از ۲۵ نوامبر روز جهانی محو خشونت علیه زنان درحالی در جهان بزرگداشت میشود که شماری از زنان در افغانستان می‌گویند از تابستان سال ۲۰۲۱ از زمان حاکمیت دوباره طالبان بر افغانستان تا کنون افزایش خشونت مبتنی بر جنسیت را تجربه میکنند.
آن‌چه طالبان همواره رد کرده و ادعا میکنند که حقوق تمامی افغان‌ها به شمول زنان در چهارچوب شریعت اسلام در افغانستان تأمین است.
هدیه ۲۳ ساله باشنده شهر کابل و دانشجوی محروم از تحصیل می‌گوید به دلیل زن بودن حق آموزش از او سلب شده‌است.
او در صحبت با رادیو آزادی می‌گوید تمام آرزوهای‌اش برای آینده از بین رفته است:
"متأسفانه از زمانی‌که امارت [طالبان] روی کار شد و مراجع تحصیلی را بروی دختران بست تمام خواب‌ها و آرزوهای ما با خاک یکسان شد، از آن زمان اگر من و همقطارانم ادامه می‌دادیم مطمئن هستم افغانستان می‌توانست رشد کند و به پیشرفت برسد."
مینه حسن‌خیل باشنده دیگر شهر کابل که در ۲۰ سال گذشته در نهاد های مختلف ملی و بین‌المللی فعالیت کرده می‌گوید ادامه محدودیت‌های طالبان بر زنان او را نا امید کرده است:
"در دو دو نیم سال همه زحمات ۲۰ ساله در صفر ضرب شد چرا؟ ما از لحاظ روحی، اقتصادی و از همه لحاظ عقب ماندیم و آسیب دیدیم، من نمی‌دانم که آخر سرنوشت ما در افغانستان چه میشود؟ راه حل برای این وضعیت چه است؟ از کی سؤال کنم و کی جواب دهنده است؟ و این خیلی مأیوس‌کننده است."
پس از حاکمیت دوباره طالبان در اگست ۲۰۲۱، دختران بالاتر از صنف ششم اجازه آموزش را ندارند و در پایان سال ۲۰۲۲ از رفتن به پوهنتون‌ها هم منع شده‌اند.
آنان همچنان حق ندارند در بیشتر اداره‌های دولتی و تمامی اداره‌های غیر دولتی ملی و بین‌المللی کار کنند.
زنان در افغانستان اجازه ندارند به تفریحگاه‌ها، ورزشگاه‌ها، حمام‌های زنانه و به سفر بدون محرم در مسیرهای طولانی بروند.
خشونت علیه زنان انواع مختلف دارد که شایع‌ترین آن خشونت‌های لفظی، جسمی، روانی، عادی‌سازی نابرابری مرد و زن، آزارو اذیت‌های مختلف، احساس مالکیت به زن و عدم پذیرش اصل برابری اند.
شماری از زنان افغان اما ادعا میکنند که زنان افغانستان با سایر انواع خشونت مثل خشونت‌های خانگی، سرکوب، شکنجه و ازدواج‌های اجباری نیز روبه‌رو اند.
زرافشان ۲۵ ساله مادر دو کودک و ساکن ولایت کندز که شش سال قبل به گونه اجباری با مردی متأهلی نکاح کرده می‌گوید با خشونت‌های شدید در خانه روبه‌رو است، اما هیچ نهادی برای رسیده‌گی به شکایت او وجود ندارد:
"شوهرم یک خانم دیگر هم داشت، خانم دوم‌اش من هستم، بعد از من هم یک خانم دیگر را گرفت، فعلاً من را به خانه پدرم فرستاده، همیشه بخاطر گرفتن دو طفل تهدیدم می‌کند و می‌گوید آنان را به من بده، وقتی خانه می‌روم خودش، خانم و اولادهایش مرا می‌زنند، هیچ جای نیست که بروم صدای خود را بلند کنم که به داد من برسند ظلم و ستم تا چقدر؟"
شماری از نهادهای حقوق بشری پیش از این گفته اند که حکومت طالبان از سال ۲۰۲۱ به این‌سو بیش از ۵۰ فرمان را صادر کرده که مستقیماً به محدود کردن حقوق زنان انجامیده و این فرمان‌ها حذف سازمان‌یافته زنان از زنده‌گی اجتماعی را شتاب می‌دهد و سنت‌هایی را که باعث تداوم نابرابری جنسیتی میشود پر رنگ‌تر می‌کند.
