بهای تیل در افغانستان به گونۀ بیپیشینهای بلند رفته است.
رانندگان موترهای شهری میگویند، اگر بهای تیل کاهش نیابد، مجبور میشوند که موترهای شان توقف دهند.
میر احمد و خان زمان، دو تن از رانندگان تکسی در شهر کابل میگویند: "کار نیست، وقتی تیل قیمت باشد پس کار برای چه میباشد، از صبح تا شام همان اندازه پیدا میکنیم که شب به موتر تیل بیندازیم."
"از زمان جمهوریت تا به حال در قیمت یک لیتر تیل دهها افغانی افزایش آمده است. کاروبار نیست برادر. حال که یک نفر را میگویی تا شهر ۱۵۰ افغانی میشود، کسی با تکسی نمیرود، میگویند که کار و بار نیست، حال از صبح تا شام هر قدر که بگردی تنها همین مقدار میشود که پول تیل به دست آید."
این در حالیست که امروز چهارشنبه در کابل یک لیتر تیل دیزل به ۱۲۷ افغانی و یک لیتر پترول به ۹۵ افغانی فروش میشد.
در نزدیک به ۱۱ ماه حاکمیت طالبان بهای تیل هر از گاهی در حال افزایش بوده، اما در روزهای گذشته به گونۀ بیپیشینهای افزایش یافته است.
در زمان سقوط حکومت قبلی بهای یک لیتر تیل پطرول از ۴۰ تا ۴۳ افغانی و یک لیتر دیزل از ۸۰ تا ۸۵ افغانی بود.
مسئولان اتاق تجارت و سرمایه گذاری میگوید، ممانعتهای طالبان بالای تیل بیکیفیت ایران، افزایش بهای تیل در بازارهای جهانی و به همین گونه انتقال تیلهای خریداری شده به نام افغانستان از ترکمنستان به اروپا از عوامل افزایش بهای تیل در بازارها است.
یونس مومند، رئیس این اتاق به رادیو آزادی میگوید، موجودیت مافیای تیل در داخل کشور هم سبب افزایش بهای تیل شده است: "اینجا تقاضای تیل بلند است. پس شماری از حلقههای مافیای و شماری از تاجران افغان از ترکمنستان به نام افغانستان تیل خریداری میکنند و به اروپا انتقال میدهند، ما این موضوع را با مسئولان ادارهها شریک ساختم، امیدوار هستیم که به آن توجه شود و به افغانان با بهای کمتر از بازارهای جهانی تیل داده شود، چون در اینجا مالیه بالای تیل کم است."
این در حالیست که در این اواخر دفتر معاون اقتصادی ریاست الوزرای حکومت طالبان هم در خبرنامهای از حلقات داخلی یاد کرده بود که در افزایش بهای تیل دست داشتند.
در این اعلامیه تعهد شده بود که این حلقات داخلی شناسایی و با آنان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
در همین حال مسئولان اتحادیۀ وارد کنندگان تیل میگویند، تیلی را که در ۲۰ سال گذشته از ایران وارد کرده اند، شاید کیفیت بالای نداشته باشد، اما بیکیفیت نیست.
ذبیحالله عمرخیل، مسئول این اتحادیه به رادیو آزادی گفت، اگر راههای بدیل یافت نشود، فکر نمیکند که بهای تیل به این زودیها کاهش یابد: "ما این امید را نداریم که در آیندۀ نزدیک بهای تیل در بازارها کاهش یابد، چونکه حکومت کدام راه بدیلی نسجیده، اگر واردات تیل ایران باز نشود پس مارکیت ما برای عرضۀ تیل کدام باشد و هر زمانی با این گونه مشکلات روبهرو هستیم."
اما مسئولان شرکت دولتی نفت و گاز حکومت طالبان میگوید، تلاشها جریان دارد تا با کشورهای مختلف به سطح بالا قراردادهای خرید تیل امضا کنند و با این کار بهای تیل را کاهش دهند.
عبدالغفور غفاری، مسئول این شرکت به رادیو آزادی گفت، شاید یک هیئت در هفتۀ آینده به ایران برود و با این کشور قرارداد خرید تیل امضا شود: "خبری که با روسیه شده، افغانستان از دو تا دو و نیم میلیون تن نیاز دارد و با روسیه موضوع دونیم میلیون تن گفته شده، حال اگر این توافق صورت گیرد، تاثیرات زیادی خواهد داشت، همین گونه با ایران صحبت شده و اگر قرارداد شود، قیمتها به این میزان بالا نخواهد بود."
بهای تیل در افغانستان در حالی افزایش یافته که در حال حاضر بهای مواد خام تیل در بازارهای جهانی رو به کاهش است.
بر اساس گزارشها در حال حاضر در بهای تیل در بازارهای جهانی در یک بیلر تیل از ۱۰ تا ۳۰ دالر کاهش آمده است.