جان کری وزیر خارجه امریکا، طرح را برای افغانستان پیشنهاد کرده است که براساس آن، مودل تمرکز قدرت در دست یک رییس جمهور نیرومند به شکلی از قدرت پارلمانی مبدل میشود که موجودیت یک صدراعظم در آن نیاز است و به این ترتیب تاحدی توازن در قدرت ایجاد گردد.
کری در این جریان همچنان گرهء را گشوده است که در پروسه انتخابات افغانستان ایجاد شده بود. عبدالله عبدالله و رقیب اش اشرف غنی احمدزی، یکدیگر را به تقلب در انتخابات متهم کرده اند. عبدالله که در سال 2009 در مقابل رییس جمهور کرزی شکست خورده بود، حتی تهدید کرد که حکومت موازی را تشکیل میدهد. جان کری در جریان دیدار اخیر اش از کابل توانست، دو جانب را قانع سازد که به تفتیش تمام آرا تحت نظارت ملل متحد توافق نمایند.
نویسنده مقاله مینویسد، این اشتباء خود امریکا بود که اداره رییس جمهور جورج دبلیو بوش سیستم ریاستی نوع امریکا که در آن رییس جمهور قدرت عام و تام دارد به افغانستان منتقل کرده و کرزی را برای آن برگزید. ولی تجربه کرزی نشان داده است که تمرکز قدرت به دست یک نفر میتواند مورد سوء استفاده قرار گیرد.
چند روزنامه معتبر جهان در مورد توافق جدید برای افغانستان تبصره های نموده اند، مثلا نیویارک تایمز مینویسد:
براساس این توافق بازنده انتخابات یا شخص برگزیده اش، رییس اجرایوی حکومت جدید خواهد شد که صلاحیت های آن بعدا" مشخص خواهند شد. هدف این اقدام مطمین ساختن بازنده انتخابات و حامیان اش است که آنها نقش عمده در سیستم سیاسی خواهند داشت. گفته میشود کاندیدان همچنان توافق کرده اند که تهدیدات مبنی بر خشونت را خاتمه داده و آجندای را برای اصلاحات روی دست گیرند. این توافق پلانهای درازمدتی را درمورد تغیر نظام حکومتی نیز دربردارد. ولی تاحال روی یک نظام پارلمانی توافق صورت نگرفته است و تغیر سیستم موجود بحث انگیز خواهد بود.
اما روزنامه والستریت ژورنال نظر دیگری دارد. دان مرفی نویسنده این روزنامه میگوید، درحال حاضر این مسله فقط در تیوری است. این مشکل است بگوییم که این کار خواهد شد یا نه. این به رییس جمهور ارتباط خواهد داشت که کاهش قدرت اشرا می پذیرد یا اینکه میخواهد آنرا وسیعتر سازد.
روزنامه آسترالیایی کنبیرا تایمز شرح میدهد که چرا عبدالله احساس میکند که فریب داده شده است. شکها در مورد تقلبهای انتخاباتی فقط دو ساعت بعد از مسدود شدن مراکز رای دهی در روز انتخابات زمانی اوج گرفت که احمد یوسف نورستانی رییس کمیسیون مستقل انتخابات اعلان کرد بیش از هفت میلیون نفر در دور دوم انتخابات رای دادند. این اعلان به این دلیل شک و تردیدهارا برافروخت که چندین منبع بیطرف گفتند شرکت مردم در دور دوم کمتر از دور اول بود و هم کمیسیون انتخابات توانایی تخنیکی آنرا ندارد که مستقیما" تعداد دقیق رای دهنده گانرا بفهمد. گزارش شده بود که شرکت مردم در ولایات جنوبی افغانستان در دور دوم بیشتر بود. مثلا در ولایت خوست که براساس ارقام ادارهء احصایه مرکزی افغانستان 556 هزار باشنده دارد و 400 هزار نفر در آنجا در انتخابات رای داده بودند.
نویسنده مقاله میگوید، راهء حلی که حد اقل حال هردو کاندید را آرام ساخته است، تصمیم تفتیش تمام آرا تحت نظارت ملل متحد است. که هدف آن راضی ساختن عبدال عبدالله است که ادعا دارد تقلب گسترده صورت گرفته و شکست را نمی پذیرد. همچنان برای آنکه از ضربهء شدید برای بازندهء این انتخابات جلوگیری شود، پیشنهاد شده است که برنده انتخابات یک حکومت وحدت ملی را ایجاد نماید که در آن یک رییس جمهور و یک صدراعظم با بعضی صلاحیت ها باشد. ولی به گفته نویسنده، در کشوری که زیربنا هاضعیف اند، تفتیش تمام آرا کار مشکل خواهد بود. این هم معلوم نیست که آرای پاک از ناپاک چگونه جدا خواهند شد. یک مقام امریکایی گفته است، در حالیکه شب شنبه در جریان دیدار کری از کابل ما همه یک نفس راحت کشیدیم ولی کار سخت و اصلی باقی مانده است. اگر چالشهای لوژیستکی و مشکلات تخنیکی را کنار بگذارید خود پروسه سیاسی هنوز باقی است.
