مقام های چین برای تهیه مواد خام که به آن نیاز بیشتر دارند، سعی می کنند با پیشنهاد امتیازات بیشتر به دولت افغانستان قرارداد های استخراج معادن این کشور با چین صورت بگیرد و سایر سرمایه گذاران خارجی را عقب زنند.
ادارهء حمایت از سرمایه گذاری خصوصی در افغانستان یا آیسا می گوید: چین در زمینه سرمایه گذاری در افغانستان در مقایسه به کشور های غربی و همسایه های افغانستان پیش قدم بوده و برای افزایش سرمایه گذاری در این کشور علاقه یی زیاد دارد.
روح الله احمدزی رییس بخش تشویق سرمایه گذاری آیسا به رادیو آزادی گفت: پس از آن که در این اواخر ارزش منابع طبیعی افغانستان 3 تریلیون دالر تخمین گردید، چین و شماری از کشور های همسایه افغانستان تشویق شدند تا تلاش های بیشتر را به خاطر دریافت قرارداد های استخراج معادن در این کشور به خرچ بدهند.
آقای احمدزی می گوید که همین حالا 47 شرکت چینایی در بخش استخراج معادن و سایر عرصه ها در افغانستان فعالیت دارند.
وی در ادامه افزود:
«خوشبختانه از بدو تاسیس حکومت موقت تا اکنون به ارزش مجموعی بیش از 62 ملیون دالر سرمایه گذاری از طرف کشور چین البته از طرف سکتور خصوصی و کمپنی های خصوصی این کشور در افغانستان تحقق پذیرفته که این یک رقم ابتدایی است. رقم مجموعی این سرمایه گذاری ها در طول هشت سال گذشته از حد چند صد ملیون دالر افزایش خواهد داشت. این کشور نخستین کشوری است که برای اولین بار به ارزش چهار بلیون دالر سرمایه گذاری را در افغانستان متعهد شده است.»
به گفته او بدون سرمایه گذاری شرکت چینایی ام سی سی در بخش استخراج معدن مس عینک، میزان سرمایه گذاری کمپنی های این کشور در افغانستان به صد ها میلیون دالر می رسد.
چین اکنون بزرگ ترین اقتصاد آسیا و دومین اقتصاد جهان به حساب می آید. این کشور با به دست آوردن قرارداد معدن مس عینک در افغانستان که گفته می شود دومین معدن بزرگ مس در جهان است می خواهد که قرارداد استخراج سه بلاک نفتی حوزه آمو دریا در شمال افغانستان نیز به این کشور داده شود.
به اساس گزارش ها، شرکت چینایی که پروژهء مس عینک به آن تعلق گرفته، تعهد کرده است که ده هزار افغان را در این پروژه به کار استخدام می کند، یک دستگاه بزرگ تولید انرژی برق و راه های مواصلاتی این منطقه را اعمار می کند، علاوه بر آن حکومت افغانستان می تواند از این پروژه سالانه 400 ملیون دالر عواید داشته باشد.
گفته می شود که چین در مزایده سال 2008 با کمپنی های قزاقستان، روسیه، امریکا و کانادا توانست که قرارداد این معدن را که در ولایت لوگر موقعیت دارد از آن خود سازد.
در همین حال وزارت معادن افغانستان می گوید که اخیراً در مراسم داوطلبی حوزه نفتی آمو دریا دوازده شرکت اشتراک کرده بودند که از این میان چهار شرکت پیشنهادهای خود را به زمان معین به وزارت معادن سپردند و بهترین پیشنهاد را شرکت چینایی سی. ان. پی. سی ارایه کرده است.
جواد عمر سخنگوی وزارت معادن افغانستان می گوید: پس از این شرکت چینایی بهترین پیشنهاد از یک شرکت آسترالیایی به نام بوکونیر است. وی گفت که شورای وزیران افغانستان به کمیته یی موظف هدایت داده است که با شرکت سی ان پی سی روی جزییات قرارداد و طرح پیشنهادی این شرکت از 12 ماه جاری میلادی برای مدت یک ماه مذاکره کند.
آقای عمر می گوید: در صورت که مذاکرات با این شرکت به نتیجه برسد سی ان بی سی برنده یی قرارداد استخراج حوزه نفتی آمو دریا اعلام خواهد شد.
