مسئولان اداره زراعت بدخشان میگویند که کندن بیرویۀ گیاهان دارویی در مناطق تحت گروه طالبان باعث شده که نسل شماری از این گیاهان در معرض انقراض قرار گیرد.
به گفته آنها، یکی از این گیاهان "یارلنگ" یا "سرخچوب" است که افراد زورمند آن را ریشهکن میکنند و به کشورهای همسایه میفروشند.
هیلهرنگ یا سرخچوب با نام علمی آلکانا تینکتور گیاهی است که کاربرد صنعتی و خواص دارویی دارد. در رنگ کردن تار قالین و همچنین درمان سوختگی به کار میرود. این گیاه کمیاب در چند ولسوالی ولایت بدخشان در معرض انقراض قرار گرفته است.
عزیزالله، راننده ۴۵ ساله باشنده ولایت تخار میگوید در کندن و تجارت این گیاه نقشی ندارد، اما چند سال است که با موترش آن را انتقال میدهد.
"ما به نام هیلهرنگ میگوییم. مردمان محل به نام باشنگ و سرخچوب میگویند. مردم محل در بدل آرد و یا پول نقد سیری ۲۵۰ افغایی به بازرگانان بفروش میرسانند. ما در موترمان بار میکنیم و به تخار انتقال میدهیم."
معینالدین عینی، رئیس زراعت بدخشان به رادیو آزادی گفت که کندن کاری بیرویه و بیتوجهی مراجع مسئول، این گیاه را با خطر نابودی روبهرو کرده است: "متاسفانه گیاه هیلهرنگ مانند شیرینبویه در نتیجه کندن بیرویه، نسلش در حال انقراض است. ما متاسفانه به دلیل ناامنی و حضور طالبان در مناطقی که این گیاه است، نمیتوانیم مانع کندن آن شویم. هرچند امسال در مقایسه به سال قبل خیلی کم شده است، ما امسال تا حال سه موتر را ضبط کردهایم."
رئیس اداره زراعت بدخشان گفت پولیس در امر توقف کندن این گیاه به گونه درست همکاری نمیکند: "ما چارهای نداریم. شاید از ده موتری که به شهر فیضآباد میآید یک موتر آن به دست ما میافتد؛ دیگرهایش شبانه از طریق پوستههای امنیتی قاچاق میشود."
اما ثناءالله روحانی، سخنگوی پولیس بدخشان به رادیو آزادی گفت که پولیس مانع قاچاق این گیاه میشود. او افزود: "گیاهانی که در گذشته قاچاق میشدند، پولیس مانع قاچاق آن شده است، اما اگر ریاست زراعت طی مکتوبی به قوماندانی امنیه خبر بدهد، پولیس آماده است که در هر شرایطی مانع قاچاق این گیاه شود."
گیاه هیلهرنگ در صنایع محلی برای رنگ کردن تار قالین و گلیم استفاده میشود.
نام آلکانا از واژه عربی «الحنا» گرفته شده از ریشه آن رنگ سرخ به دست میآید. این گیاه از گروه گاوزبان است.
مراجع تحقیقاتی میگویند این گیاه در درمان سوختگی هم مؤثر است و در رنگ دادن نوشابه و ترکیب رنگها هم کاربرد دارد. در گذشته از آن در رنگ کردن برخی غذاها هم استفاده میشد.