فیستول زایمانی یکی از عوارض زایمان در شرایط نامساعد است. این بیماری پیامدهای روانی، اجتماعی و حتی اقتصادی دارد.
روهینا یکی از هزاران زنی افغان است که با مشکل زایمانی روبه‌رو شده‌است.
او در منطقه دوردست کَهمَرد ولایت بامیان زندگی می‌کند، جایی که دسترسی به خدمات باکیفیت صحی محدود است.
روهینا دو سال پیش زمانی که ۲۰ سال داشت، ازدواج کرد و سه ماه پیش در نخستین زایمانش با مشکلات فراوانی روبه‌رو شد.
در جریان ولادت نه تنها خود او بلکه دخترش هم آسیب دید و دچار مشکل تنفسی شد: "من که طفل اولم بود در کلینیک رفتم دردم پخته نشده بود، درد نداشتم مرا دو دانه پیچکاری کردند، پس از تطبیق پیچکاری دردم گم شد، مرا عملیات کردند و رحم مرا کشیدند. طفلم پس از عملیات درست تنفس نمی‌تواند."
روهینا یکی از زنان بی‌شماری است که در افغانستان با فیستول زایمان مواجه شده‌است. این امر بر کیفیت و وضعیت زندگی او اثر ناگواری گذاشته.
به دلیل رنجی که این بیماری بر زنان تحمیل می‌کند، سازمان ملل متحد روز بیست‌وسوم ماه می را روز پایان دادن به فیستول زایمان نامگذاری کرده‌است. شعار امسال این روز "حقوق زنان حقوق بشر است! اکنون به فیستول پایان دهید" می‌باشد.
این بیماری با کمک درست صحی قابل پیش‌گیری است. سازمان ملل متحد بروز این بیماری را نقض حقوق بشری و نشانه‌ای از نابرابری‌های فاحش دانسته است. این سازمان پایان دادن به این مشکل را یکی از گام‌های حیاتی در راستای دستیابی به اهداف توسعه پایدار خوانده است.
اما این بیماری چیست و چگونه بروز می‌کند؟
صدیقه عبدالله، متخصص بیماری‌های زنان و زایمان می‌گوید که فسیتول گونه‌ای از مجرای غیرطبیعی است که در اثر زایمان غیر عادی و جراحی غیر فنی ایجاد می‌شود: "زمانی‌که یک مادر ولادت کند و مانعی وجود داشته باشد، به‌خاطر ولادت‌های غیر نارمل، یعنی در صورتی که راس طفل به وضعیت درست قرار نمی‌گیرد و همچنین امکانات عملیات سزارین نیست، سبب این می‌شود فشاری که بالای عضلات ناحیه مهبل وارد می‌شود، این سبب می‌شود که یک سوراخ به‌وجود بیاید. یعنی خود فیستول در حقیقت یک مجرای غیرنارمل است. اکثراً فسیتول‌ها می‌تواند فیستول‌های مثانه‌ای باشد. بعضاً به حدی شدید است که خانم‌ها در حقیقت معیوب می‌شوند. بعضاً ادرار شان بدون اراده از طریق مهبل‌شان خارج می‌شود."
شورای پرستاران و قابله‌های افغانستان با اشاره به بیماری‌های زایمان می‌گوید مادرانی که در مناطق دارای دسترسی محدود به خدمات درمانی باکیفیت زایمان می‌کنند، با احتمال دچار شدن با فیستول بیشتر روبه‌رو هستند.
هیلی غرشین رئیس اجرایی این شورا گفت: "ما از نظر تعداد فعلاً در حدود ۳۴ هزار قابله نظر به ارقامی که از طرف انجمن قابله‌های افغانستان در اواخر سال ۲۰۲۰ جمع‌آوری شده بود داریم که از این جمله صرف ۶ هزار قابله در سیستم صحی افغانستان فعالیت دارند و در حدود ۲۸ هزار قابله در سیستم فعالیت نمی‌کند، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در افغانستان عدم دسترسی به خدمات قابلگی در قرا و قصبات دور دست که مادران به قابله‌های ماهر دسترسی ندارند."
رئیس شورای پرستاران و قابله‌های افغانستان می‌گوید که اگر قابله‌های حرفه‌ای استخدام شوند، این بیماری و به‌گونه‌ی کلی مرگ‌ومیر مادران به میزان زیادی کاهش می‌یابد.
با این حال، وزارت صحت عامه می‌گوید که میزان مرگ‌ومیر مادران در مقایسه به سال‌های قبل کاهش یافته است.
حمیرا ابوی مشاور فنی در زمینه صحت کودکان و مادران در بخش باروری این وزارت گفت: "مرگ‌ومیر مادران از تمام ابعاد حدود ۶۶۱ بر یک لک ولادت زنده، فعلاً همین آمار پابرجاست، ولی فعلاً ما همین آمار را داریم که از سال‌های قبل کرده مرگ‌ومیر مادران کاهش یافته، اما باید کارهای دیگر هم شود تا ما بتوانیم مرگ‌ومیر مادران و اطفال را بیشتر کاهش دهیم."