وی گفت:
« بعد از ارزیابی که از طرف کمیتهء موظف صورت گرفت، روشن شد که بهترین طرح پیشنهادی از جانب کمپنی سی ام پی سی ارایه شده و به تعقیب آن کمپنی دیگر به نام پوکونیر است که به شکل ریظرفی تثبیت شده است. تا حالا هیچ کمپنی برنده شناخته نشده است. هر زمان که ما درک کنیم که به منافع ملی خود نزدیک شده ایم و شرایط لازم ما تکمیل می شود، بعداً نام کمپنی برنده اعلام خواهد شد.»
سخنگوی وزارت معادن افغانستان می گوید که حوزه نفتی آمو دریا که در شمال افغانستان در ولایات فاریاب و سرپل موقعیت دارد، دارای بلاک های متعدد است.
اما به گفته او در صورت که این شرکت چینایی برنده اعلام شود می تواند از سه بلاک آن که عبارت از قشقری، بازار کمی و زمرد سای است نفت را استخراج کند.
آقای عمر افزود که ذخایر این سه بلاک نفتی آمو دریا حدود 80 میلیون بیرل نفت تخمین شده است.
هر چند سخنگوی وزارت معادن در مورد زمان قرارداد و امتیازاتی که چین به دولت افغانستان پیشنهاد کرده است چیزی نگفت اما گزارش های وجود دارد که چین برای به دست آوردن این قرارداد از هر بیرل نفت خام 15 سنت و از مجموع مفاد سی درصد آن را به دولت افغانستان پیشنهاد کرده است.
از سوی دیگر هم چنان گفته شده است اگر قرار داد یاد شده به چین تعلق بگیرد این کشور می تواند که تا به 25 سال نفت را از حوزه نفتی آمو دریا استخراج نماید.
ادارهء حمایت از سرمایه گذاری خصوصی در افغانستان یا آیسا می گوید که شرکت های چینایی در کنار سرمایه گذاری در بخش استخراج معادن در این کشور عملاً در بخش های ساختمانی، صنایع خفیفه و مخابرات نیز فعالیت دارند.
بنابر معلومات آیسا، چین همچنان برای سرمایه گذاری در اعمار شهر جدید کابل و پروسس میوه در افغانستان علاقه مندی نشان داده است.
شرکت ساختمانی به نام وینگ یکی از شرکت های چینایی است که از 7 سال به این طرف در افغانستان فعالیت دارد.
چن رانگوی رییس این شرکت به رادیو آزادی گفت که طی سال های اخیر به ارزش 18 میلیون یورو سرک حلقوی شهر جلال آباد را همراه با یک پل اعمار کرده اند.
به گفته او، آنان تعمیر گمرک ولایت کندز را در سرحد با تاجکستان نیز به ارزش 8 میلیون یورو ساخته اند.
آقای رانگوی می گوید که مصارف این پروژه ها از سوی نماینده گی اتحادیهء اروپا در افغانستان پرداخته شده است.
او گفت که شرکت ساختمانی وینگ، کار را بالای اعمار ساختمان گمرک حیرتان به ارزش 8 میلیون یورو نیز آغاز کرده است.
وی در ادامه گفت:
« می دانید که در افغانستان فرصت های سرمایه گذاری بیشتر مهیا است، اگر حکومت افغانستان در آینده یک پالیسی بهتر اقتصادی ترتیب دهد، سرمایه گذاران بیشتر خارجی به این کشور خواهند آمد، یک ماه پیش برادرم به افغانستان آمد و زمانیکه اوضاع را مطالعه کرد برایم گفت که در این جا فرصت های زیاد برای سرمایه گذاری مساعد است اما فساد اداری یکی از چالش ها در برابر سرمایه گذاری خارجی در افغانستان به حساب می آید و دولت افغانستان باید در راستای از میان برداشتن این پدیده که مشکلی برای دولت این کشور نیز است تلاش کند.»
در منطقه کلوله پشته شهر کابل تنها چهار شرکت چینایی در بخش ساختن موبل و فرنیچر فعالیت می کنند.
