اعضای جامعه مدنی بلخ از کاوش‌های خودسر ساحات باستانی و قاچاق آثار عتیقه به خارج از کشور ابراز نگرانی می‌کنند.
عبدالقادر مصباح رئیس سازمان خط نو در بلخ می‌گوید که در ولسوالی‌های خلم، بلخ و دولت آباد این ولایت ساحات باستانی به گونه خودسر از سوی زورمندان محلی کاوش شده و آثار عتیقه آن به گونه قاچاق به خارج از کشور صادر می‌شود.
آقای مصباح عدم مدیریت حکومت از ساحات باستانی و نبود توجه لازم برای حفظ میراث‌های تاریخی کشور را عامل اساسی کاوش ساحات باستانی توسط افراد مسلح خودسر و فروش آثار تاریخی افغانستان در بازار های سیاه می‌داند.
عبدالقادر مصباح در این باره گفت:
"نگرانی اینست که افراد و اشخاص با قاچاق و فروش آثار باستانی در بازارهای جهانی به پیکره تاریخ کهن افغانستان صدمه وارد می‌کنند. با قاچاق آثار باستانی قدمت تاریخی دست کاری می‌شود و هم اکنون نیز شاهد هستیم که آثار باستانی افغانستان به نام‌های ایران و پاکستان و دیگر کشورهای منطقه در موزیم‌های جهان نگهداری می‌شود."
مصباح می‌گوید، با تداوم چنین وضعیت قدمت هویت تاریخی کشور با خطر دستکاری و محو از صفحات تاریخ مواجه است.
بشیر سروری معاون سازمان قلم زبان صلح در بلخ، می‌گوید به دلیل عدم توجه اداره اطلاعات و فرهنگ بلخ در برخی از ولسوالی‌های این ولایت، مردم عام در محوطه ساحات باستانی منازل رهایشی اعمار کرده‌اند.
آقای سروری می‌گوید در اغلب موارد زورمندان محلی برای تصاحب و غصب ساحات باستانی و اعمار منازل در آن به تخریب آثار قدیمی موجود در این ساحات می‌پردازند.
بشیر سروری افزود:
"نگرانی ما اینست که دولت نتوانسته است از ساحات باستانی محافظت کند، مردم در آن خانه اعمار کرده‌اند و به گونه خودسر و غیر قانونی ساحات را کندن کاری کرده و اجناس عتیقه را قاچاق می‌کنند."
ریاست اطلاعات و فرهنگ بلخ کاوش ساحات باستانی و قاچاق آثار قدیمی این ولایات به خارج از کشور را تأیید می‌کند.
صالح محمد خلیق رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ بلخ به رادیو آزادی گفت، کاوش‌های خودسر در ساحات باستانی توسط افراد مسلح ناشناس صورت می‌گیرد، وی نیز اعمار منازل شخصی در حریم ساحات باستانی توسط افراد زورمند محلی را می‌پذیرد.
آقای خلیق گفت:
" در جا های دور افتاده خلم و دولت آباد ما گزارش‌های از این نوع داریم البته ریاست امنیت ملی در این بخش با ما همکاری دارند و حتی بعضی اوقات آثار باستانی که قاچاق می‌شد در دسترس ما قرار داده شده‌است و ما آنرا به موزیم ملی فرستادیم."
با این حال گزارش‌ها از سمنگان نیز می‌رسانند که افراد مسلح غیر مسئول در کاوش ساحات باستانی در این ولایت سهیم اند و ده‌ها استوپه سنگی و ساحات باستانی ولایت سمنگان مانند تخت رستم و هزار سم کوک جر به دلیل حوادث طبیعی با خطر تخریب مواجه اند.
مجیب الرحمن حبیب زی