دیدبان حقوق بشر می‌گوید با آن‌که آمار دقیق از میزان خشونت‌های مبتنی بر جنسیت در برابر زنان در خانه و اجتماع در افغانستان وجود ندارد، اما این خشونت‌ها در دو سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
هیدر بار معاون بخش زنان دیدبان حقوق بشر در صحبت با رادیو آزادی گفت از بین بردن سیستماتیک تمامی میکانیزم‌های رسیده‌گی به خشونت علیه زنان از سوی طالبان منجر به افزایش خشونت‌ها علیه زنان شده‌است:
"اکنون همه این‌ها ناراحت کننده و اشتباه است و همچنین غیر قانونی است، زیرا افغانستان در سال ۲۰۰۳ کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان را تصویب کرد و بر اساس آن کنوانسیون، زنان حق دارند در برابر خشونت محافظت شوند. این یکی از راه‌های است که طالبان قوانین بین‌المللی و حقوق زنان و دختران را زیر پا می‌گذارند."
این درحالی‌ست که طالبان پس از رسیدن به قدرت ساختار وزارت امور زنان، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، لوی سارنوالی منع خشونت علیه زنان و خانه‌های امن را لغو کرده‌اند.
از سوی هم فرزانه ایوبی از فعالان حقوق زن و مسئول تیم اتحاد و همبستگی زنان افغانستان می‌گوید که طالبان تمام آزادی‌های زنان را سلب کرده و کسانی را که بخاطر خواستن حق‌شان صدا بلند کرده‌اند، به زندان انداخته اند.
او اما مدعی است که جهان در برابر این همه سوء رفتار طالبان در برابر زنان خاموشی اختیار کرده‌است:
"متأسفانه در دنیا از این روز در حالی یادآوری میشود که زن‌ها و مبارزین افغانستان در زندان‌ها بسر می‌برند، با انواع خشونت‌ها مواجه هستند، خشونت‌های که در خانواده صورت می‌گیرد و سایر خشونت‌های که آن‌ها را از ابتدایی‌ترین حقوق‌شان محروم می‌سازد. متأسفانه جامعه جهانی در برابر این همه سکوت اختیار کرده‌است."
بر اساس گزارش‌ها ادعا شده که در چند ماه اخیر چند زن معترض از جمله ژولیا پارسی، ندا پروانی، منیژه صدیقی، پریسا آزاده و بهاره کریمی از سوی طالبان بازداشت شده‌اند، اما با وجود واکنش‌های بین‌المللی تا اکنون اطلاعی از سرنوشت آن‌ها در دست نیست.
از زمان تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، سازمان‌های حقوق بشری گفته اند که حقوق زنان همواره در این کشور نقض شده و برخی این سازمان‌ها خواسته اند تا با اعمال فشارهای بین‌المللی بر طالبان آن‌ها مجبور به رعایت حقوق زنان شوند.
اما سخنگویان طالبان موضوع زنان را مسئله داخلی افغانستان خوانده گفته اند که توسل به زور و اعمال فشار در این مورد بی‌نتیجه است.
در سال‌های اخیر زمان جمهوریت در افغانستان به مناسب روز جهانی محو خشونت علیه زنان حکومت و نهادهای مدافع حقوق زنان برنامه‌های برای دادخواهی و حمایت از زنان راه‌اندازی می‌کردند.
گفتنی‌ست که خشونت‌ها به ویژه خشونت‌های خانواده‌گی در گذشته نیز در برابر زنان در افغانستان وجود داشته، اما زنان در بیش از ۲۰ سال اخیر به خصوص در شهرهای بزرگ افغانستان به پیشرفت‌های قابل ملاحظه نیز دست یافته بودند.
سازمان ملل متحد می‌گوید که خشونت علیه زنان و دختران همچنان یکی از شایع‌ترین و فراگیرترین موارد نقض حقوق بشر در جهان است.
به‌گفته این سازمان، تخمین میشود که ۷۳۶ میلیون زن-تقریباً از هر سه زن یکی آن‌ها- حداقل یک بار در زنده‌گی خود از سوی شریک زنده‌گی اش یا فرد دیگر یا از جانب هر دو مورد خشونت فیزیکی یا جنسی قرار گرفته اند.
سازمان ملل متحد گفته در کمپاینی‌که به هدف محو خشونت علیه زنان از ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسمبر سالانه راه اندازی میشود، امسال با شعار «#نو اگسکیوز» یا «بهانه‌ای نیست» از دولت‌ها می‌خواهد تا برای جلوگیری از خشونت علیه زنان و دختران سرمایه‌گذاری کرده و شیوۀ این سرمایه‌گذاری برای پیش‌گیری از خشونت مبتنی بر جنسیت را به اشتراک بگذارند.
۲۵ نوامبر روز جهانی محو خشونت علیه زنان از سال ۱۹۸۱ برای یادآوری عزم عمومی برای مبارزه با خشونت انتخاب شده و در سال ۱۹۹۹ سازمان ملل این روز را به عنوان روز جهانی تصویب کرد.
