صفحه تازه‌ی از تاریخ افغانستان؛ حاکمیت طالبان بر افغانستان شش ماهه شد

امروز پانزدهم فبروری حاکمیت طالبان بر افغانستان شش ماهه شد، روزی‌که صفحه تازه‌یی از تاریخ افغانستان را رقم زد.

گروهی که بیشتر از ۲۰ سال با نیروهای نظام جمهوری افغانستان و نیروهای خارجی جنگیدند، پس از چاشت روز یک شنبه پانزدهم آگست وارد کابل شدند.

و به این ترتیب حکومت تازه‌ای در افغانستان به میان آمد.

اکنون شش ماه از این روز می‌گذرد و حاکمیت دوبارۀ طالبان بیشتر از همه بر زنان سایه افگنده است.

شماری از زنان و دختران می‌گویند که طالبان در شش ماه گذشته حقوق اولیه زنان را به آنان نداده و از همین رو زنان افغان در اوضاع ناروشنی به سر می‌برند.

فرحناز ۳۶ ساله، چهار سال پیش همسرش را در حمله انتحاری در کابل از دست داد و از آن پس تا کنون تنها نان‌آور سه فرزندش است.

او پیش از آغاز حاکمیت طالبان بر افغانستان کارمند وزارت مالیه بود.

اکنون با گذشت شش ماه تاکنون اجازه رفتن به کار را ندارد و تنها معاش دو ماهش را دریافت کرده‌است.

فرحناز می‌گوید، اگر اوضاع چنین ادامه یابد ناگذیر است که برای پیدا کردن لقمه نانی به فرزندان‌اش به کار کردن در خانه‌های مردم رو آورد.

آرشیف، یک خانم معترض افغان و شماری از طالبان مسلح در کابل

فرحناز افزود: "پس از این‌که طالبان آمدن تقریباً ۱۵ روز گذشته بود، من به وزارت مالیه رفتم تا مثل گذشته به کارم ادامه بدهم، اما یکی از مسئولان این وزارت به من گفت که به خانه برگردم و تا زمانی‌که خودشان زنگ نزدند به کار نروم."

هرچند در نخستین نشست خبری طالبان در کابل، تعهد شده بود که به زنان‌ همه حقوق شرعی‌شان داده خواهد شد و از آن‌جایی که به‌گفته عالمان دین کار کردن زنان در بیرون از خانه خلاف اصول دینی نیست، اما با گذشت شش ماه تا کنون زنان افغان تنها اجازه دارند که در سکتور صحی و آموزشی کار کنند. چنان‌‍که به تازه‌گی طالبان ملالی فیضی را همچون رئیس شفاخانه ملالی گماشتند.

ملالی فیضی تنها زن افغانی است که در نظام طالبان به پست ریاست رسیده است.

در حالی‌که پیش از آغاز حاکمیت طالبان بر افغانستان سه وزیر زن در کابینه نظام جمهوری حضور داشتند، اما پس از آغاز حاکمیت طالبان در افغانستان و تا کنون هیچ زنی در کابینه طالبان حضور ندارد.

از سوی دیگر وزارت امور زنان از تشکیل حکومت طالبان حذف شد و جای آنرا وزارت امر بالمعروف و نهی عن‌المنکر طالبان گرفت.

تا جایی‌که همین وزارت سه ماه پس از ایجاد آن، با پخش اطلاعیه‌یی به راننده‌گان موترهای تکسی توصیه کرد که زنان را بدون محرم شرعی به فاصله بیشتر از ۴۵ کیلومتر انتقال ندهند.

بیشتر در این باره: واکنش‌ها بر 'توصیه‌نامه جدید وزارت امربالمعروف و نهی از منکر در مورد زنان'

هرچند این تصمیم طالبان با واکنش‌های درونی و بیرونی روبه‌رو شد، اما چند روز پس از آن طالبان با پخش توصیه‌نامه های دیگر و با پخش تصویرهایی از چادری و حجاب به زنان افغان توصیه کردند که بدون حجاب از خانه بیرون نشوند.