زمانی که به این شرکت ها سری زدیم در هر کدام 5 تا 6 کارگر چینایی مشغول کار بودند. اتوو معاون شرکت چینایی موسوم به لانگ کانگ به رادیو آزادی گفت که برای ساختن موبل و فرنیچر در افغانستان 50 هزار دالر سرمایه گذاری نموده اند.
اتباع چین که در افغانستان سرگرم کار اند چه گونه احساس می کنند؟ اتوو معاون شرکت موبل و فرنیچر لانگ کانگ پاسخ می دهد:
« ما به خاطر تجارت به افغانستان آمده ایم تا هم به این کشور خدمت بکنیم و هم مفاد به دست بی آوریم.
با سیاسیت سر و کار نداریم و نه کشور ما در مسایل سیاسی افغانستان دخیل است بناً از طالب و یا کسی دیگر ترس نداریم.»
تلاش کردیم تا در مورد سرمایه گذاری های چین در افغانستان با مسوولان سفارت این کشور در کابل نیز صحبت کنیم اما آنان حاضر به مصاحبه نشدند.
گزارش ها می رسانند که چین طی چند دههء اخیر به تدریج جای سرمایه گذاران غربی را در کشور های افریقایی نیز گرفته است.
با آن که امریکا سرگرم مبارزه با طالبان در افغانستان است و ملیارد ها دالر را در بخش بازسازی و نوسازی این کشور به مصرف رسانده است، چین تلاش دارد که میزان سرمایه گذاری های خود را به خصوص در قسمت استخراج معادن در افغانستان افزایش دهد.
شماری از آگاهان افغان می گویند که چین از چندین لحاظ برای سرمایه گذاری در بخش منابع طبیعی افغانستان علاقه مندی دارد. یکی اینکه افغانستان در همسایه گی این کشور واقع است دوم چین با محیط افغانستان آشنایی دارد و افغانستان دارای منابع سرشار طبیعی دست نخورده است.
در همین حال اتاق تجارت و صنایع افغانستان در حالی که تاکید می کند که از مواد معدنی افغانستان در داخل خود این کشور باید استفاده شود از سوی دیگر می گوید که دولت افغانستان در زمینه سپردن قرارداد های پی هم استخراج معادن به چین باید حساسیت های غرب را نسبت به این مساله مد نظر بگیرد.
آذرخش حافظی رییس روابط بین المللی اتاق تجارت و صنایع گفت: در صورت که نا رضایتی های در این مورد وجود داشته باشد کار این پروژه ها به کامیابی نخواهد انجامید.
وی افزود:
« گرچه ما یک کشور مستقل هستیم ولی استقلال به معنی نا محدود نیست، استقلال ما هم از خود حدودی دارد یعنی ما جز از جامعهء جهانی هستیم. در این باره باید دولت ما بفهمد که پالیسی های غرب در مورد مسایل معدنی افغانستان چه است؟
وقتیکه 140 هزار عسکر امریکایی و متحدین آن در افغانستان متمرکز است، آیا علاقه دارند که تعداد چینایی ها تحت پوشش معادن افغانستان و از نگاه دیگر در این جا رفت و آمده داشته باشند؟ اگر این موضوع همآهنگ شده باشد و از طرف جامعهء بین المللی در این مورد چراغ سبز نشان داده شده باشد در این صورت مانع وجود ندارد، اما اگر نارضایتی های وجود داشته باشد خطرناک است و این پروژه ها در نطفه ناکام می ماند.»
اما مقام های وزارت معادن افغانستان می گویند که شرکت هایی می توانند برنده قرارداد های استخراج معادن در این کشور شناخته شوند که بیشتر منافع افغانستان را تامین کنند.
جواد عمر سخنگوی وزارت معادن گفت که انتخاب شرکت ها از سوی یک کمیته موظف که یک موسسه بین المللی نیز عضویت آن را دارد صورت می گیرد.
این در حالیست که گفته می شود قرارداد معدن آهن حاجی گک نیز به چین داده خواهد شد اما آقای عمر گفت: از شش شرکت که پیشنهاد های خود را برای به دست آوردن این قرارداد ارایه کرده اند کدام شرکت مربوط به چین در میان آنها وجود ندارد.
گفته می شود که چین تنها به سرمایه گذاری و روابط اقتصادی به افغانستان علاقه نشان می دهد و کدام برنامه نظامی در این کشور ندارد. اما به باور آگاهان سیاسی در درازمدت برنامه های اقتصادی این کشور می تواند در امنیت افغانستان و منطقه موثر واقع شود.
