ترس از داعش، فرار برای همیش، روایت سیک‌ها و هندوهای افغانستان

"در حمله‌ای که در درمسال شوربازار بالای ما صورت گرفت، پدرم، خانمم و دخترکم شهید شدند،" هرندر سینگ هرگز صبح ۲۵ مارچ ۲۰۲۰ را فراموش نخواهد کرد.

او با خانواده‌اش برای عبادت به گوردواره یا عبادتگاه سیک‌ها در شوربازار شهر کابل رفته بود که ناگهان مردان مسلح به تیراندازی شروع کردند و ظرف چند دقیقه هرندرسینگ عزیزان خود را در مقابل چشمانش از دست داد.

هرندر سینگ معلم مکتب گروبابه نانک در شوربازار کابل به رادیو آزادی می‌گوید که تصویر آن روز مرگبار برای همیش در ذهنش حک شده: "پدر گفته مرا صدا کرد و گفت که پدر مرا بگیر. تا که می‌خواستم دخترکم را بگیرم، ظالم فیر کرد و دخترکم با خانمم یکجا در همانجا کشته شدند. غم بزرگ در دلم مانده که فراموش ناشدنی است. خانمم ۳۶ ساله بود و دخترکم ده روز کم چهارساله."

رویداد ۲۵ مارچ هریندر سینگ و صدها تن دیگر از اعضای جماعت سیک و هندوی افغانستان را به فکر فرار از کشور انداخت.

او اکنون با یک دختر، یک پسر و مادر بیمارش به هند پناه برده.

هرندر سینگ می‌گوید، حملۀ مرگبار مسیر زندگی‌اش را تغییر داد: " خودم و مادر جانم زخمی شدیم. ما بخاطر تداوی به هند آمدیم. دخترم، پدرم، خانمم، خسرم و خواهرزاده‌هایم همه کشته شدند. کسانی که قربانی شدند همه {اعضای} خانواده‌ام بودند. فعلاً هیچ چیزی نداریم. همه کس و همه چیز خود را در آن حمله وحشتناک از دست دادیم."

یک خانم سیک که در حمله افراد وابسته به گروه داعش بر درمسال سیک‌ها در منطقه شوربازار شهر کابل زخمی شده برای تداوی به یکی از شفاخانه های شهر کابل منتقل شده است March 25, 2020

هرندرسینگ به من گفت پس از شفایابی نمی‌خواهد به افغانستان برگردد چونکه از دید او دیگر نمی‌تواند در آن جا زندگی کند.

رهندر کُهور ۴۵ ساله هم از جمع سیک‌های افغان است که به خاطر ناامنی‌ها و تهدیدات امنیتی مجبور به ترک خانه‌اش شده و به هند پناه برده.

او به رادیو آزادی می‌گوید، وضعیت اقتصادی‌اش بد است اما او آن را بر کشته شدن ترجیح می‌دهد: "در درمسال بسیار نفر کشته شد. از زن ایورم خواهر جوانش، خویشاوند‌های ما، مامای یک زن برادرم، کاکای زن برادر دیگرم کشته شد، اولاد‌های خرد سال‌شان ماندند. اینجا نان و پیاز برای خوردن پیدا می‌شود. اما در ترس زندگی نمی‌کنیم که حالا میایند و حالا ما را می‌کشند."

مسئولیت حمله بر درمسال سیک‌ها در کابل را گروه داعش به عهده گرفت.

در آن حمله از کشته شدن حداقل ۲۵ نفر گزارش شد به شمول زنان و کودکان.

شاخۀ ولایت خراسان گروه داعش در ۲۰۱۵ در مناطق سرحدی بین افغانستان و پاکستان ظهور کرد و اندکی بعد به مناطقی در ننگرهار راه یافت.

حدود یکسال پیش از آن، گروه تندور دولت اسلامی معروف به داعش مناطق وسیعی را در سوریه و عراق تصرف کرده و خلافت اسلامی خود خوانده‌اش را اعلام کرده بود.

اما حمله بر درمسال در شوربازار کابل یگانه حمله به جماعت سیک و هندو در افغانستان نبود.

در سال ۲۰۱۸ هم داعش بر کاروان گروه از سیک‌ها و هندوها در ننگرهار حمله کرد که در آن نزده تن کشته شدند. این گروه رهسپار دیدار با اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان در شهر جلال آباد بود.

در آن حمله، فری کهور پدرش راهول سینگ را از دست داد.

شماری از سیک‌ها در حال انتقال جسد فردیکه در یکی حمله انتحاری در ننگرهار کشته شد July 2, 2018

او می‌گوید، پس از کشته شدن پدرش، مادر، خواهر و برادرش به هند پناه بردند. او به رادیو آزادی می‌گوید که حملۀ داعش روال عادی زندگی‌شان را برهم زد: "امنیت اصلاً خوب نیست هر صبح که از خواب بیدار میشوم در یک ترس و لرز که چه خواهد شد به بسیار ترس و هراس به یک کار یا به درس خود بیرون می‌رویم و نمی‌دانم که برخواهیم گشت یا نه."

