پس از ده دور گفتوگوهای پرچالش صلح میان امریکا و طالبان سرانجام سال ۲۰۱۹ بدون رسیدن به یک توافق صلح میان حکومت افغانستان، امریکا و طالبان به پایان رسید.
حدود ۱۵ ماه پیش ظاهراً نخستین دور گفت‌وگوها میان امریکا و طالبان در دوحه، پایتخت قطر آغاز شد. زلمی خلیلزاد، دیپلومات کهنه کار امریکایی که اصالتاً از افغانستان است، از سوی دولت امریکا به عنوان نمایندۀ ویژۀ وزارت خارجۀ این کشور در امور صلح افغانستان گماشته شده، رهبری مذاکره کنندگان امریکایی در این گفت‌وگوها را به عهده دارد.
آقای خلیلزاد پس از آغاز ماموریتش به عنوان نمایندۀ ویژه وزارت امور خارجه امریکا در امور صلح افغانستان گفت‌وگوی مستقیم با طالبان در قطر و سفرهایش به کشورهای منطقه را آغاز کرد.
پس از نُه دور گفتوگوهای نفس‌گیر میان نمایندگان طالبان و امریکا در قطر و سفرهای آقای خلیلزاد به کشورهای منطقه و گفت‌وگو با رهبران حکومت و سیاسیون، نمایندگان امریکا و طالبان «در اصول» به توافق رسیدند. ظاهراً متن توافقنامه برای امضا میان امریکا و رهبری طالبان نهایی شده بود.
هر چند محتوای این توافقنامه با جزئیات همگانی نشد، اما در کل گفته شد که این توافقنامه بحث خروج نیروهای خارجی از افغانستان، قطع رابطۀ طالبان با گروه‌های تروریستی و عدم استفاده از خاک افغانستان بر ضد کشورهای دیگر را در بر می‌گیرد.
اما در لحظات پایانی و در آستانۀ دیدار دونالد ترمپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا با رئیس جمهوری افغانستان و رهبران طالبان در کمپ دیوید، جان باختن یک سرباز امریکایی این وعده‌‌ای ملاقات را برهم زد. بیش از دو هزار سرباز امریکایی تا کنون در این جنگ جان داده اند، اما حملۀ انتحاری در منطقۀ شش درک شهر کابل که در آن ۱۲ تن به شمول یک سرباز امریکایی کشته شدند، گویا صبر رئیس جمهوری امریکا را لبریز کرد.
رئیس جمهوری امریکا در کنار این که گفتوگوهای صلح را متوقف ساخت، دستور داد که حملات هوایی بر گروه طالبان در خاک افغانستان افزایش یابد.
گفت‌وگوها، تقریباً سه ماه متوقف ماند. اما حدود دو هفته پیش دور دهم این گفت‌وگوها میان نمایندگان امریکا به رهبری زلمی خلیلزاد و طالبان در قطر از سر گرفته شد.
فوزیه کوفی، عضو پیشین مجلس نمایندگان و فعال سیاسی که تجربۀ گفت‌وگو با طالبان را نیز دارد، می‌گوید، طالبان خودشان را برندۀ جنگ افغانستان می‌دانستند و به همین دلیل نیاز بود که حکومت امریکا فشاری بر این گروه وارد کند و به همین دلیل توافقنامه ۹ دور گفتوگوهای صلح میان امریکا و طالبان به امضا نرسید.
بانو کوفی می‌گوید یکی از طرف‌های اصلی جنگ جاری در کشور دولت افغانستان است و دخیل نبودن افغانستان در ۹ دور گفتوگوهای قبل نیز سبب ناکامی این گفت‌وگوها شد.
او افزود: "مشکل اساسی گفتوگوهای صلح این است که در این گفت‌وگوها طرف افغانستان دخیل نبود و این گفت‌وگوها باید همزمان با گفتوگوهای صلح بینالافغانی آغاز می‌شد. چون مشکل اساسی طالبان با حکومت افغانستان است و این موضوع مهمتر از هر موضوع دیگری است."