ستار فروغ
ادارهء حمایت از سرمایه گذاری خصوصی در افغانستان یا آیسا می گوید: چین در زمینه سرمایه گذاری در افغانستان در مقایسه به کشور های غربی و همسایه های افغانستان پیش قدم بوده و برای افزایش سرمایه گذاری در این کشور علاقه یی زیاد دارد.
روح الله احمدزی رییس بخش تشویق سرمایه گذاری آیسا به رادیو آزادی گفت: پس از آن که در این اواخر ارزش منابع طبیعی افغانستان 3 تریلیون دالر تخمین گردید، چین و شماری از کشور های همسایه افغانستان تشویق شدند تا تلاش های بیشتر را به خاطر دریافت قرارداد های استخراج معادن در این کشور به خرچ بدهند.
آقای احمدزی می گوید که همین حالا 47 شرکت چینایی در بخش استخراج معادن و سایر عرصه ها در افغانستان فعالیت دارند.
وی در ادامه افزود:
«خوشبختانه از بدو تاسیس حکومت موقت تا اکنون به ارزش مجموعی بیش از 62 ملیون دالر سرمایه گذاری از طرف کشور چین البته از طرف سکتور خصوصی و کمپنی های خصوصی این کشور در افغانستان تحقق پذیرفته که این یک رقم ابتدایی است. رقم مجموعی این سرمایه گذاری ها در طول هشت سال گذشته از حد چند صد ملیون دالر افزایش خواهد داشت. این کشور نخستین کشوری است که برای اولین بار به ارزش چهار بلیون دالر سرمایه گذاری را در افغانستان متعهد شده است.»
به گفته او بدون سرمایه گذاری شرکت چینایی ام سی سی در بخش استخراج معدن مس عینک، میزان سرمایه گذاری کمپنی های این کشور در افغانستان به صد ها میلیون دالر می رسد.
چین اکنون بزرگ ترین اقتصاد آسیا و دومین اقتصاد جهان به حساب می آید. این کشور با به دست آوردن قرارداد معدن مس عینک در افغانستان که گفته می شود دومین معدن بزرگ مس در جهان است می خواهد که قرارداد استخراج سه بلاک نفتی حوزه آمو دریا در شمال افغانستان نیز به این کشور داده شود.
به اساس گزارش ها، شرکت چینایی که پروژهء مس عینک به آن تعلق گرفته، تعهد کرده است که ده هزار افغان را در این پروژه به کار استخدام می کند، یک دستگاه بزرگ تولید انرژی برق و راه های مواصلاتی این منطقه را اعمار می کند، علاوه بر آن حکومت افغانستان می تواند از این پروژه سالانه 400 ملیون دالر عواید داشته باشد.
گفته می شود که چین در مزایده سال 2008 با کمپنی های قزاقستان، روسیه، امریکا و کانادا توانست که قرارداد این معدن را که در ولایت لوگر موقعیت دارد از آن خود سازد.
در همین حال وزارت معادن افغانستان می گوید که اخیراً در مراسم داوطلبی حوزه نفتی آمو دریا دوازده شرکت اشتراک کرده بودند که از این میان چهار شرکت پیشنهادهای خود را به زمان معین به وزارت معادن سپردند و بهترین پیشنهاد را شرکت چینایی سی. ان. پی. سی ارایه کرده است.
جواد عمر سخنگوی وزارت معادن افغانستان می گوید: پس از این شرکت چینایی بهترین پیشنهاد از یک شرکت آسترالیایی به نام بوکونیر است. وی گفت که شورای وزیران افغانستان به کمیته یی موظف هدایت داده است که با شرکت سی ان پی سی روی جزییات قرارداد و طرح پیشنهادی این شرکت از 12 ماه جاری میلادی برای مدت یک ماه مذاکره کند.
آقای عمر می گوید: در صورت که مذاکرات با این شرکت به نتیجه برسد سی ان بی سی برنده یی قرارداد استخراج حوزه نفتی آمو دریا اعلام خواهد شد.