فری می‌گوید با تمام کردن مکتب به خانواده‌اش در هند خواهد پیوست.

با آن که شمار دقیق جماعت سیک و هندو که تا حال افغانستان را ترک کرده اند روشن نیست اما آنعدۀ که هنوز هم در این کشور مانده اند می‌گویند، ده‌ها خانواده سیک و هندو از ترس حملات بالای‌شان افغانستان را ترک کرده و به هند پناه برده اند.

افرادی که به هند پناه می‌برند از سوی نهاد‌های خیریه سیک‌ها کمک شده و با ویزه کوتاه مدت داخل خاک آنکشور می‌شوند اما آنها بعداً می‌توانند از طریق کمشنری عالی سازمان ملل در امور مهاجرین به ویزه درازمدت درخواست دهند.

عده‌ای بسیار پیشتر از حملۀ ۲۵ مارچ ۲۰۲۰ افغانستان را ترک کرده اند.

جگت سینگ ۵۲ ساله از پکتیا است و با همسر، یک پسر و یک دخترش در هند زندگی می‌کند.

او می‌گوید، پس از آن که دکانش را در کابل به جبر از او گرفتند، مجبور شد افغانستان را ترک کند. او بی‌آنکه مشخصاً بگوید کی یا کی‌ها دکانش را گرفته اند، به رادیو آزادی چنین قصه می‌کند: " تا ۱۹۹۶ در کابل بودیم. اما دکان مرا به زور گرفتن و در زمان طالبان مجبور شدم که به هند بیایم اما در ۲۰۰۷ رفتم کابل که دکانم را بگیرم اما برایم ندادند دوباره به هند آمدم و در ۲۰۱۵ باز کابل رفتم که دکانم را دوباره بگیرم. اما اینبار آنرا هوتل ساخته بودند."

دو تن از سیک‌های افغان در دکان شان در شهر کابل

دفتر حمایت از پناهجویان در اروپا در گزارش خود که وضعیت جمعیت سیک‌ها و هندو‌های افغانستان را بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ بررسی کرده هم گفته در زمان حاکمیت طالبان از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی هندو‌ها و سیک‌های افغانستان می‌توانستند با احتیاط اعتقاد خود را حفظ کنند. اما طبق گزارش، به شرط آنکه دست به تبلیغ دینی نزنند، مالیات ویژۀ مذهبی یا جزیه بپردازند و از رنگ زرد در پوشاک‌شان در محضر عام استفاده کنند مثلاً پارچه زرد رنگی را در لباس خود مثل دستمال گردن و یا هم در بازو‌شان می آویختند.

طالبان ساعاتی پس از حملۀ ماه مارچ بر عبادتگاه سیک‌ها در کابل، دست داشتن در حمله را رد کردند و همچنان ربوده شدن یک مرد سیک را در ماه جون ۲۰۲۰ محکوم کرده گفتند که عاملان اختطاف را مجازات خواهند کرد.

جگت سینگ می‌گوید، پس از حملۀ مرگبار بر عبادتگاه سیک‌ها در کابل، شمار زیادی از خانواده‌های سیک و هندوی افغانستان مجبور به ترک افغانستان شدند و به هند پناه آوردند: "ماما خسرم و خویشاوندان زیادی ما در درمسال شهید شدند از همین رو بسیاری از سردار‌های ما به هند آمدند. به آنها گفته شده بود که کانادا خواهند رفت اما هنوز هم همین جا هستند. زندگی در اینجا رقتبار است. کار و بار نیست و اگر افغانستان برویم هم در خطر هستیم. در افغانستان مردم را به دو هزار افغانی بخاطر یک موبایل می‌کشند مسلمانان را می‌کشند ما اصلاً زور اینها را نداریم."

او می گوید ویزۀ اقامت دایمی ندارد و از همین رو در بخش‌های مختلف به طور روزمزد کار می‌کند.

حتی برخی‌ها که ویزۀ دایمی هم دارند، شکایت می‌کنند. هربجن سینگ یکی از آن هاست: "در افغانستان برای ما هندو صدا می‌زدند، اینجا ما را افغانی و کابلی صدا می‌زنند. ما مانند کوچی‌ها استیم. جای ما معلوم نیست و به خود ما هم معلوم نیست که از کجا استیم. من متولد افغانستان هستم. دری و پشتو یاد دارم بالای افغانستان افتخار می‌کنم."

هربجن سینگ می‌گوید، در قلعۀ پریم نگر در ولایت خوست به دنیا آمده.

