آنان می‌گویند که دختران‌شان در جریان مهاجرت، به مکتب می‌رفتند، اما اکنون که به کشور برگشته‌اند، به دلیل محدودیت‌های طالبان ناچار در خانه نشسته‌اند.
دختران این خانواده‌ها نیز از آیندهٔ تاریک‌شان نگران‌اند و از حکومت طالبان می‌خواهند تا محدودیت‌های وضع‌شده بر آموزش دختران را بردارد.
سعدیه مادر هفت دختر است که به تازگی از شهر پشاور ایالت خیبرپختونخواه پاکستان به افغانستان برگشته است.
"درس تا صنف ششم است، اما بعد از آن مکتب نیست."
"درس تا صنف ششم است، اما بعد از آن مکتب نیست."
او می‌گوید پس از ده سال زندگی در آن کشور، دو ماه پیش به افغانستان بازگشته و اکنون همراه خانواده‌اش در ولسوالی اچین ولایت ننگرهار زندگی می‌کند.
سعدیه به رادیو آزادی چنین گفت:
"دخترانم آنجا مکتب می‌رفتند، اگر اینجا هم برای‌شان آموزش می‌بود، شاید داکتر و معلم می‌شدند، پسر ندارم، حداقل آنان می‌توانستند نان‌آور خانه شوند، پیام ما به حکومت این است که باید به دختران نیز اجازهٔ تعلیم داده شود."
پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان در ۱۵ اگست ۲۰۲۱، دختران بالاتر از صنف ششم از رفتن به مکتب منع شدند.
شبانه، زن ۳۵ ساله و مادر چهار دختر است که نزدیک به یک ماه پیش از ایران برگشته و اکنون با خانواده ۶ نفره اش در شهر مزارشریف، ولایت بلخ زندگی می‌کند.
او می‌گوید در دوره اول حکومت طالبان، خودش از تعلیم محروم ماند و حالا دخترانش با همان سرنوشت روبرو اند.
بسیار نگران هستم، نمی‌دانم آینده دخترانم چه خواهد شد
او به رادیو آزادی گفت:
"بسیار نگران هستم، نمی‌دانم آینده دخترانم چه خواهد شد، آرزو داشتم یکی از دخترانم داکتر و دیگری معلم شود، اما همه آرزوهایم نابود شد."
صفیه دختر ۱۴ ساله شبانه که در ایران صنف شش بود، نیز از طالبان می خواهد تا محدودیت‌های آموزشی را بردارند:
"خیلی آرزو داشتم، اما حالا خیلی غمگین هستم که از مکتب باز ماندم، در ایران بسیار خوشحال بودم که درس می‌خواندم، اما اینجا ناامید شدم. تقاضای ما این است که موانع برداشته شوند تا به مکتب و دانشگاه برویم، تا در آینده به پای خود ایستاده شویم."
منصور احمد حمزه سخنگوی وزارت معارف طالبان، ، به پرسش‌های رادیو آزادی دربارهٔ این نگرانی‌ها و خواسته ها، پاسخی نداد.
شینکی کروخیل، عضو کمپاین حمایت از آموزش دختران و سفیر پیشین افغانستان در کانادا، گفت طالبان باید در سیاست‌های‌شان تجدید نظر کرده و درهای مکاتب و پوهنتون ها را به روی دختران باز کنند.
او به رادیو آزادی گفت:
"ضروری است که طالبان در سیاست‌های‌شان بازنگری کنند، به بازگشایی مکاتب اجازه دهند تا دختران بتوانند تا صنف دوازدهم درس بخوانند و به پوهنتون راه پیدا کنند. همچنین، دخترانی که در پوهنتون ها و مؤسسات طبی درس می‌خواندند، باید اجازه ادامه تحصیل داشته باشند. افغانستان به پرسونل مسلکی نیاز دارد و باید تولید نیروی متخصص ادامه یابد تا به نیازهای مردم پاسخ داده شود."
در ماه قوس سال ۱۴۰۱ خورشیدی، طالبان دختران را از رفتن به پوهنتون نیز منع کردند، با آن که در ابتدا به دختران اجازه آموزش در مؤسسات طبی داده شده بود، اما در ماه قوس ۱۴۰۳ خورشیدی، این امکان نیز از آنان گرفته شد.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در ۲۲ مارچ امسال هشدار داده بود که با آغاز سال تعلیمی ۱۴۰۴، حدود ۴۰۰ هزار دختر دیگر از حق آموزش محروم شده‌اند و شمار کل دختران محروم از آموزش در افغانستان به ۲.۲ میلیون نفر رسیده است.
یونیسف هشدار داد اگر این محدودیت‌ها تا سال ۲۰۳۰ ادامه یابد، تا ۴ میلیون دختر از مکتب باز خواهند ماند.
اما یونیسف این آمار را قبل از افزایش اخراج مهاجران افغان از ایران و پاکستان منتشر کرده است.
پاکستان و ایران در این اواخر روند بازگرداندن مهاجران افغان را شدت بخشیده‌اند؛ به‌ویژه ایران که روزانه هزاران مهاجر افغان را به کشور می‌فرستد.
سازمان خیریه اسلامی (Islamic Relief) در گزارشی در ۱۱ جولای گفته بود که از اول جون تا اکنون، بیش از ۴۵۰ هزار مهاجر افغان از ایران به افغانستان برگشته‌اند.
در عین حال، کمیشنری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) و سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) در گزارشی مشترک گفتند از ماه اپریل تا کنون، ۲۷۵ هزار مهاجر افغان از پاکستان به کشور بازگشته‌اند.
سازمان جهانی صحت نیز پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۲۵، شمار افغان‌هایی که به کشور برمی‌گردند به‌طور قابل توجه افزایش خواهد یافت،به گفته این سازمان، امسال حدود ۱.۶ میلیون مهاجر افغان از پاکستان و تا ۲ میلیون دیگر از ایران به افغانستان باز خواهند گشت.
اما این برآورد مشخص نکرده که چه تعداد از این بازگشت‌کنندگان دخترانی خواهند بود که به دلیل محدودیت‌های طالبان، از آموزش محروم خواهند شد.
