در دل ولسوالی قرهباغ ولایت کابل، نصیب خان، ۲۷ ساله، هر صبح دکان قصابیاش را با نوای موسیقی جوان پسند که از رادیوهای محلی به گوش میرسید، باز میکرد. این آهنگها نهتنها آغازگر روزهای کاری او بودند، بلکه روحیهای تازه به زندگیاش میبخشیدند.
اما در جریان سه سال گذشته، همه چیز برای نصیب خان و همنسلانش تغییر کرده است.
یعنی، سکوتی سنگین جایگزین آن نغمههای شاد شده و روزهای گذشته تنها در خاطرات باقی ماندهاند.
نصیب خان وضعیت فعلی را به رادیو آزادی اینگونه شرح میدهد:
"از وقتی که امارت اسلامی آمده مزهی رادیو ها باقی نمانده بخاطری که زیاد رادیو ها بسته شدند و بعضی های شان که حالا نشرات ندارند. بجز نعتیه و ترانه ها، چیزی دیگر نشر نمی کنند. زیاد شنیدن این چیز ها ما را خسته می سازد. اما کاش بعضی برنامه های تفریحی هم وجود میداشت که رفع خسته گی می کردم."
نصیب خان در ادامه بیشتر میگوید:
"وقتی دلتنگ میشوم، در موبایلم آهنگ میشنوم، اما بهاندازهای خوشآیند نیست که در رادیو تماس میگرفتیم و آهنگ درخواست میدادیم."
این درخواست ها برای پخش آهنگ های مختلف را بهشته سروری، ۲۶ ساله، خوب به یاد دارد. او یکی از برنامههای تفریحی را در یکی از رادیوهای محلی پیش از بازگشت طالبان به قدرت میزبانی می کرد:
"روزانه یک برنامۀ تفریحی و یک برنامه اجتماعی را پیش می بردم. در این برنامه ها شوندگان هم تماس می گرفتند. روی موضوعات اجتماعی صحبت می کردند. اما حالا برنامه های تفریحی هیچ وجود ندارد و فکر می کنم که به یک جای دیگر سفر کرده ایم چون هیچ چیز مثل گذشته نیست. این وضعیت زیاد نگران کننده است و از سوی دیگر بالای ما زیاد تاثیرات منفی گذشته است."
بهشته سروری: من یکی از برنامه های تفریحی را در رادیو تهیه می کردم، شنونده زیاد داشت اما حالا برنامه متوقف شده است.
با حاکمیت دوباره طالبان، بیشتر رسانه ها مجبور شدند که فعالیت شان را متوقف کنند و برخی از رسانه ها شیوۀ نشرات خود را تغییر دادند.
سید قاسم هاشمی، رئیس و صاحبامتیاز یکی از رادیوهای محلی در ولایت پروان است. او میگوید که به دلیل محدودیتهای حکومت طالبان ناگزیر شد رسانهی خود را تعطیل کند:
"من خود یکی از بنیان گذاران یک رسانه محلی در ولایت پروان بودم که شامل شبکه رادیویی و تلویزیونی میشد،متاسفانه بعد از حاکمیت طالبان نتوانستیم فعالیت کنیم و محدودیت های طالبان باعث شد که ما ضرر بسیار بزرگ را متحمل شویم و رسانۀ ما بر همیشه بسته شود."
آقای هاشمی در ادامۀ سخنانش بیشتر می گوید:
"در تمام بخش ها علیه رسانه ها محدودیت وضع شده،در گذشته ما برنامه هایی داشتیم که در آن موسیقی پخش و نشر می شد،برنامه هایی داشتیم که در آن فلم های سینمایی پخش می کردیم،مواد نشراتی ما را مواد فرهنگی داخلی و خارجی تشکیل میداد،ولی متاسفانه حالا ما بجای موسیقی مجبور هستیم که نعتیه پخش کنیم،این ضربۀ بسیار بزرگ است برای کار فرهنگی و رسانه یی در افغانستان."
در گزارش تازه تحلیلی فدراسیون خبرنگاران افغان در تبعید آمده است که تا پیش از سقوط نظام جمهوری افغانستان، نزدیک به ۱۲ هزار خبرنگار زن و مرد در رسانههای مختلف کار میکردند. بر اساس این گزارش، سه سال از حاکمیت دوبارهی طالبان میگذرد، ۵۰ درصد تلویزیونها، ۴۸ درصد رادیوها، ۶۰ درصد خبرگزاریها و ۸۰ درصد رسانههای آنلاین بسته شدهاند.
در جهان بینی طالبان موسیقی حرام است. اما دیگران موافق نیستند.
داکتر فهیمه حکیما، یکی از روانشناسان می گوید که موسیقی عنصر حیاتی در زندگی روزمرۀ انسان هاست. او در بارۀ تأثیرات جامعهای که مردم آن موسیقی نمیشنوند، به رادیو آزادی چنین میگوید:
"در جامعه ای که به موسیقی توجه چندانی نمی شود و مردم آن کمتر موسیقی می شنوند، علاوه بر کاهش مهارت های شنیداری دچار محرومیت های حسی و انگیزشی نیز خواهند شد. چرا که موسیقی موجب بهبود خلق، افزایش شادی و انگیزه است. در جامعه ای که مردم آن موسیقی نمی شنوند افسردگی و بی انگیزگی نیز بیشتر است."