وی گفت:
« بعد از ارزیابی که از طرف کمیتهء موظف صورت گرفت، روشن شد که بهترین طرح پیشنهادی از جانب کمپنی سی ام پی سی ارایه شده و به تعقیب آن کمپنی دیگر به نام پوکونیر است که به شکل ریظرفی تثبیت شده است. تا حالا هیچ کمپنی برنده شناخته نشده است. هر زمان که ما درک کنیم که به منافع ملی خود نزدیک شده ایم و شرایط لازم ما تکمیل می شود، بعداً نام کمپنی برنده اعلام خواهد شد.»
سخنگوی وزارت معادن افغانستان می گوید که حوزه نفتی آمو دریا که در شمال افغانستان در ولایات فاریاب و سرپل موقعیت دارد، دارای بلاک های متعدد است.
اما به گفته او در صورت که این شرکت چینایی برنده اعلام شود می تواند از سه بلاک آن که عبارت از قشقری، بازار کمی و زمرد سای است نفت را استخراج کند.
آقای عمر افزود که ذخایر این سه بلاک نفتی آمو دریا حدود 80 میلیون بیرل نفت تخمین شده است.
هر چند سخنگوی وزارت معادن در مورد زمان قرارداد و امتیازاتی که چین به دولت افغانستان پیشنهاد کرده است چیزی نگفت اما گزارش های وجود دارد که چین برای به دست آوردن این قرارداد از هر بیرل نفت خام 15 سنت و از مجموع مفاد سی درصد آن را به دولت افغانستان پیشنهاد کرده است.
از سوی دیگر هم چنان گفته شده است اگر قرار داد یاد شده به چین تعلق بگیرد این کشور می تواند که تا به 25 سال نفت را از حوزه نفتی آمو دریا استخراج نماید.
ادارهء حمایت از سرمایه گذاری خصوصی در افغانستان یا آیسا می گوید که شرکت های چینایی در کنار سرمایه گذاری در بخش استخراج معادن در این کشور عملاً در بخش های ساختمانی، صنایع خفیفه و مخابرات نیز فعالیت دارند.
بنابر معلومات آیسا، چین همچنان برای سرمایه گذاری در اعمار شهر جدید کابل و پروسس میوه در افغانستان علاقه مندی نشان داده است.
شرکت ساختمانی به نام وینگ یکی از شرکت های چینایی است که از 7 سال به این طرف در افغانستان فعالیت دارد.
چن رانگوی رییس این شرکت به رادیو آزادی گفت که طی سال های اخیر به ارزش 18 میلیون یورو سرک حلقوی شهر جلال آباد را همراه با یک پل اعمار کرده اند.
به گفته او، آنان تعمیر گمرک ولایت کندز را در سرحد با تاجکستان نیز به ارزش 8 میلیون یورو ساخته اند.
آقای رانگوی می گوید که مصارف این پروژه ها از سوی نماینده گی اتحادیهء اروپا در افغانستان پرداخته شده است.
او گفت که شرکت ساختمانی وینگ، کار را بالای اعمار ساختمان گمرک حیرتان به ارزش 8 میلیون یورو نیز آغاز کرده است.
وی در ادامه گفت:
« می دانید که در افغانستان فرصت های سرمایه گذاری بیشتر مهیا است، اگر حکومت افغانستان در آینده یک پالیسی بهتر اقتصادی ترتیب دهد، سرمایه گذاران بیشتر خارجی به این کشور خواهند آمد، یک ماه پیش برادرم به افغانستان آمد و زمانیکه اوضاع را مطالعه کرد برایم گفت که در این جا فرصت های زیاد برای سرمایه گذاری مساعد است اما فساد اداری یکی از چالش ها در برابر سرمایه گذاری خارجی در افغانستان به حساب می آید و دولت افغانستان باید در راستای از میان برداشتن این پدیده که مشکلی برای دولت این کشور نیز است تلاش کند.»
در منطقه کلوله پشته شهر کابل تنها چهار شرکت چینایی در بخش ساختن موبل و فرنیچر فعالیت می کنند.
زمانی که به این شرکت ها سری زدیم در هر کدام 5 تا 6 کارگر چینایی مشغول کار بودند. اتوو معاون شرکت چینایی موسوم به لانگ کانگ به رادیو آزادی گفت که برای ساختن موبل و فرنیچر در افغانستان 50 هزار دالر سرمایه گذاری نموده اند.
