سینگهـ انجان نویسنده و شاعر سیک است که از چندین سال در هند زندگی می کند.
او از حکومت طالبان خواست تا زندگی صلح آمیز را به اقلیت های مذهبی فراهم کنند تا دیگر کسی مجبور به مهاجرت نشود: "افراد و اشخاصی که در راس دولت قرار دارند از آنها صمیمانه تقاضا می کنیم که برای اقلیت های مذهبی ای که در افغانستان استند زمینه زندگی و کار و بار را برای آنها مساعد سازند و بدون تفرقه و شرط، زندگی صلح آمیز برایشان فراهم سازند و امیدوارم که این پیامم به گوش مسئولین دولت برسد و در این راستا تلاش کنند."
گزارشگر: فرشته نگاه