زنان خشونت دیده روایات تلخی از زندهگی دارند روایتهایکه نا گفتهها از صورت شان پیداست.
شماری از زنان قربانی خشونت که در خانههای امن بسر میبرند، خواهان عدالت و به محاکمه کشانیده شدن عاملان خشونت در برابر زنان استند.
این زنان میگویند، سالهاست که عاملان خشونت در برابر آنان آزاد بسر میبرند؛ اما بجای اینکه عدالت در برابر آنان تامین گردد، باید به خانههای امن پناه ببرند.
ما در این گزارش تلاش کردیم دریابیم اینکه این زنان چقدر از کارکرد نهادهای دولتی و خصوصی زیر نام دفاع از حقوق زنان خوشنود استند و چه اندازه عدالت در برابر آنان تامین شدهاست، برای دریافت این پاسخ سراغ زنانی را میگیریم که سالهاست در خانههای امن بسر میبرند.
نرگس، زنی که شب و روز زندهگی اش پشت دیوارهای یکی از همین خانههای امن میگذرد، مسئولان نگهداری این زنان را به مشکل میشود راضی ساخت تا اجازه گفت و گو با یکی از زنان خشونت دیده را برای مان بدهند.
در هر قدمی که با نرگس میگذاریم، یکی از این مسئولین با ما است و آنچه برای آنان خوشایند نباشد، اجازه نمیدهد که این زنان در آن مورد حرفی به زبان آورند.
یک خانه امن در افغانستان
چیزی که از این زن قربانی خشونت میشنوم، این است که میگوید، از دولت راضی نیست، میگوید شوهرش که عامل خشونت در برابر وی بودهاست، آزادانه گشت و گذار میکند.
او افزود:
"همیشه بر سرم ضربه میزدند و میگفتند که ترا دیوانه میسازیم، خشونتها در برابرم روز تا روز بیشتر میشد، با کیبل، چوب و هر چه پیش میآمد مرا لت و کوب میکردند، سن ام بسیار خورد بود، بسیار از نظر جسمی و روحی شکسته بودم و اکنون مدت هفت سال است که در مرکز حمایوی هستم، تحمل ظلم را دیگر نداشتم، خواستم همین است کسانیکه در برابر زنان ظلم میکنند، باید به جزای اعمال شان برسند."
سنگسار، بریده شدن بینی و گوشها، تجاوز جنسی و یا هم به گلوله بستن زنان از خشونتهای بودهاند که در سالهای پسین از بسیاری آنها در گوشه گوشه کشور قربانی گرفتهاست.
در کنار این، در بد دادن، ازدواجهای اجباری و زیر سن و محکمه صحرایی نیز از دیگر خشونتهای در برابر زنان افغان در این همه سالها بودهاست.
آنچه که پیوسته نهادهای دفاع از حقوق زنان از یکی از عوامل خشونت در برابر زنان یاد میکند، همانا بیسوادی در برخی از خانوادهها است.
یک خانه امن در افغانستان
اما من با خانمی در این گزارش نیز سخن میزنم که عمری آموختهاست و اکنون پشت دیوارهای یکی از خانههای امن نفس میکشد.
مریم، پس از فراغت از پوهنحی طب کابل در یکی از شفاخانهها کار میکردهاست:
"شوهرم مرا سلب و ظیفه کرد، بلاخره کم کم نفقه مرا نمیداد، در برابرم بی توجهی میکرد، یک شخص عیاش بود و اما برای من که خدمت میکردم حق کار کردن نمیداد، به لت و کوب ام میپرداخت و حتا هنگامی که مراجعه کردم، آثار لت و کوب در بدنم بود، حال آزاد بسر میبرد، خانم دیگر گرفته و من اینجا با پنج اولادم بسر میبرم، در حالیکه گنهکار است، من باید پنهان باشم چرا عدالت نیست."
هرچند در سالهای پسین دیده میشود که در زندهگی زنان تغییراتی پدید آمدهاست؛ اما هستند زنانی که هنوز با رفتارهای برده گونه روبه رو استند، هنوز در باره حق و حقوق شان چیزی نمیدانند.
شماری از نمایندهگان مردم در ولسی جرگه میگویند، کار چندانی از سوی نهادهای مربوط و وزارت زنان در این زمینه محسوس و ملموس نبودهاست و بیشتر این نهادها با بهره گیری از نام زنان خشونت دیده مصروف حیف و میل کمکهای پولی هنگفت بودهاند.
اما راستی نهادهای دفاع از حقوق زنان برای کاهش پدیده خشونت در برابر زنان چه کارکردها و برنامههای داشتهاند؟
زرقا یفتلی رئیس نهاد تحقیقاتی زنان و کودکان ادامه فرهنگ معافیت از مجازات عاملان خشونت در برابر زنان را یکی از علتهای افزایش خشونت در برابر زنان میخواند میگوید این چالش تلاشها را در این زمینه زیر پرسش بردهاست.