شهزاد اکبر رئیس پیشین کمیسیون حقوق بشر افغانستان با اشاره با گذشت شش ماه از آغاز حاکمیت طالبان به رادیو آزادی گفت که سطح محدودیت‌ها از سوی طالبان در ولایت‌ها متفاوت است و در برخی از ولایت‌ها این محدودیت‌ها شدیدتر اند.

او گفت که اعمال محدودیت‌ها بر زنان از سوی طالبان نشانه‌ی از یک اپارتاید جنسیتی است.

خانم اکبر افزود: "این اپارتاید جنسیتی مهم‌ترین مانع در برابر به رسمیت شناخته شدن طالبان خواهد بود؛ برای همین مهم است که طالبان حقوق اسلامی و انسانی زنان را به رسمیت بشناسند و امکان دسترسی زنان را به آموش فراهم کنند، باید به یاد داشته باشیم که افغانستان تنها کشور جهان است که دختران در آن به مکتب لیسه نمی‌روند."

شهرزاد اکبر رئیس کمیسیون پیشین مستقل حقوق بشر افغانستان

وضع این محدودیت‌ها از سوی طالبان باعث خشم زنان معترض افغان شد و این زنان با برآمدن به خیابان‌ها و آتش زدن چادری مخالفت‌شان را با محدودیت‌های وضع شده از سوی طالبان اعلام کردند.

چند روز پس از آن و نزدیک به سه هفته پیش تمنا زریاب پریانی یکی زن معترض افغان با پخش نوار تصویری در رسانه‌های اجتماعی خبر داد که طالبان به خانه‌اش در پروان دو شهر کابل حمله کردند و می‌خواهند او را بازداشت کنند.

تمنا زریاب پریانی و سه خواهرش همان شب ربوده شدند و تا کنون از سرنوشت آنان خبری نیست.

اما پروانه ابراهیم‌خیل یکی دیگر از زنان معترض افغان که او نیز در همان روز بازداشت شده بود به روز جمعه ۱۰ فبروری آزاد شد و منابع آگاه به رادیو آزادی تأیید کردند که او در بند طالبان بوده است، اما طالبان تا کنون در بارۀ این بازداشت خاموشی اختیار کرده‌اند.

اما تا کنون از سرنوشت مرسل عیار و زهرا محمدی دو زن معترض دیگر که دو هفته است بازداشت شده‌اند، خبری در دست نیست.

بازداشت زنان معترض افغان با واکنش‌های جهانی روبه‌رو شد.

نگرانی فعالان حقوق زن از زنده گی تحت سلطۀ طالبان

دیدبان حقوق بشر، سازمان عفو بین‌الملل و سازمان ملل متحد خواهان پایان بی‌درنگ بازداشت‌های خودسرانه زنان در افغانستان شدند.

رینا امیری، نماینده ویژه ایالات متحده امریکا در امور زنان و حقوق بشر در افغانستان نیز در صفحه تویترش نگاشت: "اگر طالبان به دنبال کسب مشروعیت مردمی و جهانی استند باید به حقوق بشری مردم افغانستان به ویژه زنان و نیز آزادی بیان حرمت بگذارند."

از سوی هم منابع به رادیو آزادی تأیید کردند که طالبان ناوقت روز شنبه بر یک خانه امن در کابل حمله کردند و ۲۹ زن را به‌شمول، ۴ زن معترض با خود برده اند، اما ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان گفت که این رویداد را بررسی خواهند کرد.

هرچند آموزش و تحصیل زنان یکی از پیش شرط‌های جامعه جهانی برای به رسمیت شناختن طالبان است، اما تا کنون دختران در بیشتر ولایت‌ها اجازه آموزش در صنف‌های بالاتر از صنف ششم را ندارند.

