پیشرفت هنر دوبله در افغانستان

اخیراً هنر دو بله فلم و سریال های خارجی در افغانستان جان تازه ای گرفته و نحوه اجرای دوبلران افغان در مقایسه به سال های گذشته، به جذابیت این سریال ها افزود است.

در سال های اخیر، هنر دوبله فلم و سریال های خارجی در افغانستان پیشرفت چشمگیر کرده و شماری از رسانه های خصوصی با روش های حرفه یی توانسته اند جذابیت سریال های دوبله شدهء خارجی را برای بیننده گان آنها بیشتر نمایند.

علاقمندان سريال های خارجی، در انتظار شب می مانند تا مطابق ذوق شان فلم و سریال های خارجی بخصوص ترکی، هندی و عربی را با دوبلهء دری و پشتو، تعقیب کنند.

اینکه کدام عوامل سبب پیشرفت هنر دوبله فلم و سریال های خارجی در افغانستان شده، خواستم سری به ستدیو های بخش دوبلاژ برخی از تلویزیون های خصوص بزنم:

" مه به بخش دوبله تلويزيون خصوصى یک آمدیم، در این جا دوبلران هریکدیالوگ های همراه شان را با خود دارند و در جریان ثبت، تصویر را میبینند و مطابق آن حالت می گیرند.

به نظر می رسد که دوبله یک فلم و یا سریال آنقدر هم کار ساده نیست، اینجا دوبلران برای تولید بهتر باید یک نقش را چند بار اجرا و ثبت نمایند."

از زهره ظفری که در سریال ترکی" در انتظار آفتاب " نقش زینب را اجرا می کند می پرسم که از چند سال به این طرف در بخش دوبله کار می کند؟

" تقریباً شش سال می شود که در بخش دوبله کار می کنم. درنقش های که بسیار آرام و مهربان باشد خودم را در آن قالب آرام و راحت احساس می کنم. در اوایل کارم اجرای یک نقش برایم خیلی مشکل بود اما رفته رفته همه چیز عادی شد و توانستم بهتر نقشم را اجرا کنم. من می خواهم در بخش دوبله زیاد پیشرفت کنم و اگر شرایط در افغانستان بیشتر مهیا شود می خواهم که یک کار شخصی از خودم داشته باشم در عرصه دوبله و در کنارش به تحصیلاتم ام ادامه بدهم."

دست اندرکاران بخش دوبلاژ شماری از تلویزیون های خصوصی، داشتن صداى خوب، سواد کافی و تسلط کامل به زبان های دری و پشتو و در صورت امکان، تجربهء کاری در این هنر، را معیار انتخاب دوبلران می خوانند.

از علی سینا افضلی مسوول بخش دوبلاژ تلویزیون یک در مورد اینکه کدام عوامل سبب پیشرفت هنر دوبله در افغانستان شده پرسیدم که وی در پاسخ گفت:

" از زمانیکه تلویزیون های خصوصی شروع به بخش دوبله کردند و سریال ها را آوردند داخل کشور و شروع کردند به دوبله کردن، البته دوبله کردن اش به شکل غیر حرفه ای شروع شده بود که یک نفری میآمد و دوبله می کرد یا همان حس و حالت را می خواند و یک نفر دیگر میآمد و از آن کاپی برداری می کرد که این اشتباه بود. اما حالی سیستم ما پیشرفته تر شده، اکنون خود بچه ها قادر هستند که بیآیند و روی اسکرپت همزمان با تصویر کار بکنند. در انتخاب سریال معمولآ خانواده ها دوست دارند، سریال های را ببینند که خود را در آن پیدا کنند."

موفقیت دوبلران در اجرای نقش های شان، سبب شده تا هر یک از صدا های تیم دوبلهء یک سریال پر بیننده، دیگر برای همه آشنا باشند.

بخش دوبلاژ تلویزیون خصوصی آریانا نیز از ده سال به این طرف فعالیت دارد و در حال حاضر 25 تن در این بخش مصروف کار اند.

زمانی که من به ستدیو های بخش دوبلاژ تلویزیون آریانا رفتم، وژمه و تمیم دو تن از دوبلران این تلویزیون مصروف دوبله یک سریال ترکی بودند:

" من وژمه یوسفزی هستم و در سه سریال نقش دارم که در سریال ترکی بنام " مرا ببخش" نقش کدر را اجرا می کنم، من می توانم چندین رقم صدا را یعنی نقش خانم کهن سال، جوان و کودک را اجرا کنم. زیاد دوست داشتم که نقش یک کرکتر را اجرا کنم و همین باعث شد که من بیآیم و در این بخش کار کنم. اما در خانه گاهی با مخالفت پدرم برای کار در اینجا روبرو شدیم."