او سیزده سال پیش با همسر، سه پسر و یک دخترش به هند رفت.

علت فرارش را این گونه شرح داد: "در سال ۲۰۰۴ در دکان من ماین ماندند، در ۲۰۰۶ همچنان و در ۲۰۰۷ همچنان پس از این سه رویداد در ۲۰۰۸ من مجبور شدم که به هند بیایم."

او اکنون در هند هم دکان ادویۀ یونانی دارد و زندگی‌اش را با فروش آن داروهای خانگی سپری می‌کند.

هربجن سینگ می‌گوید، در خوست زمین و خانه دارد، اما بخاطر حفظ جانش ترجیح می‌دهد که در هند بماند.

عده‌ای اما منتظر اند که از هند به کشورهای غربی راه یابند.

در ماه جون ۲۰۲۰، بیست سناتور امریکایی از هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات خواستند که به اقلیت سیک و هندوی افغانستان که با آزار و اذیت رو به رو هستند، پناهندگی داده شود.

در نامۀ سناتوران به مایک پمپیو وزیر خارجۀ پیشین ایالات متحده آمده که سیک‌ها و هندوها در افغانستان به خاطر مذهب‌شان با تهدید جدی از جانب شاخۀ خراسان گروه دولت اسلامی رو به رو هستند.

در نامه همچنین از پمپیو خواسته شده که از اعضای سیک‌ها و هندوهایی که می‌خواهند در افغانستان بمانند، حمایت بیشتر صورت گیرد و اطمینان حاصل شود که اقلیت‌های مذهبی‌ای افغانستان از کمک ۲۰.۶ میلیون دالری ایالات متحده که به هدف رسیدگی به کرونا فراهم شده، بهره برند.

پیش از این کانادا هم اعلام کرده بود که به هندو‌ها و سیک‌های افغانستان پناهندگی می دهد.

به گزارش روزنامۀ هندوستان تایمز، هرجیت سینگ ساجن وزیر دفاع کانادا در ماه اپریل ۲۰۲۰ موضوع امنیت اقلیت‌های سیک و هندوی افغان را مطرح کرده بود و خواهان انتقال آنان به کانادا شده بود.

سونی سینگ که در کابل دکان ادویه یونانی دارد می‌گوید شنیده که کانادا از دو سال به اینسو وعدۀ همکاری داده.

او می‌گوید امیدوار است که کانادا و امریکا برای انتقال سیک‌ها و هندو‌های افغان نه تنها از افغانستان بلکه از هندوستان هم همکاری کنند: "تعصب در برابر ما افزایش یافته و مشکلات امنیتی هم شدت گرفته و بسیاری از خویش و قوم ما افغانستان را ترک کرده رفتند. من هم می‌خواهم بروم. اما نه به هند یا پاکستان، همانطوری که سناتوران امریکایی وعده دادند که ما را کمک کنند و از دو سال اضافه‌تر کانادا وعده سپرده باید با ما همکاری کنند. ما را پناه دهند و حتی آنهایی را که به هند رفته اند و در وضعیت خوب نیستند باید کمک کنند. آنها را از آن جا بیرون کنند."

یک سیک افغان در دکانش در شهر کابل

اما هرندر سینگ که فعلاً در هند است، می‌گوید وعده‌های کانادا و امریکا هنوز عملی نشده: "چند روز پس از حمله انتحاری بالای ما، کانادا اعلام کرد که به سیک‌ها و هندو‌های افغان پناه می‌دهد. کانادا و امریکا و همچنان سیک‌های که در این دو کشور اند به ما گفتند که از افغانستان کار‌های ویزه ما نمی‌شود و باید به کشور سومی برویم. اما متأسفانه آنها هم از ما پرسان نمی‌کنند و هیچ کاری صورت نگرفته."

سونی سینگ که ۲۷ سال دارد می‌گوید، در کنار تهدیدهای امنیتی، آزار و اذیت اجتماعی هم آنها را دلسرد ساخته: "اطفال ما که درس می‌خواندند با آزار و اذیت روبه‌رو شدند در مکاتب در زمان دروس دینی با اطفال سیک‌های افغان بدرفتاری صورت می‌گرفت و در زمانی که از صنف بیرون می‌شدند با الفاظ تحقیر آمیز روبه‌رو می‌شدند."

کمیسیون حقوق بشر افغانستان هم در مورد امنیت اقلیت‌های سیک و هندوی کشور نگران است.

ذبیح الله فرهنگ

ذبیح‌الله فرهنگ رئیس نشرات و رسانه‌های کمیسیون است: "هندوها و سیک‌های افغانستان از مشکلات فراوان در افغانستان رنج می‌برند که یکی آن هم تبعیض است. از لحاظ زبانی، نژادی و به ویژه مذهبی. و همین سبب می‌شود که آنها در افغانستان احساس امنیت نکنند. نکتۀ دوم که آنها را بسیار با ناامیدی مواجه ساخته ناامنی است که مورد نگرانی است."

