انجمن های ناشران کتاب: انتشار غیر قانونی نسخه های « پی دی اف» کتاب‌ها٬ بازار فروش کتاب را صدمه زده است

تصویر آرشیف: یکی از کتابفروشی های کابل

برخی از ناشران و فروشندگان کتاب شکایت دارند که در این اواخر تعدادی از افراد به طور غیر قانونی کتاب‌ها را به گونۀ (پی دی اف) از طریق آنلاین منتشر می‌کنند و این عملکرد٬ به فعالیت های ناشران صدمه وارد کرده است.

سپین سهار، یکی از مسئولان «انجمن ناشران دانش» می‌گوید، اگر انتشار خودسر نسخه های ( پی‌ دی‌ اف) و آنلاین کتاب‌های چاپ شده ادامه یابد، ممکن است کار انجمن‌های نشر کتاب‌ها متوقف شود:

"این کار می تواند دلیلی بر تعطیلی مؤسسات انتشاراتی باشد، زیرا مؤسسات انتشاراتی اگر کتاب چاپ کنند و کتاب بفروشند با همین پول کتاب‌های دیگری را منتشر می‌کنند، اگر انجمن‌ها نتوانند کتاب‌‌های چاپ شده را بفروشند، نمی توانند کتاب دیگری چاپ کنند. چون که فعالیت‌هایشان متوقف خواهد شد. من فکر می‌کنم از نظر اخلاقی غیرمسئولانه است اگر کسی یک کتاب چاپ شده را در قالب PDF بدون اجازه منتشر کند."

یکی از اهداف نشر آنلاین کتاب ممکن این باشد که این کتاب‌ با هزینۀ کم در اختیار کسانی قرار گیرد که توانایی خرید آن را ندارند.

اما عزت‌الله ځواب، رئیس «انجمن انتشارات مازدیگر» ، در پاسخ به این که کتاب را آنقدر گران نمی فروشند که هیچکس توان خرید آن را نداشته باشد، گفت:

"کسی که دانش را دوست داشته باشه، حتی اگر پول نداشته باشد، می‌تواند علم به دست آورد، زیرا اکنون کسب علم آسان است. ناشران کتاب آن قدر ظلم نمی‌کنند که کتاب را به قیمت گران بفروشند، کتاب‌های کوچک به ۱۰۰ افغانی و کتاب‌های بزرگ ۳۰۰ افغانی قیمت دارد. پس کسی که موبایل ۳۰۰ دلاری در جیب دارد و هفتۀ ۵۰۰ افغانی اینترنت فعال می‌کند، نمی تواند یک کتاب با ۱۰۰ یا ۱۵۰ افغانی کتاب بخرد؟"

آقای ځواب می‌گوید، کتاب‌هایی که به گونۀ (پی دی اف) نشر شدند، فروش چندان خوبی نداشته اند.

مسئولان انجمن‌های انتشاراتی این کار را خلاف قانون حق مالکیت (کاپی رایت) می‌دانند و از نویسندگان و مترجمان می‌خواهند که نسخهٔ PDF کتاب‌های خود را در اختیار دیگران قرار ندهند.

نجیب الله منلی

نجیب منلی، نویسنده و مشاور پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید که بر اساس قانون کاپی رایت، نشر هر اثری بدون اجازۀ نویسنده غیرقانونی است:

"قانون کاپی رایت بیان می‌کند که انتشار یک اثر مکتوب یا خلاقانه به هر شکلی از جمله PDF مشمول حق چاپ است. تنها استثنا قانون کاپی رایت استفاده شخصی است، یعنی فقط یک شخص می‌تواند آن را برای خودش کپی برداری کند، اما کاپی برداری از آن برای استفاده عمومی مجاز نیست".

نجیب منلی : قانون کاپی رایت بیان می‌کند که انتشار یک اثر مکتوب یا خلاقانه به هر شکلی از جمله PDF مشمول حق چاپ است.

قانون کاپی رایت افغانستان به منظور حمایت از حقوق مولف، منصف، هنرمند و محقق در ۷ فصل و ۴۶ ماده در سال ۱۳۹۵ به تصویب شورای ملی وقت رسید و پس از توشیح محمد اشرف غنی، رئیس جمهور وقت افغانستان نافذ شد.

پس از تصویب و اجرای این قانون، انتشارات "عازم" به دلیل انتشار نسخۀ ( پی‌ دی‌ اف) کتابی که از سوی این انتشارات در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود، اعتراض کرد و فعالیت خود را متوقف کرد و پس از آن صابر مومند، سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ نظام پیشین جمهوریت به رسانه‌ها گفته بود که این موضوع به ستره محکمه راجع شده است.

انتشارات عازم

اما احمد سمون شریفی، نویسندهٔ که هم ویب سایتی دارد و نسخه های ( پی دی اف ) کتاب ها را در آن منتشر می‌کند، می‌گوید که برای جلوگیری از نشر خودسرانۀ ( پی دی اف) کتاب‌های تازه چاپ شده، بهتر است انتشارات کتاب‌هایشان را به گونه آنلاین نیز بفروشند.

"حق کاپی رایت نیز موضوع مهمی است، اما از آنجایی که دنیا به سمت دیجیتالی شدن می‌رود، هیچکس نمی‌تواند جلوی پی دی اف شدن این کتاب‌ها را بگیرد، اما باید این کار از سوی ناشران به شیوۀ درست انجام شود تا ضرر هم نکنند. پیشنهاد من این است که کتاب‌هایشان را به صورت آنلاین بفروشند مثلا در امریکا یا اروپا اگر فردی به کتاب‌های چاپ شده در کشورش نیاز داشته باشد، مجبور می‌شود کسی برایش اسکن کند و بفرستد. اگر اسکن شود و برای یک نفر ارسال شود، برای دیگران هم ارسال می‌شود و نشر می‌شود، اما اگر در بازار آنلاین باشد، از آنجا خریداری می‌کنند."

بسیاری از انتشارات در افغانستان هنوز فروش آنلاین کتاب را آغاز نکرده اند، به همین دلیل خواستار این اند که کتاب‌های چاپی آنها بدون اجازۀ آنان و به گونۀ آنلاین نشر نشود.

به گفتۀ آنها، این کار علاوه بر آسیب رساندن به بازار کتاب، فرهنگ مطالعه را نیز ضعیف می‌سازد.