هشتم فبروری روز برگزاری انتخابات سراسری در پاکستان، کشوری با جمعیت نزدیک به ۲۵۰ میلیون نفر است.
براساس گزارش کمیسیون انتخابات پاکستان، نزدیک به ۱۲۹ میلیون نفر برای رای دادن در انتخابات ثبت نام کرده اند.
پاکستان براساس قانون اساسی اش، جمهوری فدرال است و دارای دو مجلس، مجلس ملی و مجلس سنا می باشد.
این کشور چهار مجلس ایالتی هم دارد، مجالس ایالتی سند، پنجاب، بلوچستان و خیبرپشتونخوا.
صدراعظم که عالی ترین مقام در پاکستان است در نتیجه رای گیری میان اعضای مجلس ملی پاکستان تعیین می شود، یعنی رئیس جمهور نقش سمبولیک دارد.
انتخابات ۲۰۲۴ در پاکستان زیر سایه جنجال های سیاسی، امنیتی و اقتصادی قرار گرفته است.
نامزدان این انتخابات با وعده های مشابه از جمله، تامین امنیت، ایجاد شغل، افزایش حقوق کارگران، رونق اقتصادی پاکستان و ساختن شاهراه ها، بیشتر مبارزات انتخاباتی شان را به پیش برده اند.
اما کدام احزاب کلیدی در انتخابات سراسری پاکستان اشتراک دارند؟
نواز شریف رهبرحزب مسلم لیگ و دخترش مریم نواز
حزب مسلم لیگ نواز به رهبری نواز شریف صدراعظم پیشین پاکستان است که در ۱۹۹۳ تاسیس شد.
برخی آگاهان به این باور اند که نواز شریف پس از یک سلسله اتهامات جدی فساد، زندانی شدن و تبعید خود خواسته در انتخابات امسال یک نامزد پیشتاز و امیدوار برای رسیدن به کرسی صدارت پاکستان است.
سمیع یوسفزی خبرنگار و آگاه امور سیاسی که موضوعات مربوط به افغانستان و پاکستان را پوشش می دهد در زمینه چنین نظر دارد:
" نواز شریف از پنجاب است و اکثریت اعضای پارلمان پاکستان هم از پنجاب می باشند. نواز شریف آدم مذهبی و صنعت کار است که پروژه های بزرگ این کشور مانند میدان های هوایی، سرک جی تی رود و سرک حلقوی و برخی پروژه های بزرگ با چین در زمان حکمرانی نواز شریف آغاز شدند؛ اما مشکل او این است که پس از به قدرت رسیدن می خواهد به تنهایی حکمرانی کند و در تنش با اردو قرار می گیرد. از همین رو حکومت او هیچگاه دوره پنج ساله اش را تکمیل نکرده. در حقیقت هیچ حکومتی در پاکستان این دوره را تکمیل نکرده."
سمیع یوسفزی خبرنگار و آگاه امور سیاسی
مسلم لیگ نواز در سال ۲۰۱۳ برای سومین بار با اکثریت قاطع در پاکستان به قدرت رسید، اما شریف ۷۴ ساله در سال ۲۰۱۷ از صدارت برکنار شد و نتوانست دوره اش را به دلیل اتهامات جدی فساد به پایان برساند.
او در انتخابات سراسری ۲۰۱۸ پاکستان اشتراک کرده نتوانست زیرا چند روز پیش از برگزاری آن همراه با دخترش مریم نواز به ده سال زندان محکوم شد.
نواز شریف پس از چهارسال تبعید خود خواسته در اکتوبر ۲۰۲۳ از بریتانیا برگشت و اتهامات فساد علیه او در محاکم پاکستان رد شد و راه را برای اشتراک او در انتخابات سراسری امسال و برنده شدنش به عنوان صدراعظم این کشور باز کرد.
پیپلز پارتی یا حزب مردم پاکستان فعلا به رهبری بلاول بوتو زرداری فرزند بینظیر بوتو و نواسه ذوالفقار علی بوتو صدراعظم های پیشین پاکستان هم یکی از احزاب پیشتاز انتخابات سراسری امسال این کشور خوانده شده است که در رقابت تنگاتنگ با حزب مسلم لیگ نواز قرار دارد.
این حزب که در سال ۱۹۶۷ تاسیس شد، برای آخرین بار در سال ۲۰۰۸ میلادی صدارت را در پاکستان در دست داشت، اما در انتخابات سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ نتوانست رای بیشتر به دست آورد.
سمیع یوسفزی به این باور است که حزب مردم پاکستان اکنون محبوبیت سابق اش را ندارد:
"پیپلز پارتی یک زمان حزب بزرگ بود البته زمانی که بینظیر بوتو و یا پیش از آن ذوالفقار علی بوتو بودند؛ اما اکنون آن مجبوبیت را ندارد و آنقدر حمایت رای دهندگان را هم با خود ندارد."
حزب تحریک انصاف پاکستان بیشترین محبوبیت را در میان جوانان دارد.
این حزب که در سال ۱۹۹۶ از سوی عمران خان ستاره کریکت پاکستان تاسیس شد، با برنده شدن در انتخابات ۲۰۱۸ حمایت میلیون ها پاکستانی را از آن خود کرد.
سمیع یوسفزی می گوید که عمران خان بخاطری محبوبیت حاصل کرد که سیاست پاکستان را از کنترل احزاب میراثی بیرون کشید:
"عمرا خان یک کاری که کرد دو حزب میراثی را که یکی پی دیگر حکمرانی می کردند با به صحنه آمدن سیاست را از کنترول این دو حزب میراثی بیرون کرد و تحریک انصاف پاکستان محبوبیت حاصل کرد. "
عمران خان موسس حزب تحریک انصاف پاکستان
اما عمران خان هم نتوانست دوره پنج ساله صدارتش را تکمیل کند و در سال چهارم از سوی مجلس ملی پاکستان سلب صلاحیت شد و سپس از قدرت کنار زده شد.