حکومت افغانستان برای برقراری امنیت سیک‌ها و هندو‌ها چه اقدام‌های را اتخاذ کرده؟

طارق آرین سخنگوی وزارت داخلۀ افغانستان این گونه پاسخ می‌دهد: "همراه نمایندۀ آنها در ولسی جرگه و مشاورین آنها در دولت و خود آنها در تماس مستقیم هستیم تا بتوانیم تهدیداتی را که متوجه آنها است به گونه‌ای کامل رفع بسازیم."

طارق آرین سخنگوی وزارت داخله افغانستان

آرین اما به طور مشخص نگفت که چگونه از تهدیدهای امنیتی در برابر سیک‌ها و هندوهای افغانستان جلوگیری خواهند کرد.

پس از حملۀ داعش بر درمسال سیک‌ها در کابل، خانواده‌های سیک‌ها به دستور نریندر سینگ خالصه یگانه نمایندۀ‌شان در ولسی جرگه به محلی در کابل منتقل شدند و تعدادی از نیروهای امنیتی برای برقراری امنیت‌شان گماشته شدند.

پس از حمله بر درمسال سیک ها در منطقه شوربازار نیروهای امنیتی افغان ساحه را مسدود کرده اند March 25, 2020

اما برای سونی سینگ که در کابل زندگی می‌کند این اقدام‌ها بسنده نیست: "حکومت افغانستان برای ما چیزی نکرده. خواست ما همین بود که امنیت ما تامین شود. ما هم مکتب داشته باشیم. مکتب جدایی نه بلکه با برادر‌های مسلمان ما یکجا درس بخوانیم. نه برای ما زمین داده شد نه خانه داده شد. خانواده‌ها بیشتر در اتاق‌های درمسال زندگی می‌کنند."

نریندر سینگ خالصه یگانه نماینده جمعیت سیک‌ها و هندو‌های افغانستان از ارائه ارقام و آمار در مورد سیک‌ها و هندو هایی که فعلاً در این کشور زندگی می‌کنند به دلایل امنیتی خودداری می‌کند.

نریندر سینگ خالصه

او از اقدام‌های حکومت افغانستان خوش است: "با همۀ اهل هنود افغانستان دولت و مردم افغانستان ایستادگی کرده و همه خواست‌های ما را حکومت برآورده کرده کسانی که افغانستان را ترک کرده و رفته اند خواست فردی خودشان است. "

براساس گزارش دفتر حمایت از پناهجویان در اروپا، در حال حاضر ارقام دقیق از سیک‌ها و هندو‌های افغانستان در دسترس نیست. اما در این گزارش آمده که تخمین زده می‌شد که حدود هفتصد هزار سیک و هندو در دهه هفتاد در افغانستان زندگی می‌کردند و حدود ۲۲۰ هزار در ۱۹۹۲. اما فعلاً فقط چند هزار.

طبق گزارش، اکثریت سیک‌ها و هندو‌های افغانستان مهاجرت کرده اند و اکنون شمار اندکی این جمعیت در کابل، ننگرهار و غزنی مستقر است.

هندوگذر و کارتۀ پروان دو محل مشهور بود و باش سیک‌ها و هندو‌ها در کابل است و بخاطر موجودیت یک عبادتگاه سیک‌ها در جلال آباد ، این شهر اهمیت خاص مذهبی برای آنها دارد زیرا گفته می‌شود که بابه نانک بنیانگذار مذهب سیک، در قرن پانزدهم میلادی از این شهر دیدن کرده بود.

براساس گزارش خبرگزاری رویترز، در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی حدود پنجصد هزار سیک در سراسر افغانستان زندگی می‌کردند که گفته شده بیشتر آنها در قرن نزدهم همراه با انگلیس‌ها از امپراطوری هند به افغانستان آمدند.

یک افغان سیک با پسرش در دکان تکه فروشی اش در شهر کابل

رویترز می‌گوید، پس از جنگ‌های داخلی افغانستان و ظهور طالبان در ۱۹۹۴ میلادی، بیشتر جمعیت سیک و هندوی افغانستان مجبور به فرار از کشورشان شدند.

هرندرسینگ می‌گوید، از بزرگان خانواده‌اش همواره در مورد زندگی صلح آمیز و مملو از صمیمیت در گذشته‌های افغانستان شنیده.

اما او می‌گوید، کشته شدن همسر، دختر و پدرش در حملۀ داعش در کابل باعث شده که او نتواند تجربۀ مشابهی را در آینده به فرزندان باقی مانده‌اش منتقل کند.

ترس از داعش، فرار برای همیش، روایت سیک‌ها و هندوهای افغانستان