"اگر چادر نمازداشتیم طالبان می‌زدند، بدون مرد نمی‌توانستیم از خانه بیرون شویم حتی کودکان ما دختران خردسال نمی‌توانستند بیرون بروند باید یک مرد همراه‌شان می‌بود."
خاطرات تلخیست که پس از نزدیک به ۲۰ سال هنوز، یاد آن میرنجاندش.
بی بی‌مریم خانم ۴۵ سالۀ است که حکومت طالبان را به خوبی به خاطر دارد- روزگاری که او آن را زندگی در زندان تاریک برای زنان افغان تشبیه می‌کند: "مثل زندان بود نمی‌توانستیم به کوچه و بازار بیرون بشویم به خانه‌های خود بودیم از دست طالبان آزادی نداشتیم."
حدود ۱۹ سال از سقوط حکومت طالبان می‌گذرد.
از سال ۲۰۰۱ تاکنون زنان در عرصه‌های مشارکت سیاسی، حاکمیت قانون و تعلیم و تربیه به پیشرفت‌های مهمی دست یافته اند - پیشرفت‌های که زنان را از تاریکی بسوی روشنایی سوق داد.
زهرا نوریان سال گذشته از پوهنتون هرات سند فراغت بدست آورده است. او می‌گوید از آمدن طالبان به حکومت هراس دارد: "فعلاً زن‌ها در بهشتی که ساختند در همان بهشت زندگی می‌کنند، اگر طالبان بیایند به همان دوران جهل و نادانی در همان دورانی که می‌توانم بگویم جهنمی بود به همان دوران بر می‌گردیم"
پس از سقوط رژیم طالبان در حال حاضر میلیون‌ها جوان به مکتب و پوهنتون می‌روند و زنان در بخش‌های گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فعال هستند.
فعالان حقوق بشر در هرات می‌گویند که طالبان هنوز دید تندروانه دارند.
به عقیده عزیزه خیر اندیش فعال حقوق بشر درهرات، طالبان از اسلام استفاده ابزاری می‌کنند: "اسلام برای آنان یک ابزار برای تامین سیاست‌شان است، برای رسیدن به قدرت، می‌توانند ازاین ابزار به هر شکل که می‌خواهند استفاده کنند و این باعث نگرانی ما است."
ذبیح‌الله مجاهد یکی از سخنگویان طالبان در صحبت با رادیوآزادی می‌پذیرد که در زمان حاکمیت طالبان در افغانستان زنان از حقوق تعلیم و کار محروم بوده اند. او جریان جنگ در آن زمان را دلیل عمده براین مشکلات عنوان کرد.
آقای مجاهد می‌گوید طالبان با تعلیم و تربیه و کار زنان مخالف نیستند اما تاکید کرد که باید زنان افغان نیز بدانند که در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنند و باید این حقوق در چارچوب شریعت اسلامی تنظیم شود.
به تازگی جامعه جهانی در نشست کنفرانس ژینو کمک‌های سیزده میلیاردی‌اش را برای چهارسال آینده به افغانستان تعهد کرد.
اما این کمک‌ها مشروط بر تعهد مداوم به دموکراسی، حاکمیت قانون، تامین حقوق بشر، مبارزه جدی با فساد و برابری جنسیتی در افغانستان خواهد بود.
فرشته یعقوبی فعال حقوق زن در هرات می‌گوید باید از این حقوق پاسداری شود: "جامعه جهانی، سازمان ملل متحد و کسانی که در آوردن صلح به افغانستان همکار هستند، آنها باید ارزش‌های ملی و ارزش‌های مردم افغانستان را در نظر بگیرند."