از سوی هم پوهنتون‌ها در شش ولایت گرمسیر افغانستان آغاز شده اند و دختران نیز به پوهنتون می‌روند، اما تا کنون حکومت طالبان به گونه رسمی در باره چگونگی تحصیل زنان دیدگاه روشنی به دست نداده‌اند.

زهره محصل سال سوم پوهنزی حقوق و علوم سیاسی پوهنتون کابل است.

او که شش ماه است به پوهنتون نرفته، می‌گوید که از آینده‌ی نا مبهم نگران است.

آرشیف، حضور یک محصل افغان در یکی از پوهنتون‌های افغانستان

زهره می‌گوید: "درس‌ها در ولایت‌های سردسیر آغاز شده، اما از زمان آغاز درس‌ها در ولایت‌های گرمسیر هیچ خبری نیست؛ از طرف دیگر دختران در این ولایت‌ها به درس و‌ پوهنتون می‌روند، اما هنوز مبهم است که چرا طالبان رسمی از رفتن دختران به پوهنتون‌ها چیزی نمی‌گویند."

زهرا متعلم صنف یازدهم لیسه مریم کابل شش ماه است که به مکتب نرفته و نشستن دوباره در صنف درسی اکنون برایش بیشتر همچون یک رویاست.

زهرا گفت: "حتی پشت استادان خود و پشت چوکی و میز صنف مان دق شدیم؛ گاهی فکر می‌کنم که اگر برای همیشه اجازه رفتن به مکتب را نداشته باشم و نتوانم پوهنتون بروم چی کنم؟ چنین زنده‌گی یک زنده‌گی بی‌معناست، تصور کنید وقتی دختران درس نخوانند کار نکنند یک کشور چگونه به پیش برود؟"

اما طالبان تعهد کرده‌اند که با فرا رسیدن سال تازه خورشیدی دختران اجازه آموزش و تحصیل را خواهند داشت و در این باره روی یک طرزالعمل کار می‌کنند.

رویا رحمانی سفیر پیشین افغانستان در واشنگتن می‌گوید که ممکن است شماری از زنان افغان با عقیده، دیدگاه و رفتار طالبان با زنان افغان همسو باشند، اما نباید دیدگاه یک عده محدود بر همه زنان افغان عملی شود.

خانم رحمانی می‌گوید: ​"چرا باید خواست یک عده بسیار محدود، بر همه افغان‌ها که همه‌شان این خواست را ندارند تحمل شود؟ چرا یک نظری که در ابتدا مطابق افغانیت، اسلامیت و همچنان متضمن پیشرفت و ترقی کشور باشد ترتیب و درست نشود و پیگیری نشود؟ این سیستم در هیچ کشور اسلامی رایج نیست."

رویا رحمانی سفیر پیشین افغانستان در ایالات متحده امریکا

اما ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان به رادیو آزادی می‌‍گوید که در شش ماه حاکمیت طالبان در مقایسه با دوره جمهوری همه حقوق زنان به آنان داده شده‌است.

آقای مجاهد می‌گوید: "شریعت اسلامی چیزی است که همه خواهران مان به آن احترام دارند و آنرا می‌پذیرند، ما می‌کوشیم در همین چهارچوب همه حقوق زنان را به آنان بدهیم و به نارسایی‌های آنان رسیده‌گی شود، ما آهسته آهسته به این‌سو می‌رویم، نفع و خیر مان به زنان زیاد رسیده است. چند ماه پیش این زنان بیوه می‌شدند یا فرزندان‌شان کشته می‌شدند، عزت و جان‌شان در خطر بود، بر آنان تجاوز می‌شد، اما اکنون همه این‌ها تمام شده‌است."

با این همه دیده شود که آیا زنان افغان در روز های آینده به حقوقی که می‌خواهند دست خواهند یافت یا نه و آیا جامعه جهانی طالبان را به رسمیت خواهد شناخت یا نی، اما هنوز هم موضوع آموزش و پرورش و نیز حق کار زنان مورد توجه جهان است و نیز اصلی برای دادخواهی زنان در داخل کشور.