با تسلط دوبارۀ طالبان در ماه اگست سال گذشته و سرنگونی حکومت مورد حمایت غرب در کابل، کمکهای بین المللی با افغانستان قطع شد و تجارت خارجی به شدت کاهش یافت.
حکومت طالبان را که تحت تحریمهای بینالمللی قرار دارد، تا هنوز هیچ کشور جهان به رسمیت نشناخته است.
حکومت سرپرست طالبان که با کمبود پول نقد مواجه است، برای تامین مالی و افزایش عوایدش از منابع طبیعی افغانستان استفاده میکند.
افغانستان ذخایر قابل توجهی زغال سنگ دارد، اما از ۸۰ معدن موجود، فقط ۱۷ معدن که بیشتر شان در مرکز و شمال افغانستان قرار دارند، فعال هستند.
صادرات و مالیات گمرکی زغال سنگ به منبع اصلی درآمد طالبان تبدیل شده و بخش اعظم آن به پاکستان که با بحران شدید انرژی مواجه است، صادر میشود.
بر اساس گزارشها، طالبان در شش ماه اول سال جاری، حدود ۴۰ میلیون دالر از صادرات زغال سنگ به پاکستان، عواید گمرکی دریافت کرده اند.
روزانه بین ۱۲ هزار تا ۱۴ هزار تن زغال سنگ افغانستان عمدتاً به پاکستان، صادر میشود. صادرات زغال سنگ افغانستان در سال گذشته حدود ۱.۸ میلیون تن بود که افزایش ۱۶ درصد را نشان میدهد.
طالبان در ماه گذشته، مالیات بر صادرات زغال سنگ را از ۲۰ درصد به ۳۰ درصد افزایش دادند و در اوایل ماه جولای، وزارت مالیه طالبان اعلام کرد که قیمت زغال سنگ را نیز از
۹۰ دالر به ۲۰۰ دالر در هر تن افزایش داده است.
این در حالیست که در بازارهای بینالمللی در اواسط ماه جولای، هر تن زغال سنگ به بیش از ۳۰۰ دالر معامله میشد.
با افزایش قیمت زغال سنگ و مالیات بر آن از سوی طالبان، اخیراً صادرات زغال سنگ به پاکستان با مشکل مواجه شده. به تازگی، هیئتی از پاکستان به کابل آمد و یکی از نکتههای عمده بحث در مورد مسئله تجارت زغال سنگ بین پاکستان و افغانستان تحت حاکمیت طالبان بود.
پیش از آن، روزنامه دان چاپ پاکستان به نقل از مقامهای ارشد آن کشور گزارش داده بود که این هیئت با مقامات طالبان در مورد انتقال دوامدار زغال سنگ به پاکستان گفتوگو خواهد کرد.
حمید حکیمی، کارشناس مسائل افغانستان در شورای اتلانتیک مستقر در واشنگتن به گندهارا وبسایت انگلیسی زبان رادیو آزادی گفته که طالبان در مورد نظر افغانها در مورد خود حساس هستند، بنابراین، فروش ارزان زغال سنگ به پاکستان، طالبان را مانند دست نشانده پاکستان نشان میدهد.
به گفته آقای حکیمی، افزایش قیمت زغال سنگ همچنین با نیاز شدید طالبان به جمع آوری کمکهای مالی و افزایش عواید حکومت آنها ارتباط دارد.
براساس گزارشها، به دنبال تصمیم طالبان در مورد افزایش قیمت زغال سنگ، پاکستان در حال ارزیابی مجدد خریداری آن از افغانستان است و شرکتهای انرژی چین در پاکستان تهدید کرده اند که واردات زغال سنگ از افغانستان را متوقف خواهند کرد.
اما به عقیدۀ کارشناسان، هنوز هم مقادیر قابل توجهی زغال سنگ افغانستان به پاکستان قاچاق میشود، مشکلی که حکومت مخلوع افغانستان نیز با آن مواجه بود.
شماری از ناظران هم میگویند که برخی از رهبران و قوماندانهای طالبان از صادرات غیرقانونی زغال سنگ، سود میبرند و رقابت روی کنترل معادن نیز باعث جنگهای داخلی بین طالبان شده.
چنانچه در ماه گذشته، طالبان حمله بزرگی را بر مهدی مجاهد یک قوماندان سابق خود، در ولسوالی بلخاب در ولایت سرپل آغاز کردند.
قبل از تسلط دوباره بر افغانستان و در جنگ بر ضد حکومت قبلی نیز، بهره برداری از معادن افغانستان، به شمول معادن زغال سنگ و نیز وضع مالیات غیرقانونی بر مردم و تجارت، از منابع تامین مالی طالبان به شمار میرفت.