بانک مرکزی افغانستان در کنترل حکومت طالبان میگوید که روند تعویض بانکنوتهای مندرس ۵۰۰ و ۱۰۰۰ افغانی را آغاز کرده است.
این بانک روز شنبه با نشر اطلاعیهای در صفحۀ ایکس خود گفته که تعویض بانکنوتهای مندرس در نمایندگیهای بانک مرکزی و بانکهای تجاری به گونۀ رایگان قابل اجرا است.
در این اطلاعیه آمده است که بانکنوتهایی با مشخصات چون تغییر شکل ظاهری، قطع گوشۀ پول، رنگ ریختگی و یا نوشته شده و چسپ زده شده قابل تعویض هستند.
این در حالی است که ساکنان نقاط مختلف افغانستان و کسبه کاران میگویند، بانکنوتهای افغانی بسیار کهنه شده و برخی از آنها قابل چلش در بازار نیستند.
به گفتۀ آنان، بیشتر بانکنوتهای ده افغانی تا صد افغانی فرسوده شده اند و قابل استفاده نمیباشد.
ارسلان، یک تن از باشندگان کابل به این باور است که بیتوجهی مردم باعث کهنگی و فرسوده شدن پول کاغذی شده است:
"دست فروشها پولها را در درستشان میگیردند و یا هم جمع کرده در جیب خود میگذارند. خانمهای مسن پول را در مشت میگیردند، وقتی به دکان میدهند کاملاً آن بانکنوت از بین رفته است. پیسه افغانی را مانند دالر کسی نگهداری نمیکند."
در همین حال معراج الدین، یک تن از باشندگان بلخ میگوید که موجودیت بانکنوتهای فرسوده در بازار در برخی موردها معاملات خرید و فروش را با مشکل مواجه میسازد:
"وقتی از کسی پول را بگیری بار آخر پیش خودت میماند چون کسی پول را قبول نمیکند. وقتی پول کهنه را به دکاندار بدهیم میگوید که پول کهنه را تاجر قبول نمیکند، حتا از تاجر پول بگیری در بین آن پولهای غیر قابل چلش و فرسوده موجود میباشد."
آرین، یک تن از دکانداران شهر کابل هم میگوید که فرسودگی بانکنوتها به یک مشکل در روند معاملاتشان مبدل شده است.
او به رادیو آزادی گفت:
"وقتی به دکان مشتری میآید پولی که به ما میدهد نمیدانم بگیرم یا خیر، چون شکل ظاهری پول تغییر کرده و آنقدر کهنه میباشد که وقتی جای دیگر معامله کنیم، قبول نمیکنند. خصوصاً پولهای ده، بیست و پنجاه روپیهگی بسیار کهنه میباشد."
برخی از آگاهان اقتصادی میگویند که پول هویت یک کشور است و باید دولت و شهروندان در نگهداری آن توجۀ جدی کنند.
وارث احمد احمدی، آگاه اقتصادی میگوید که حکومتها با تزریق بانکنوتهای تازه به بازار و مردم با نگهداری و استفادۀ درست از بانکنوتها باید به دوام عمر بانکنوتها کمک کنند:
"همه باید بکسک پول داشته باشند و در آن پول را نگهداری کنند، دولت باید پول نو را به بازار وارد کند و پولهای مندرس را از بازار جمعآوری کند."
رادیو آزادی خواست تا دیدگاه بانک مرکزی افغانستان تحت کنترل حکومت طالبان را در بارۀ اقدامات دیگرش برای نگهداری بانکنوتهای افغانی و تعویض دیگر بانکنوتها داشته باشد، اما حسیبالله نوری، سخنگوی این بانک تا زمان نشر گزارش به پرسشها پاسخ نداد.
مشکل کهنه بودن بانکنوتها از زمان نظام پیشین جمهوریت تا اکنون ادامه دارد که شهروندان میگویند، هرچند هر از گاهی از وارد شدن بانکنوتهای جدید به بازار داد و ستند اطلاع داده میشود، اما با آن هم در بیشتر موردها بانکنوتهای فرسوده به گونۀ کامل از بازار جمعآوری نمیشود.