وزارت مهاجرین و عودت‌کننده‌گان کشور می‌گوید که در سال ۲۰۲۰ میلادی حدود۸۰۰ و ۵۰ هزار و ۸۵۷ تن به کشور بازگشته اند که بیشترین میزان بازگشت‌کننده‌گان در سال‌های اخیر است.
محمدجمعه پس از چهارده ماه کار و زندگی قاچاقی در ایران، با شیوع ویروس کرونا بیکار شد و از ترس مبتلا شدن به ایران بیماری در کشور همسایه، به‌گونه داوطلبانه ازمرز اسلام‌قلعه ولایت هرات، به‌کشور بازگشت.
او که باشنده اصلی ولایت هرات است، می‌گوید فقر و بیکاری مجبورش ساخت که به‌گونه غیرقانونی به ایران برود.
به باور او اگر فرصت‌های شغلی در کشور فراهم شود، بسیاری کشور‌شان را ترک نمی‌کنند.
او می‌گوید: "بخاطر کرونا آمدم اونجا ما را تحویل نمی‌گرفتم حتی اگر یک تب‌لرز هم می‌داشتیم به بیمارستان‌ها برای ما دوا نمی‌دادند. ماهم ترسیدیم و به وطن خود آمدیم."
به اساس آمار وزارت امور مهاجرین و عودت‌کننده‌گان، افغانستان در سال ۲۰۲۰ بیشترین بازگشت کننده را از کشورهای ایران، پاکستان و ترکیه به‌کشور داشته است.
بیش از هشت‌صدو پنجاهزار در یک سال اخیر به‌گونه داوطلبانه و یاهم اجباری از کشورهای یادشده به‌کشور برگشته اند که ایران با بیش از ۸۳۱ هزار بازگشت کنندهٔ افغان در یک سال اخیر در صدر است.
عبدالباسط انصار مشاور مطبوعاتی وزارت امور مهاجرین و عودت‌کننده‌گان می‌گوید: "حدود۸۰۰ و پنجاه هزار و ۸۵۷ تن برگشت کردند که ۸۲۲۳ تن از پاکستان، که ۸۳۱ هزار و ۶۹۸ تن از ایران برگشت کردند و از ترکیه ۱۰۶۲۴ تن بازگشت کرده اند. بیشترن عودت کننده‌گان از ایران پس از او ترکیه و پاکستان استند که بیشتر‌شان به‌گونه داوطلبانه آمدند."
در این میان برخی نهادهای کمک‌رسان بین‌المللی چون دفتر پناهنده‌گان سازمان ملل متحد یا (یوان‌اچ‌سی‌آر) و سازمان بین‌المللی مهاجرت در افغانستان یا (آی‌اوام) در قسمت فراهم آوری سهولت‌های بازگشت به مناطق اصلی و ایجاد زمینه کار برای بازگشت کننده‌گان با وزارت امور مهاجرین همکار استند.
نادر فرهاد مسئول مطبوعاتی دفتر پناهنده‌گان سازمان ملل متحد در افغانستان می‌گوید برای هرفردی که به‌گونه قانونی به بخواهد به کشور بازگشت کند، ۲۵۰ دالر امریکایی از سوی این دفتر کمک می‌شود.
او افزود: "برنامه‌های ادغام مجدد در مناطقی که بیشتر بازگشت می‌کنند، داریم. در بیست ساحه کمک‌های اعمار سرپناه، ساخت کلینیک صحی، مکاتب و زمینه کار را ارائه می‌کنیم. از طریق چهار مرکز عودت کننده‌گان توسط تیم‌های ما کمک می‌شوند. بیشتر از دو هزار نفر که داوطلبانه بازگشت کردند را در سال روان کمک کردیم."
با این حال هنوز هم کتله عظیمی از شهرندان افغانستان استند که مهاجرت و زندگی در غربت را به بازگشت به کشور‌شان ترجیح می‌دهند.
بر بنیاد آمار وزارت مهاجرین و عودت کننده‌گان ایران و پاکستان هرکدام در حدود دونیم میلیون افغان، را در خود جای داده است.
بیکاری و ناامنی عمده‌ترین دلایل مهاجرت افغانان به‌کشورهای بیرونی بخصوص ایران و پاکستان است و هزینه بلند سفر از راه قانونی باعث شده که بیشتر جوانان با وجود راه‌های دشوارگذر تن به سفر از راه‌های قاچاقی دهند.