زرقا یفتلی
وی فساد در نهادهای عدلی و قضایی و عدم اراده برای به محاکمه کشانیدن عاملان خشونت در برابر زنان را یکی از همین چالشها میخواند.
وی افزود:
"معافیت از مجازات سبب شدهاست که امروز خشونت بلند برود و مردی که زن را مورد خشونت قرار میدهد و قانون بالای آن تطبیق نمیگردد، طبعاً برای دیگران نیز انگیزه میدهد که اگر من هم دست به خشونت بزنم، کدام سند حقوقی وجود ندارد که مطابق آن مجازات شوم، و این زهنیت اِعمال خشونت را افزایش میدهد."
از سوی دیگر، کمیسیون مستقل حقوق بشر میگوید ضعف حاکمیت قانون سبب شده است که تلاش برای کاهش خشونت در برابر زنان بجایی نرسد.
بلال صدیقی سخنگوی این کمیسیون میگوید، در شش ماه سال روان بیشتر از ۲۲۰۰ مورد خشونت در برابر زنان را ثبت کردهاند؛ اما عاملان خشونتها هنوز با وجود تلاشهای آنان آزاد به سر میبرند.
بلال صدیقی
او افزود:
"وضعیت هنوز هم نگران کنندهاست، تاسف بار است، هنوز هم زنان قربانی خشونت هستند و امیدواریم که نهادهای مربوط وزارتهای سکتوری اقدامات موثری را در این زمینه انجام دهند، فقر اقتصادی، نا امنیها و ضعف حاکمیت قانون تاثیر مستقیمی به افزایش خشونت در برابر زنان داشتهاست."
با این همه، من چند روز به گونه مکرر با سخنگویان ستره محکمه و لوی سارنوالی به تماس شدم؛ اما هیچ یک آنان حاضر نیستند به این انتقادها پاسخ دهند.
در این میان، مشاور ارشد رئیس جمهور در امور زنان به رادیو آزادی میگوید، طرح همه جانبه را بخاطر چگونگی کاهش و پایان خشونت در برابر زنان ساختهاست.
گلالی اچکزی میگوید:
"در این طرح اینکه چه مشکلاتی وجود دارد و چه باید کرد، بسیار نظر جدی به ابعاد مختلف خشونت در برابر زنان نظر انداز شدهاست، امیدواری داریم، این طرح را به رئیس جمهور سپردهام و رئیس جمهور باید به نهادهای مربوط هدایت دهد که برای عملی شدن این طرح اقدام کنند."
اچکزی تاکید میورزد که برای پایان خشونت در برابر زنان کاری محسوس نبودهاست و اقدام برای کاهش این پدیده نباید به شعارها خلاصه گردد.
اینکه این طرح و تلاش های که از آن سخن زده میشود، چه پیمانه عملی خواهد بود و به خشونت در برابر زنان پایان خواهد داد، مریم کوفی یکی از نمایندهگان مردم در ولسی جرگه میگوید، به اراده دولت، نهادهای مربوط و وزارت زنان بر میگردد که چه پیمانه در این باره صادقت دارند.
سپوژمی وردک
اما، وزارت زنان مانند همیش میگوید، کار آنان پالیسی سازی است.
سپوژمی وردک معین این وزارت یکی از علتهای بروز و ادامه خشونت در یک خانواده را در کنار فقر و بیسوادی، عدم آگهی شماری از خانوادهها از آموزههای اسلام میخواند و به همکاری وزارت حج و اوقاف در آگهی دهی خانوادهها تاکید میورزد.
اما با این همه، کارکرد خود این وزارت در این زمینه نیز زیر پرسش است.
عبدالعزیز عزیزی مشاور ارشد در بخش مطالعات و تحقیقات وزارت حج نیز میگوید:
"وزارت امور زنان با وجودیکه یک قسمتی کاری را هم دارد؛ اما هیچ کدامش نتوانستهاند وظایف خود را انجام دهند، همکاری کند، راههای تطبیق عدالت را بگویند که این گونه است ما میتوانیم که بگویم چقدر برابر با اصول اسلام است و ما چقدر میتوانیم تطبیق کنیم، این مشکلات ایجاب تعقیب بیشتر را دارد، وقتی ما این آمار خشونت را داریم، باید آن را تقسیم کنیم تا دریابیم که این خشونت از چه رو رخ دادهاست، وزارت امور زنان باید بگوید که وزارت حج و اوقاف درکدام مورد آمادهگی اش را بگیرد و مبارزه شود."
عزیزی میگوید، برای کاهش خشونت در برابر زنان نباید به برگزاری کنفرانسها، مجالس و کارهای مقطعه یی خلاصه شود.
وی به هماهنگی میان وزارتها، تلاش از سوی وزارت امور زنان، دریافت راههای حل و تطبیق عدالت به گونه جدی در برابر زنان خشونت دیده تاکید میورزد.
گزارش: نظیفه محبوبی