بیست‌وهفتم اکتوبر برابر است با روز جهانی میراث‌های دیداری و شنیداری. این روز برای حفظ میراث‌های دیداری و شنیداری نامگذاری شده است.
نگرانی‌ها از نابودی میراث‌های صدساله دیداری و شنیداری در کشور جنگ‌زده افغانستان، باعث شده که مسئولان تلاش‌های گسترده‌ای برای حفظ این میراث‌ها به راه اندازند.
پروین، نخستین آوازخوان زن افغانستان است. یکی از آهنگ هایش حدود هفتاد سال پیش در تاریخ میراث‌های شنیداری این کشور ضبط شده است.
خدیجه ضيايی با اسم مستعار پروین در سال ۱۳۳۰ و ده سال پس از تاسیس رادیو با برقع وارد ستدیوی موسیقی رادیو کابل شد و آهنگ "گلفروش" را خواند.
صدای پروین و صداهای بسیاری در یک قرن گذشته به عنوان بخشی از میراث دیداری و شنیداری افغانستان با وجود محدودیت‌های دینی و سنتی، تسهیلات اندک و چهار دهه جنگ حفظ شده است.
در حال حاضر ۲۵ هزار ساعت نوار شنیداری در رادیوی ملی افغانستان و ۱۵ هزار ساعت نوار دیداری در آرشیف تلویزیون ملی افغانستان ذخیره شده است.
این نوارها دربرگیرنده بیانیه‌ها و سخنرانی‌های شاهان و روسای جمهور سابق افغانستان، موسیقی، کنسرت‌ها و برنامه‌های هنری و ادبی است - از زمان ظاهر شاه تا اکنون.
کمترین میراثی که از این دوره‌ها در آرشیف رادیو و تلویزیون افغانستان ذخیره شده از دوره طالبان است.
نوار صوتی کمتر از شش دقیقه‌ای ملاعمر "امیرالمومنین" رژیم طالبان است که در سال ۱۳۷۸ در باره سرنوشت زندانیان "مجاهدین" در کندهار ایراد کرده و از رادیو صدای شریعت طالبان پخش شده بود، به عنوان تنها میراث شنیداری طالبان در آرشیف رادیوی ملی افغانستان حفظ شده است.
طالبان در زمان حاکمیت خود مخالف پخش تصویر بودند. عبدالغنی مدقق، معاون رادیو و تلویزیون ملی افغانستان می‌گوید که یک نوار کوتاه ویدیویی از یک برنامه طالبان در مقر وزارت داخله آن زمان، در آرشیف تلویزیون وجود دارد. به گفته او، این نوار از فاصله نسبتاً دور فیلمبرداری شده و طالبان اجازه نداده بودند تا برنامه از نزدیک فیلمبرداری شود.
معاون رادیو و تلویزیون ملی افغانستان می‌گوید که در میان طالبان در آن زمان کسانی بودند که می‌خواستند آرشیف رادیو و تلویزیون ملی را بسوزانند، اما کسانی هم بودند که خواستند این آرشیف محفوظ بماند: "ملا اسحاق نظامی رئیس رادیو تلویزیون ملی رژیم طالبان، امیر خان متفی و ذبیح‌الله امانیار، که در آن زمان مدیر آرشیف بود، نزد ملا ربانی که در آن وقت حیثیت صدراعظم را داشت، رفتند و برایش گفتند که این آرشیف تاریخ افغانستان است و باید حفظ شود. همین بود که آرشیف حفظ شد."
اما با آن هم طالبان در ماه‌های اخیر حاکمیت‌شان در کابل، برخی نوارهای آرشیف رادیو و تلویزیون را که حاوی موسیقی‌های هندی و غربی بود، در پولیگون پلچرخی سوزاندند.
پس از رادیو و تلویزیون ملی افغانستان، اداره دولتی افغان فیلم نیز صدها ساعت نوار دیداری و شنیداری در آرشیفش دارد. در کنار فیلم‌های هنری بیانیه‌ها و نوارهای تصویری از زمان امان‌الله خان و پس از آن در این آرشیف، حفظ شده، اما از دوره طالبان هیچ میراثی ثبت نشده است.
صحرا کریمی، رئیس افغان فیلم می‌گوید از دوره طالبان در آرشیف افغان فیلم میراثی به جا نمانده است: "به نظر من، این تاسف‌بار نیست که از آنها چیزی نداریم. خدا را شکر می‌کنم که از آنها هیچی نداریم."
خانم کریمی می‌گوید که طالبان در زمان حاکمیت خود "شدیداً" تلاش کردند تا آرشیف افغان فیلم را بسوزانند، اما نتوانستند. به گفته او، این میراث‌ها به گونه "معجزه‌آسا" محفوظ ماند: "باغبان افغان فیلم و برخی همکارانش در آن زمان کست‌ها و نوارهای آرشیف را در درون دیوارها پنهان کردند و سپس دیوار را دوباره رنگ کردند تا طالبان نفهمند، اما برخی کست‌های فیلم‌های امریکایی را طالبان آتش زدند."
حالا بخش بزرگی از میراث‌های دیداری و شنیداری موجود در آرشیف‌های رادیو تلویزیون ملی افغانستان و افغان فیلم دیجیتال‌سازی شده است.
رادیو تلویزیون ملی افغانستان توانسته تمام آرشیفش را به "سرور" انتقال دهد.
آرشیف افغان فیلم اگرچه به داخل ارگ ریاست جمهوری منتقل شده، اما صحرا کریمی می‌گوید که روند دیجیتال‌سازی آنها هنوز تکمیل نشده است.
مسئولان افغان فیلم و رادیو تلویزیون ملی افغانستان می‌گویند تلاش می‌شود یک نسخه آرشیف در جای دوم نیز ذخیره شود.
حفظ میراث‌های دیداری و شنیداری تنها دغدغه ادارات مسئول حفظ این میراث‌ها در افغانستان نیست، بلکه این موضوع یک دغدغه جهانی است.
سازمان علمی‌فرهنگی سازمان ملل متحد، یونسکو ۲۷ اکتوبر را به همین منظور روز جهانی میراث‌های دیداری و شنیداری نامگذاری کرده است.
هدف از این نامگذاری افزایش آگاهی عمومی به حفظ از این میراث، حمایت از موسسات نگهدارنده آن و ترویج دسترسی بیشتر به این میراث خوانده شده است.
یونسکو همچنین دولت‌ها را تشویق کرده که اسناد دیداری و شنیداری را دیجیتال‌سازی کنند تا این میراث‌ها بیشتر محفوظ بمانند.
