تاریخ ۲۱ فبروری مصادف است با روز جهانی حق آموزش به زبان مادری.
با آن‌که در مادۀ ۱۶ و ۴۳ قانون اساسی افغانستان برای اتباع این کشور حق آموزش به زبان مادری به رسمیت شناخته شده است، اما وزارت معارف می‌گوید که هنوز هم در تطبیق احکام قانون در زمینه مشکلات وجود دارد.
ابراهیم شینواری معین تدریسی این وزارت روز پنجشنبه «۰۲ حوت ۱۳۹۷» به رادیو آزادی گفت که با توجه به خواست اقدام شده است، اما فعلاً هم در برخی ولایات متعلمین از حق آموزش به زبان مادری بی‌بهره اند.
او فزود:
"عملاً در افغانستان برخی مشکلات وجود دارد، در برخی مناطق به کودکان زمینۀ آموزش به زبان مادری فراهم نیست در چند سال گذشته در کابل پیشرفتی آمده است به پشتون‌ها زمینه آموزش به زبان خود شان مساعد شده است، اما در کندز، بغلان، مزار شریف، هرات و دیگر ولایات پشتو زبان‌ها و زبان سوم که در مورد آن در پالسی وضاحت وجود دارد آن کودکان از حق‌شان مستفید نشده‌اند."
آقای شینواری می‌گوید فراهم نمودن زمینۀ آموزش به زبان مادری از اولویت کار وزارت معارف می‌باشد و به نقل از وی این وزارت تلاش دارد تا در مناطق که نیاز است زمینۀ آموزش به زبان سوم را نیز فراهم سازد.
از ۲۱ فبروری به‌حیث روز جهانی حق آموزش به زبان مادری تجلیل می‌گردد.
در جهان زبان‌های بزرگ با مشکل مواجه نیستند، اما به برخی زبان‌ها توجه چندانی نمی‌شود.
به همین دلیل یونسکو یا ادارۀ کلتوری ملل‌متحد برای زنده نگهداشتن این زبان‌ها این تاریخ را روز جهانی حق آموزش به زبان مادری مسما کرد.
در افغانستان نیز همه ساله از این روز تجلیل می‌شود.
ماده های ۱۶ و ۴۳ قانون اساسی این کشور نیز در زمینه وضاحت دارد.
- ماده شانزده‌هم
در ماده شانزده‌هم آمده است که از جمله زبان‌های پشتو، دری، ازبکی، ترکمنی، بلوچی، پشه‌ای، نورستانی، پامیری و سایر زبان‌های رایج در کشور، پشتو و دری زبان‌های رسمی دولت می‌باشند.
در مناطقی که اکثریت مردم به یکی از زبان‌های:
- ازبکی
- ترکمنی
- پشه‌ای
- نورستانی
- بلوچی و یا پامیری تکلم می‌نمایند.
آن زبان علاوه بر پشتو و دری به‌حیث زبان سوم رسمی می‌باشد و نحوهٔ تطبیق آن توسط قانون تنظیم می‌گردد.
دولت برای تقویت و انکشاف همه زبان‌های افغانستان پروگرام‌های مؤثر طرح و تطبیق می‌نماید.
- ماده ۴۳ قانون اساسی
همچنان در ماده ۴۳ قانون اساسی آمده است که تعلیم حق تمام اتباع افغانستان است که تا درجهٔ لیسانس در مؤسسات تعلیمی دولتی به صورت رایگان از طرف دولت تأمین می‌گردد.
دولت مکلف است به منظور تعمیم متوازن معارف در تمام افغانستان، تأمین تعلیمات متوسطهٔ اجباری، پروگرام مؤثر طرح و تطبیق نماید و زمینهٔ تدریس زبان‌های مادری را در مناطق که به آن‌ها تکلم می‌کنند، فراهم کند.
نعیم افضلی یکی از آگاهان امور تأکید دارد که وزارت معارف افغانستان باید در زمینه اقدام جدی نماید.
اما این تنها مشکلی مربوط به وزارت معارف افغانستان نمی‌باشد.
مجیب لحاظ یکی دیگر از این آگاهان و استاد در یکی از پوهنتون‌های خصوصی می‌گوید که محصلین افغان نیز با مشکل مشابه دست و گریبان اند و وزارت تحصیلات عالی هم مطابق به هدایت رئیس جمهور افغانستان اقدام نکرده است.
او افزود:
"یک مشکل بزرگ است، تا کنون هیچ کاری در زمینه صورت نگرفته است. با آن‌که رئیس جمهور کشور به وزارت تحصیلات عالی هدایت داده است، اما این وزارت در این خصوص کار نکرده است. اگر این موضوع چنین ادامه داشته باشد، اثرات آن بعداً روشن خواهد شد، به خصوص در بخش حکومتداری خوب اگر به محصلین زمینۀ آموزش به زبان خود شان مساعد نشود، آنان نتیجۀ لازم را بدست نمی‌آورند و همین باعث می‌شود که در ادارات و حکومت کارها درست به پیش نرود."
آقای لحاظ حتی در پوهنتون‌های خصوصی روی آموزش به زبان مادری تأکید دارد.
تلاش نمودیم تا در زمینه نظر وزارت تحصیلات عالی افغانستان را نیز داشته باشیم، اما موفق نشدیم.
گزارش: آرزو غیاثی
