یک استاد پوهنزی علوم اجتماعی پوهنتون کابل می گوید، تعداد خانواده های که در افغانستان در جبهات مقابل با هم جنگیده اند کم نیست، همچنان تعدادی افرادی هم در افغانستان کم نیست که به خاطر دفاع از یک نظریه بر ضد اعضای خانواده خود جنگیده، کشته شده اند و یا مرتکب قتل شده اند.
حبیب پنجشیری استاد پوهنزی علوم اجتماعی پوهنتون کابل با ابراز اینکه برای درک تاثیرات جنگ چهل ساله در افغانستان باید تحقیقات وسیع صورت بگیرد، می گوید:
"آسیب پذیر ترین افراد در اقشار مختلف جامعه کهنسالان، زنان، اطفال، کودکان و نوجوانان اند. اگر آمار و ارقام گرفته شود و اگر تحقیقات بهداشتی، علمی و روانی راه اندازی شود، من فکر می کنم که در مناطق داغ جهان چه در کشورهای شرق میانه، چه در سوریه، افغانستان و چه در عراق و لیبیا ست، همۀ کسانیکه که در این درگیری ها هستند، همۀ آن ها به شکلی از اشکال مشکلات روانی و ذهنی را دارند."
در یک گزارش که تحت عنوان "تاثیرات جنگ بالای جامعۀ افغانستان" در روزنامۀ نیویارک تایمز نشر شده است از یک قوماندان به نام عبدالبصیر در شمال افغانستان نام گرفته می شود که کمر به قتل فرزندش بسته است.
عبدالبصیر که حدود چهل سال دارد و در منطقۀ زیارتگاه ولایت فاریاب به طرفداری از حکومت افغانستان ملیشه دارد، با اطلاع از اینکه سید محمد پسر بیست و دو ساله اش به طالبان پیوسته و برای جنگ به آن منطقه آمده است، می خواهد فرزندش را به قتل برساند.
به نوشتۀ نیویارک تایمز، اینکه قوماندان بصیر می خواهد فرزندش را بکشد حرف تازه نیست، تاثیرات جنگ را بر روان انسان ها در افغانستان نشان می دهد. جنگ در مدت بیش از چهار دهه انسان ها را در افغانستان متاثر ساخته و بالای روابط انسانی تاثیرات عمیق را بر جا گذاشته است.
فیض الله جلال استاد پوهنزی حقوق و علوم سیاسی پوهنتون کابل می گوید، اینکه اعضای یک خانواده در جبهات مخالف با هم بجنگنند، مسئله غیر عادی در افغانستان نیست.
استاد فیض الله جلال با اشاره به وضعیت قوماندان عبدالبصیر در ولایت فاریاب گفته است که در افغانستان مواردی زیاد دیده شده است که فرزند در جبهۀ مقابل پدرش اسلحه گرفته و می جنگند.
استاد حبیب پنجشیری با اشاره به دشواری های مشابه و تاکید بر اینکه حداقل در مورد جنگ های دهۀ نود و تاثیرات عمیق آن باید تحقیق شود، می گوید:
"در سال های نود هم، بر اساس ارقامی که ارایه می شود، شصت هزارهموطن بی گناه ما بود که کشته شدند. چیز واضح است که اثرات بسیار سوء روانی را بر جا گذاشت و من یقین کامل دارم، شاید این گپ از حافظه افراد زوده شود، اما تاریخ و اجتماع هیچوقت این قضایا را فراموش نمی کند."
جنگ ها در افغانستان که از ایده لوژی ها و ستراتیژی های بزرگ سرچشمه می گیرد، روان مردم را چنان متاثر ساخته است که نسل ها را تقسیم و فامیل ها را از هم جدا ساخته است. کسانیکه بر ضد تهاجم اتحاد شوروی سابق اسلحه گرفتند، دشمنان عزیزان خود شدند که با رژیم حاکم همکاری می کردند.
روزنامۀ نیویارک تایمز، از قول قوماندان عبدالبصیر که به قتل فرزندش تلاش می کند می نویسد که گفته است، تصور می کند خون او برایش حلال است و با اطمینان رفته بود که او را بکشد و تصور می کرد که کشته شده است. اما فرزش زخمی شده بود و فرار کرد.
