لینک‌های قابل دسترسی

خبر تازه
جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳ کابل ۱۲:۳۴

نظام جمهوری در افغانستان چهل ساله شد


کودتای سفید سردار محمد داوود خان در 26 سرطان 1352 هجری شمسی یعنی چهل سال قبل از امروز به پادشاهی چهل ساله پسر کاکایش محمد ظاهر شاه نقطه پایان گذاشت.

سردار محمد داوود خان نخستین رییس جمهور افغانستان در آن زمان از طریق رادیو پایان نظام شاهی را اعلام و از آغاز "نظام جمهوری" در افغانستان خبرداد.
« رفقای من و من از صمیم قلب این اولین جمهوریت افغانستان عزیز را به شما تبریک می گویم سعادت و سرفرازی ملت افغانستان را آرزو می کنم. »

شرایط نامناسب اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در اواخر سلطنت محمد ظاهر شاه و اختلافات خانواده گی از دلایل اقدام به کودتا سردار محمد داوود خوانده می شود.

در آغاز، محمد داوود خان با اجرای یک رشته برنامه های اصلاحی تلاش برای ایجاد تغییرات اساسی در زندگی مردم را آغاز کرد.

برخی از مقام ها ی دوره حکومت وی می گویند که سردار محمد داود در دوره حکومت اش با مشکلات مواجه شد و نتوانست به اهداف اش برسد.

عبدالحمید مبارز رییس اتحادیه ژورنالیستان افغانستان که در سال های اول حکومت سردار محمد داوود به حیث والی نیمروز ایفای وظیفه میکرد در صحبت با رادیو آزادی گفت:
«متاسفانه وی به اهداف خود نرسید و پس از آن که نظام جمهوریت را تاسیس کرد با مشکلات زیاد مواجه شد.
او یک پلان هفت ساله ساخت اما سال های بود که در آن قانون اساسی ساخته می شود و انتخابات برگزار گردیده و برای پلان پول جمع آوری شده و کدر ها تعین می گردید.
اما چون سردار داوود خان به مشکلات راست و چپ و کودتاچیان واقع شده بود و پاکستان نیز مداخلات اش را سریعتر ساخته بود از این رو وی به مشکلات مواجه شد تا زمانی که کودتای هفت ثور صورت گرفت و بناً وی به اهداف اش نرسید و پلان هفت ساله اش نیز تطبیق نگردید. »


به اساس گزارش ها، سردار محمد داود در تلاش پیشرفت کشور بود و می خواست که افغانستان به عنوان یک کشور نیرومند در منطقه مطرح گردد.

به باور بسیاری های که آن روزها را به یاد می آورند، برخی مردم از رژیم وی در افغانستان حمایت کرده و آن را راهی به سوی پیشرفت و ترقی می پنداشتند.

دوتن از باشنده های شهر کابل:
« افغان بود، مسلمان بود به خاک اش خیانت نمی کرد یک شخصیت عالی بود یک ضایع بزرگ بود او را نگذاشتند تا به اهداف اش برسد. »
« بسیار وطن دوست بود می خواست وطن را در مدارج عالی برساند امروز آرمان بودن وی در دل هر افغان که احساس وطن دوستی داشته باشد باقی است. »


گفته می شود که نزدیکی داوود خان با کشورهای اسلامی و تلاش برای گسترش روابط دوستانه با امریکا، نگرانی هایی را از احتمال ایجاد یک پایگاه ضد شوروی در افغانستان در میان رهبران شوروی به میان آورد.

ادامه اختلافها میان کابل و مسکو خشم رهبران شوروی را برانگیخت و مسکو تلاش ها برای کنار زدن داوود خان از قدرت را آغاز کرد.

سردار محمد داوود خان نخستین بنیانگذار جمهوریت در افغانستان پس از پنج سال حکومت، به تاریخ هفتم ثور سال 1357 در نتیجه یک کودتای کمونیستی با شماری از اعضای خانواده اش، در ارگ ریاست جمهوری به قتل رسید.

بقایای اجساد نخستین رییس جمهور افغانستان و اعضای خانواده اش پس از بررسی یک کمیسیون حکومتی حدود پنج سال پیش از ساحه پلچرخی شهر کابل دریافت گردید و با مراسم خاص دولتی در منطقه تپهء تاج بیگ در جنوب غرب این شهر به خاک سپرده شد.

تعدادی به میان آمدن جمهوریت یا کودتای 26 سرطان را می ستایند و می گویند که سبب سقوط نظام شاهی در افغانستان شده است.

اما به باور برخی تحلیل گران دوره ریاست جمهوری داوود خان را نمی توان حامل یک تغییر بزرگ سیاسی و اقتصادی در افغانستان دانست.

آنان می گویند که برنامه های حکومت به رهبری داوود خان تفاوت چندانی با دوره سلطنت نداشت و با گذشت اندک زمانی به دلایل متعدد، فشارهای سیاسی بالای احزاب و گروهها در افغانستان بیشتر شد و آزادی ها به تدریج از میان رفت.


سحر لیوال
XS
SM
MD
LG