عبدالقهار محمود مسوول بخش دوبلاژ تلویزیون آریانا، ظاهرآ از داشتن وسایل تخنیکی پیشرفته و امکانات کاری این اداره راضی به نظر می رسد اما می گوید که برای بلند بردن کیفیت کار دوبله وقت کافی در اختیار ندارند:

" اگر از آغاز بخش دوبله تلویزیون آریانا کار خود را تا امروز مقایسه کنیم، گفته می توانم که شاید از 70 درصد بیشتر در کار های ما تغییرات آمده باشد. تجارب ما نسبت به سال های گذشته بسیار زیاد شده است. فعلاً در قسمت وسایل تخنیکی امکانات بهتر و کافی داریم، صرف وقت کافی نداریم. کشور ایران یک فلم دو نیم ساعته را در شش ماه دوبله می کنند ولی ما در یک هفته دوبله می کنیم. اگر وقت کافی داشته باشیم می توانیم در سریال ها از افکت های زنده استفاده کنیم و برای بلند بردن کیفیت کار ابتکاراتی زیادی را به خرچ دهیم."

در این حال شماری از مردم در خصوص نشر سریال های خارجی با دوبله دری و پشتو نظریات متفاوت دارند.

یار محمد باشنده کابل در حالیکه می گوید از دوبله سریال های خارجی خوشش میآید اما وی بر نشر برخی از این سریال ها که با رسوم و عنعات فرهنگی افغان ها مطابقت ندارند انتقاد می کند:

"سریال ها بسیار خوب است و مردم را مصروف می سازد و اینکه به زبان دری گفته می شود، مردم می فهمند که چی می گوید و چی نمی گوید، اما من تقاضا دارم که سریال های را باید نشر کنند که با فرهنگ ما نزدیک باشد."

هنر دوبله که به معنای ثبت کردن مکالمات روی صدای فلم و یا سریال به زبان دیگر غیر از زبان رسمی تعریف شده، قبل از دهه 80 هجری خورشیدی در استدیو های تنها تلویزون دولتی افغانستان در شماری از فلم ها و سریال های خارجی به شکل بسیار ابتدایی آن استفاده می شد.

این فلم و سریال ها توسط یک مرد و یا یک زن دوبله می شد و صدای هنر پیشه های فلم و دوبله کننده همزمان به گوش می رسید.

مزارالحق بهرامی مسوول بخش دوبلاژ و کارمندان بخش سینمایی تلویزیون ملی افغانستان می گوید که قبل از دهه 80 هجری خورشیدی هنر دوبله به پختگی نرسیده بود و امکانات تخنیکی در این تلویزیون برای دوبله فلم و سریال ها خیلی محدود بود:

" قبلاً مسئله فلم و سریال ها مطرح نبود، فلم ها که برای ما میآمد به ترجمان می دادیم، دری یا پشتو ترجمه می کردند و بعد از آنکه اصلاحات می آوردند باز به نریشن خوان می دادیم. اکثرآ ممثلینی را که در بخش هنر و ادبیات تلویزیون داشتیم بالای آنها می خواندیم اما بیشتر بالای نطاقان می خواندیم."

آقای بهرامی از زلمی حسینی، شکریه راحت، زهره رهگذر، سهیلا اصغری وردگ، سید ورکزی، و هارون یوسفی به عنوان چهره ها مطرح آن دوره نام برده می گوید که صدای این نطاقان و هنرمندان در خوانش نریشن فلم و سریال های خارجی تکرار ناشدنی است.

مسوولان وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان می گویند که بسیاری از تلویزیون های خصوصی در سال های اخیر توانسته اند نقایص کاری بخش دوبلاژ شان را تا حدی زیاد اصلاح نمایند.

وحید غروال، رئیس پوهنزی ژورنالیزم و عضو کمیسیون بررسى شکايات و رسيده گى به تخطى رسانه اى اين وزرات می گوید:

" برخی از رسانه ها در این مورد بسیار خوب درخشیدند که صدا ها به اصطلاح در شخصیت های برخی از سریال ها و فلم ها کاملآ در همان قالب در آمده اما من آرزو دارم که خود رسانه ها توانمندی این را پیدا کنند که از نگاه تیوری هم اگر شود برای دوبلران زمینه های آموزش را فراهم نمایند."

شماری از فرهنگیان افغان می گویند که مسوولان رسانه های خصوصی باید حساسیت های موجود فرهنگی و اجتماعی این کشور را درک نمایند و سپس در انتخاب فلم و سریال های خارجی اقدام نمایند.

آنان همچنان از نهاد های مسوول می خواهند که برای بلند بردن کیفیت هنر دوبلاژ، زمینه تربیت دوبلران حرفه ای را در کشور فراهم نمایند.

ویدا بره کی