برخی نهادهای حامی خبرنگاران و رسانهها میگویند که سیاست رسانهای حکومت طالبان بر محدودکردن دسترسی به اطلاعات استوار است و این حکومت با پنهانکردن یا نشر اطلاعات نادرست میکوشد افکار عمومی را کنترل کند.
آنان میگویند، نبود دسترسی بهموقع به اطلاعات، کار رسانهها را در داخل و بیرون از کشور با چالش روبهرو کرده، باعث انتشار گزارشهای متناقض شده و اعتماد مردم به رسانهها را کاهش داده است.
حامد عبیدی، رئیس سازمان حمایت از رسانههای افغانستان، سهشنبه ۲۱ اکتوبر به رادیو آزادی گفت که در موارد زیادی اطلاعات از سوی حکومت طالبان پنهان نگهداشته میشود یا اطلاعات نادرست منتشر میشود:
سیاست رسانهای نظام کنونی این است که دسترسی به اطلاعات را محدود میکند، اطلاعات نادرست را با رسانهها و با مردم شریک میسازد.
«سیاست رسانهای نظام کنونی این است که دسترسی به اطلاعات را محدود میکند، اطلاعات نادرست را با رسانهها و با مردم شریک میسازد، در بسیاری موارد اطلاعات را پنهان نگه میدارند؛ آنها تلاش میکنند با این روش افکار عمومی را کنترل کنند.»
مرکز خبرنگاران افغانستان نیز میگوید، مشکل دسترسی به اطلاعات همچنان پابرجاست و خبرنگاران و رسانهها در این زمینه با محدودیتها و دشواریهای فزاینده روبهرو هستند.
سمیه ولیزاده، مسئول کمیتهٔ ارتباطات و دادخواهی این مرکز، به رادیو آزادی گفت که فقدان دسترسی بهموقع به اطلاعات، کار رسانهها را با مشکلات جدی روبهرو کرده و باعث انتشار گزارشهای متناقض شده است.
«یکی از نگرانیهای مرکز خبرنگاران همین فقدان دسترسی به اطلاعات است؛ اطلاعات در اسرع وقت با خبرنگاران شریک نمیشود. این باعث شده که کار خبرنگاران و رسانهها، چه در داخل افغانستان و چه در تبعید، با مشکلات زیاد روبهرو شود و این باعث میشود که چنددستگی اطلاعات بهوجود آید. همچنین یکی از مهمترین ارزشهای خبری سرعت است که باید در کنار دیگر ارزشهای خبری به آن نیز توجه شود.»
حبیب غفران، سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان، به پرسشهای رادیو آزادی در مورد این انتقادات پاسخ نداد.
اما وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان بهطور متواتر از برگزاری نشستهای هماهنگی با مسئولان رسانهها و سخنگویان ادارههای طالبان در شبکهٔ ایکس خبرهایی را نشر میکند که در آن بر همکاری با رسانهها تأکید شده و آمده که ارائهٔ اطلاعات هماهنگ و یکپارچه، اعتماد مردم به مسئولان را تقویت کرده و همکاری در انتقال واقعیتها را بهتر میسازد.
با این حال، این راهبرد با مواردی که خبرنگاران و نهادهای حامی رسانهها از محدودیتهای دسترسی به اطلاعات و عدم همکاری نهادهای حکومتی طالبان در افغانستان با رسانهها مطرح میکنند، در تضاد قرار دارد.
تمام رسانههای افغانستان، چه در مرکز و چه در ولایتها، منتظرند تا همهٔ اطلاعات از دفتر سخنگو برسد، در حالیکه رسانهها نیاز دارند همان ساعتی که حادثه رخ داده یا همان زمان که مردم منتظر جزئیات خبر هستند، خبر را پخش کنند.
زیرک فهیم، خبرنگاری که در اوایل بازگشت طالبان به قدرت، مدیریت یک رسانهٔ خبری را برعهده داشت، با تأیید این مشکل میگوید که رسانهها در دسترسی به اطلاعات با چالش مواجه هستند:
«تمام رسانههای افغانستان، چه در مرکز و چه در ولایتها، منتظرند تا همهٔ اطلاعات از دفتر سخنگو برسد، در حالیکه رسانهها نیاز دارند همان ساعتی که حادثه رخ داده یا همان زمان که مردم منتظر جزئیات خبر هستند، خبر را پخش کنند. اگر آنها میخواهند رسانههای مستقل، اطلاعات را دقیق، خوب، بهموقع و بیطرف منتشر کنند، باید ظرفیتهای رسانهای خود را افزایش دهند.»
شماری از دیگر خبرنگاران و مسئولان رسانهای افغان نیز در گفتوگو با رادیو آزادی این مشکل را تأیید کرده گفتند که در چند روز اخیر، بهخاطر نبود اطلاعاتِ بهموقع و درست در پیوند به درگیریها میان حکومت طالبان و نیروهای پاکستانی و حملات هوایی پاکستان بر افغانستان، خبرنگاران و رسانهها با مشکلات مواجه شدند.
آنان که به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نام و صدایشان در گزارش منتشر شود، افزودند که پاکستان در نهم اکتوبر بر پکتیکا و کابل حملات هوایی انجام داد، اما وزارت دفاع حکومت طالبان با تأخیر و یک روز بعد آن را تأیید کرد که پاکستان حریم هوایی کابل را نقض کرده و در پکتیکا بمباران کرده است.
بهگفتهٔ آنان، همچنان دربارهٔ حملهٔ هوایی پاکستان در منطقهٔ تایمنی کابل در پانزدهم اکتوبر که بعداً شفاخانهٔ ایمرجنسی در کابل خبر انتقال ۵ کشته و ۳۵ زخمی را داد، ذبیحالله مجاهد سخنگوی طالبان و خالد زدران، سخنگوی قوماندانی امنیهٔ طالبان در کابل، پس از این انفجارها تنها در صفحات ایکس خود نوشتند که یک تانکر تیل در این شهر آتش گرفته است.
گفتنی است که حکومت طالبان در جریان روزهای درگیری با پاکستان، نشرات رادیو و تلویزیون شمشاد را برای دو روز متوقف کرد و در مورد علت آن هیچ توضیح رسمی نداد.
این اقدام حکومت طالبان با واکنشهای جدی از سوی شماری از نهادهای حامی خبرنگاران و رسانهها مواجه شد.
بر اساس گزارشهای برخی از این نهادها، رسانهها در افغانستان در بیش از چهار سال گذشته تحت چارچوبها و مقررات تعیینشده از سوی حکومت طالبان و زیر نظارت آن فعالیت کردهاند که در نتیجهٔ آن برخی رسانهها فعالیتهای خود را متوقف یا محدود کردهاند.