عمران خان موسس حزب تحریک انصاف پاکستان در حال حاضر پشت میله های زندان است و با اتهام های جدی از جمله اختلاس، افشای اسرار دولتی، فروش هدایای دولتی و ازدواج غیر اسلامی رو به رو است.
او بنابر این اتهامات از اشتراک در انتخابات سراسری امسال محروم شده است، این حزب نماد انتخاباتی اش را که چوب کریکت است هم از دست داده است و نامزدان آن اکنون مجبور شده اند که به گونه مستقلانه در انتخابات اشتراک کنند.
برخی احزاب دیگر سیاسی هم در پاکستان به میدان رقابت انتخابات سراسری امسال آمده اند، از جمله حزب عوامی نشنل.
این حزب که در ۱۹۸۶ از سوی عبدالولی خان تاسیس شد، بیشتر در ایالت خیبرپشتونخوای پاکستان مستقر است و در حال حاضر ایمل ولی خان رهبری این حزب را به عهده دارد.
سمیع یوسفزی در مورد این حزب می گوید:
" ای ان پی یک حزب کوچک و ملی گرا است که به تنهایی هیچ وقت نتوانسته در پاکستان حکومت کند؛ اما از ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ حکومت ایالتی را در دست داشت . حالا این حزب چندان مطرح نیست؛ زیرا رهبران سرشناس آن مانند پادشاه خان و ولی خان درگذشتند و اسفندیار ولی خان هم از صحنه بیرون شده در این میان کسی نیست که از جذابیت برخوردار باشد."
حزب عوامی نشنل در سال ۲۰۲۲ در جمع یازده حزبی بود که خواستار برکناری عمران خان از صدارت آن کشور شده بود.
در صحنه سیاسی پاکستان احزاب مذهبی هم نقش دارند.
مولانا فضل الرحمن رهبر حزب جمعیت علمای اسلام پاکستان
حزب جمعیت علمای اسلام پاکستان شاخه مولانا فضل الرحمن است که در ۱۹۸۸ براساس انشعاب حزب جمعیت علمای اسلام به میان آمد و حزب جماعت اسلامی به رهبری سراج الحق که یکی از احزاب قدیمی به شمار می رود.
این حزب در سال ۱۹۴۱ پیش از استقلال پاکستان در هند ایجاد شد.
با آنکه منشور احزاب مذهبی پاکستان بیشتر تطبیق قوانین اسلامی در این کشور بوده؛ اما این احزاب اینبار تلاش دارند تا برنامه های معتدل تر و توسعه محور را برای جذب رای دهندگان ترویج کنند.
در مورد نقش و نفوذ این احزاب سمیع یوسفزی چنین گفت:
" در سابق در ۲۰۰۱ همه احزاب مذهبی یکجا شدند و توانستند کرسی های بیشتر پارلمان را بدست بیاورند و در بلوچستان و خیبرپختونخوا حکومت های ایالتی را به دست داشتند زیرا زمانی بود که امریکا بر افغانستان حمله کرده بود که احزاب مذهبی رای همدردی را برنده شدند؛ اما این احزاب هیچگاه به تنهایی نتوانسته اند که قدرت را بگیرند همواره با احزاب دیگر ائتلاف کرده اند و در این صورت توانسته اند که امتیازات را هم بدست بیاورند."
در کنار احزاب یاد شده سیاسی پاکستان، برخی از احزاب دیگر هم اند که بیشتر در یکی از ایالت های این کشور نفوذ داشته و با احزابی که بیشترین رای را در انتخاب برنده می شوند، ائتلاف می کنند.
از آن جمله می توان از جنبش متحده قومی با بیشترین نفوذ در شهر کراچی ایالت سند، حزب ملی عوامی پختونخوا و حزب بلوچستان عوامی در ایالت بلوچستان پاکستان نام برد.
برخی از اعضای تحریک طالبان پاکستان که عمدتا در مناطق سرحدی میان افغانستان و پاکستان فعالیت دارند
این احزاب سیاسی در حالی در انتخابات سراسری ۲۰۲۴ پاکستان رقابت دارند که این کشور با مشکلات جدی امنیتی، اقتصادی و سیاسی رو به رو است، بحران سیاسی ای که با سلب صلاحیت شدن حکومت عمران خان صدراعظم پیشین پاکستان در اپریل ۲۰۲۲ شدت گرفته است.
جنجال امنیتی در پاکستان با تشدید حملات تحریک طالبان پاکستان پس از ناکامی مذاکرات در ۲۰۲۲ میان اسلام آباد و این گروه به میانجیگری حکومت طالبان در افغانستان شدت گرفت.
نظریات در مورد نتیجه انتخابات پیشرو در پاکستان متفاوت است. دیده شود که چه خواهد شد، اما برخی آگاهان به این باور اند که انتخابات مشکلات فعلی پاکستان را حل نخواهد کرد.
نصرالله استانکزی آگاه امور سیاسی در مورد نتیجه انتخابات سراسری امسال در پاکستان به این باور است:
" به نظر من هیچ حزب در پاکستان برنده مطلق نخواهد بود و برای برنده شدن ائتلاف به وجود خواهد آمد و چانس بیشتر حزب نواز شریف دارد و ممکن گروه های مذهبی خواهند داشت."
گزارشگر: فرشته نگاه