حکومت افغانستان نیز دلیل ناکامی ۹ دور قبلی گفتوگوهای صلح میان امریکا و طالبان را دخلیل نبودن افغانستان در این گفت‌وگوها می‌داند.
درانی وزیری، معاون سخنگوی رئیس جمهوری افغانستان به رادیو آزادی گفت که حکومت افغانستان در دور دهم گفتوگوهای صلح بیشتر دخلیل است و به همین دلیل از این روند حمایت می‌کند.
وی تأکید می‌کند که در حال حاضر حکومت‌های افغانستان و امریکا در پیوند به اعلام آتش‌بس همسو هستند: "اعلام آتش‌بس و کاهش خشونت خط سرخ دولت است. یکی از دلایل تأکید دولت بر اعلام آتش‌بس این است که بدانیم آیا گروه طالبان یک دست هستند. چون شماری از آنان گفت‌وگو کردند اما شمار دیگرشان در اینجا حملات گسترده را انجام دادند."
اما اسماعیل خان، یکی از فرماندهان پیشین جهادی که در چندین نشست بینالافغانی میان نمایندگان طالبان و افغانستان اشتراک کرده است، می‌گوید اختلاف میان حکومت و سیاسیون سبب شد که طالبان از این وضعیت استفاده کنند و آمادۀ گفت‌وگو با طرف دولت افغانستان نشوند.
به گفتۀ این رهبر جهادی، حکومت تا کنون قادر به ایجاد یک هیئت همه شمول نشده است: "تا فعلاً حکومت بر سر روند گفت‌وگوها موانع ایجاد می‌کند، چون می‌خواهد که این روند را در گرو خود گیرد و با سیاسیون به تفاهم نرسیده است."
اسماعیل خان تأکید می‌کند که به هدف ضمانت اجرایی داشتن توافق صلح میان امریکا، طالبان و دولت افغانستان، نیاز است که نشست شبیه نشست بن برگزار شود.
در همین حال سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر به رادیوی آزادی می‌گوید که توافق صلح میان نمایندگان طالبان و امریکا نهایی شده است و نمایندگان این گروه به هدف توافق روی آغاز گفتوگوهای صلح بینالافغانی، میکانیزم عملی‌سازی توافق این گروه با امریکا و توافق بر سر موضوع آتش‌بس با رهبران‌شان مشوره می‌کنند.
اما صدیق الله توحید، فعال رسانه‌یی و از افرادی که در نشست با طالبان در قطر حضور داشته می‌گوید که جنجالی‌ترین و نفس‌گیرترین دور مذاکرات صلح، گفتوگوهای صلح بینالافغانی خواهد بود.
او افزود: "چون در این دور گفت‌وگو بحث نظام در میان است که طالبان بازگشت امارت اسلامی را می‌خواهند و طرف افغانستان استمرار نظام جمهوری، بحث تعدیل قانون اساسی که این تعدیل نباید حقوق شهرندی را محدود سازد. در بحث حقوق آزادی بیان و زنان طالبان مطابق به شرعیت اسلامی بر مبنای تعریف خودشان قبول دارند. "
این در حالیست که دهمین دور گفتوگوهای صلح میان نمایندگان طالبان و امریکا در قطر انجام شده است و آقای خلیلزاد در پایان نشست و پس از سفرش به پاکستان و افغانستان در برگۀ توییترش نوشت که این گفت‌وگوها به مهمترین مرحله‌اش رسیده است.
در حالی‌که مذاکرات صلح سرخط خبرهای سال ۲۰۱۹ بود و در آخرین روزهای این سال خبر توافق طالبان با آتش‌بس کوتاه مدت، از سوی این گروه رد شده است، مردم افغانستان چشم به راه اند تا ببینند، سال نو میلادی چه ارمغانی به همراه دارد. صلح می آید یا سالی دیگری است مانند چهل سال گذشته؟