اتباع چین که در افغانستان سرگرم کار اند چه گونه احساس می کنند؟ اتوو معاون شرکت موبل و فرنیچر لانگ کانگ پاسخ می دهد:
« ما به خاطر تجارت به افغانستان آمده ایم تا هم به این کشور خدمت بکنیم و هم مفاد به دست بی آوریم.
با سیاسیت سر و کار نداریم و نه کشور ما در مسایل سیاسی افغانستان دخیل است بناً از طالب و یا کسی دیگر ترس نداریم.»
تلاش کردیم تا در مورد سرمایه گذاری های چین در افغانستان با مسوولان سفارت این کشور در کابل نیز صحبت کنیم اما آنان حاضر به مصاحبه نشدند.
گزارش ها می رسانند که چین طی چند دههء اخیر به تدریج جای سرمایه گذاران غربی را در کشور های افریقایی نیز گرفته است.
با آن که امریکا سرگرم مبارزه با طالبان در افغانستان است و ملیارد ها دالر را در بخش بازسازی و نوسازی این کشور به مصرف رسانده است، چین تلاش دارد که میزان سرمایه گذاری های خود را به خصوص در قسمت استخراج معادن در افغانستان افزایش دهد.
شماری از آگاهان افغان می گویند که چین از چندین لحاظ برای سرمایه گذاری در بخش منابع طبیعی افغانستان علاقه مندی دارد. یکی اینکه افغانستان در همسایه گی این کشور واقع است دوم چین با محیط افغانستان آشنایی دارد و افغانستان دارای منابع سرشار طبیعی دست نخورده است.
در همین حال اتاق تجارت و صنایع افغانستان در حالی که تاکید می کند که از مواد معدنی افغانستان در داخل خود این کشور باید استفاده شود از سوی دیگر می گوید که دولت افغانستان در زمینه سپردن قرارداد های پی هم استخراج معادن به چین باید حساسیت های غرب را نسبت به این مساله مد نظر بگیرد.
آذرخش حافظی رییس روابط بین المللی اتاق تجارت و صنایع گفت: در صورت که نا رضایتی های در این مورد وجود داشته باشد کار این پروژه ها به کامیابی نخواهد انجامید.
وی افزود:
« گرچه ما یک کشور مستقل هستیم ولی استقلال به معنی نا محدود نیست، استقلال ما هم از خود حدودی دارد یعنی ما جز از جامعهء جهانی هستیم. در این باره باید دولت ما بفهمد که پالیسی های غرب در مورد مسایل معدنی افغانستان چه است؟
وقتیکه 140 هزار عسکر امریکایی و متحدین آن در افغانستان متمرکز است، آیا علاقه دارند که تعداد چینایی ها تحت پوشش معادن افغانستان و از نگاه دیگر در این جا رفت و آمده داشته باشند؟ اگر این موضوع همآهنگ شده باشد و از طرف جامعهء بین المللی در این مورد چراغ سبز نشان داده شده باشد در این صورت مانع وجود ندارد، اما اگر نارضایتی های وجود داشته باشد خطرناک است و این پروژه ها در نطفه ناکام می ماند.»
اما مقام های وزارت معادن افغانستان می گویند که شرکت هایی می توانند برنده قرارداد های استخراج معادن در این کشور شناخته شوند که بیشتر منافع افغانستان را تامین کنند.
جواد عمر سخنگوی وزارت معادن گفت که انتخاب شرکت ها از سوی یک کمیته موظف که یک موسسه بین المللی نیز عضویت آن را دارد صورت می گیرد.
این در حالیست که گفته می شود قرارداد معدن آهن حاجی گک نیز به چین داده خواهد شد اما آقای عمر گفت: از شش شرکت که پیشنهاد های خود را برای به دست آوردن این قرارداد ارایه کرده اند کدام شرکت مربوط به چین در میان آنها وجود ندارد.
گفته می شود که چین تنها به سرمایه گذاری و روابط اقتصادی به افغانستان علاقه نشان می دهد و کدام برنامه نظامی در این کشور ندارد. اما به باور آگاهان سیاسی در درازمدت برنامه های اقتصادی این کشور می تواند در امنیت افغانستان و منطقه موثر واقع شود.
ستار فروغ
