اظهارات رئیسجمهور ایالات متحده در روز دوشنبه ۱۸ حمل که از آغاز مذاکرات مستقیم هستهای بین امریکا و ایران خبر داد، «غافلگیر کننده» توصیف شده و واکنشهایی به دنبال داشته است.
دونالد ترمپ هنگام میزبانی از صدراعظم اسرائیل در قصر سفید اعلام کرد که ایران و امریکا گفتوگوهای مستقیم هستهای را آغاز کردهاند و روز شنبه هم نشستی در سطح بالا برگزار خواهد شد.
او با بیان اینکه در این گفتوگوها «خواهیم دید چه اتفاقی میافتد» گفت: «فکر میکنم همه قبول دارند که دستیابی به یک توافق گزینهای بهتر است».
ساعاتی پس از انتشار این سخنان، وزیر خارجه ایران با اعلام اینکه روز شنبه دیدار سطح بالا در عمان برگزار خواهد شد، در عین حال به «گفتوگوهای غیرمستقیم» بین دو کشور اشاره کرد.
عباس عراقچی صبح سهشنبه ۱۹ حمل در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ایران و ایالات متحده روز شنبه [۲۳ حمل] در عمان دیدار خواهند کرد برای گفتوگوهای غیرمستقیم در سطح عالی».
او ساعاتی بعد در اظهاراتی که خبرگزاری ایرنا نشر کرد، گفت که هدف از برگزاری مذاکرات عمان، «احقاق حقوق مردم ایران» و «رفع تحریمها» است.
وزیر خارجه ایران در عین حال توپ را به زمین امریکا انداخت و اظهار داشت: «اگر طرف امریکایی با ارادهٔ واقعی به عمان بیاید، حتماً به نتیجه خواهیم رسید».
او تأکید کرد که ایران «هیچ قراری» برای تبدیل مذاکره به «مستقیم» ندارد و علت آن را جلوگیری از «فشار، تهدید و دیکته کردن» ایالات متحده دانست و افزود: «ما به این شیوه اعتقادی نداریم. مذاکره غیرمستقیم میتواند تضمینکننده یک گفتگوی واقعی و مؤثر باشد. ما هم به این شیوه پیش خواهیم رفت».
مقامهای ایران در روزهای گذشته نیز بارها هرگونه مذاکره مستقیم را رد کرده و فقط بر انجام مذاکرات غیرمستقیم بین تهران و واشینگتن تاکید کرده بودند.
موافقت ایران با انجام مذاکره با دولت ترمپ در حالی است که علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ۱۹ حوت پارسال گفته بود که مذاکره با دولت دونالد ترامپ «عاقلانه نیست، هوشمندانه نیست، شرافتمندانه نیست».
عراقچی و ویتکاف، روسای هیئتهای ایرانی و امریکایی
در همین حال برخی رسانههای حکومتی ایران از جمله خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، گزارش دادند که مقامهای ارشد ایران و امریکا روز شنبه در مسقط، پایتخت عمان، «با یکدیگر به صورت غیرمستقیم گفتوگو خواهند کرد».
به نوشته تسنیم، ریاست هیئت ایرانی در این گفتوگوها با عباس عراقچی و هیئت آمریکایی با استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، است.
وبسایت اکسیوس هم گزارش داد که در این گفتوگوها عباس عراقچی و استیو ویتکاف حضور خواهند داشت.
«احتمال بسیار اندک» موفقیت مذاکرات از نگاه نتانیاهو
از سوی دیگر وبسایت اکسیوس یادآور شده است که صدراعظم اسرائیل احتمال موفقیت گفتوگوهای آتی را «بسیار اندک» میداند و در قصر سفید هم درباره اینکه «توافق خوب» باید چگونه توافقی باشد سخن گفت.
آقای نتانیاهو روز دوشنبه در کنار دونالد ترمپ گفت دو طرف توافق دارند که ایران نباید به سلاح هستهای دست یابد.
او افزود: «اگر بتوان این کار را به صورت دیپلماتیک، و به طور کامل، آن طور که در لیبیا صورت گرفت انجام داد، فکر میکنم کار خوبی خواهد بود».
یک مقام ارشد اسرائیلی به اکسیوس گفت: «نتانیاهو مدل لیبیا را میخواهد؛ برچیده شدن کامل برنامه هستهای ایران».
با این حال برخی رسانههای اسرائیلی، از جمله تایمز اسرائیل، سفر آقای نتانیاهو به واشنگتن را دستکم در زمینه لغو تعرفههای امریکا بر کالاهای این کشور ناموفق توصیف کردهاند.
اما برخی دیگر از رسانههای اسرائیلی، از جمله یدیعوت احرونوت، گفتهاند که آقای ترامپ قصد داشت تا بنیامین نتانیاهو را به طور خصوصی در جریان مذاکرات سطح بالای آمریکا و ایران قرار دهد.
امریکا و اسرائیل همواره تاکید کردهاند که اجازه دستیابی ایران به سلاح هستهای را نخواهند داد.
دونالد ترمپ در دو ماه و نیم گذشته چند بار گفته بود که تهران باید بین اقدام نظامی یا مذاکره برای دستیابی به توافق هستهای جدید یکی را انتخاب کند و او امیدوار است توافق حاصل شود.
با این حال علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، پیشنهاد مذاکره مستقیم با امریکا را رد کرد.
ایران میگوید به دنبال تولید سلاح هستهای نیست؛ با این حال آژانس بینالمللی انرژی اتمی هشدار داده که تهران به طور چشمگیری غنیسازی اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد افزایش داده و ذخایر اورانیوم غنیشده را شدت بخشیدهاست.