به گزارش رسانهها، بیشتر قربانیان باشندهگان ولسوالیهای شیندند و زیرکوه ولایت هرات بودند که برای پیدا کردن کار و تأمین معیشت، قصد داشتند بهگونهٔ غیرقانونی وارد ایران شوند.
پیش از این، خطیب فراهی، آمر بندر ابونصر فراهی، به رسانهها گفته بود که این افراد در میان یک گروه دوازدهنفری بودند که میخواستند از طریق بندر ابونصر وارد ایران شوند، اما از سوی نیروهای سرحدی ایران بازداشت شده و سپس هدف تیراندازی قرار گرفتند؛ رویدادی که به گفتۀ او در آن یازده تن کشته و یک تن زخمی شد.
او زمان دقیق وقوع این حادثه را مشخص نکرده، اما افزود که اجساد این پناهجویان برای مدتی در سردخانههای ایران نگهداری شده است.
این نخستین مورد از کشتهشدن پناهجویان افغان در مرز ایران نیست. سازمان حقوق بشر موسوم به «حالوش» هر از گاهی از وقوع رویدادهای مشابه در ایران خبر میدهد.
به گفتهٔ این سازمان، در ۲۲ عقرب امسال نیروهای سپاه پاسداران و مرزبانی سراوان در چندین کمین مرزی، چند گروه از مهاجران افغان مشمول زنان، مردان و نوجوانان را هدف تیراندازی مستقیم قرار دادند که در نتیجه، هفت نفر کشته و شماری دیگر زخمی شدند.
حکومت تا تهییۀ این گزارش در بارۀ هردو رویداد واکنش نشان نداده است، اما در گذشته مقامهای ایرانی تیراندازی مستقیم بر پناهجویان افغان را رد کرده اند.
بیشتر پناهجویانی که بهطور غیرقانونی وارد ایران میشوند، یا بهدنبال کار هستند یا میخواهند از طریق ایران وارد ترکیه شده و سپس خود را به کشورهای اروپایی برسانند.
مرز ایران به یکی از خطرناکترین مسیرها برای پناهجویان افغان مبدل شده است.
نیروها دستور توقف دادند، اما موتر نایستاد و نیروها مستقیم بر ما تیراندازی کردند
پاینده، یکی از مهاجران افغان که اکنون در جرمنی زندگی میکند، میگوید عبور از این مسیر پرخطر را تجربه کرده و خاطرات آن را هیچگاه فراموش نخواهد کرد. او به رادیو آزادی گفت:
"یکی از روزهای سخت ما زمانی بود که موتر حامل ما میخواست از پوستهٔ امنیتی ولایت بم ایران عبور کند. نیروها دستور توقف دادند، اما موتر نایستاد و نیروها مستقیم بر ما تیراندازی کردند. مرمی کمی دورتر از پایم اصابت کرد. آن روز مرگ را از نزدیک دیدم".
عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت داخلهٔ حکومت طالبان، روز سهشنبه، ۱۱ قوس، به برخی رسانههای افغانستان گفته است که یک هیئت این حکومت بهزودی به ایران سفر خواهد کرد تا در مورد کشتهشدن پناهجویان افغان از سوی نیروهای سرحدی آن کشور گفتوگو کند.
از دید حقوق بشری، وقتی شخصی حتی اگر بهصورت غیرقانونی به قصد پناهندگی وارد خاک یک کشور میشود، از تمام حقوق بنیادی بشری برخوردار است
نصرالله ستانکزی، استاد پیشین پوهنزی حقوق و علوم سیاسی پوهنتون کابل، میگوید کشورها در برابر پناهجویان حتی اگر بهگونهٔ غیرقانونی وارد شوند، مسئولیتهای مشخصی دارند. او به رادیو آزادی گفت.
"از دید حقوق بشری، وقتی شخصی حتی اگر بهصورت غیرقانونی به قصد پناهندگی وارد خاک یک کشور میشود، از تمام حقوق بنیادی بشری برخوردار است که شامل حق حیات، حفظ کرامت انسانی، دسترسی به خدمات اولیه و احترام به سایر حقوق انسانی می باشند. این موازین بینالمللی است و ایران نیز تمام اسناد مربوط به مهاجران را امضا کرده و مکلف است که آنها را رعایت کند."
در پاسخ به این پرسش که اگر کشورهای میزبان این حقوق را رعایت نکنند، باید چه اقدامی صورت گیرد، ستانکزی گفت.
"ایران باید رویداد را بررسی کند، غرامت بپردازد، معذرت بخواهد و تعهد دهد که دوباره چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. در غیر آن، نهادهای ذیربط از جمله ادارهٔ مهاجرت سازمان ملل باید قضیه را پیگیری کرده و ایران را پاسخگو سازد."
براساس آمار کمشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (یوناچسیآر)، در حال حاضر حدود چهارونیم میلیون مهاجر افغان در ایران زندگی میکنند. اما رسانههای ایرانی این رقم را بین شش تا هشت میلیون نفر گزارش کردهاند.
