آیا نیروهای افغان بدون حضور نیروهای امریکایی و ناتو جلو طالبان را گرفته می‌توانند؟

پس از حضور پُررنگ بیست ساله در افغانستان، اکنون خروج حدود ۲۵۰۰ نیروی باقی ماندۀ امریکایی تا یازدهم سپتمبر از این کشور جنگ‌زده برخی از مقام‌های امریکایی را نگران کرده که شاید نیروهای امنیتی و دفاعی افغان به تنهایی توانایی مقابله با طالبان را نداشته باشند.

تنها نیروهای امریکایی افغانستان را ترک نخواهند کرد؛ بلکه پس از اعلام جو بایدن رئیس جمهوری ایالات متحده در چهاردهم اپریل در مورد خروج همۀ نیروهایش از افغانستان، ناتو هم تأیید کرد که ضرب الاجل امریکا را تعقیب خواهد کرد و تا یازدهم سپتمبر امسال حدود هفت هزار عسکر باقی مانده خود را بیرون خواهد کرد.

نیروهای افغان از سال ۲۰۱۴، امور امنیتی کشور‌شان را به عهده دارند.

اما از لحاظ لوژستیک، همکاری نزدیک هوایی و ترمیم وسائل و تجهیزات مهم هنوز هم به نیروهای امریکایی و پیمانکاران آنها متکی اند.

گزارش استخباراتی اخیر امریکا که تهدید‌های سالانه را پیش‌بینی می‌کند، اندکی قبل از اعلام رئیس جمهور جو بایدن برای خروج همۀ نیروهای این کشور از افغانستان به مجلس سنای امریکا ارائه شد که در آن هشدار داده شده که امیدواری‌ها در مورد دستیابی به توافقنامه صلح میان دولت افغانستان و گروه طالبان در سال آینده کمرنگ به نظر می‌رسد.

این گزارش پیش‌بینی کرده که طالبان در میدان جنگ پیشرفت خواهند کرد و نیروهای افغان در صورت عدم همکاری نیروهای ائتلاف در جلوگیری از طالبان با چالش‌هایی روبه رو خواهند شد.

در این گزارش به نقل از اوریل هاینز رئیس اداره استخبارات امریکا گفته شده که " کابل در میدان جنگ با عقب نشینی‌های رو به رو خواهد شد و طالبان اطمینان دارند که پیروزی نظامی را حاصل خواهند کرد."

گزارش افزوده که "نیروهای افغان همچنین به حفظ امنیت شهر‌های بزرگ و پایگاه‌های دولتی ادامه می‌دهند. اما در دفاع از خود مشکل دارند و در بازپس‌گیری مناطق که در سال گذشته از دست داده اند با چالش رو به رو اند و یا حتی مناطقی را که در ۲۰۲۰ دوباره بدست آوردند در زمینۀ حضور نظامی و حفظ آن مشکل دارند."

اما اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان اطمینان داده که نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان توانایی دفاع از مردم و کشورشان را دارند.

آقای غنی در هجدهم اپریل بار دیگر بر همین موضوع تاکید کرد و گفت: "به نیروهای خاص، کماندو و نیروهای هوایی بنگرید، به این داستان یک نظر دیگر بیندازید، بیست سال پیش، ۹۹ درصد اجراآت و عملیات‌ها از سوی قوای بین‌المللی انجام می‌شدند، شش سال پیش که من رئیس جمهور شدم، نخستین حمله بر دانگام شد. یک هفته نیاز بود تا لوی درستیز صاحب و مشاور امنیت ملی و همه طرحی را برای دانگام تهیه کنند. امروز همه روزه بین بیست تا پنجاه عملیات از سوی قطعات خاص خود شما و از سوی قهرمانان هوایی انجام می‌شوند."

در همین حال، یو اس آی پی، انستیتوت صلح ایالات متحده هشدار داده که افغانستان با خطر سقوط دولت و آغاز جنگ های جدید روبه روست.

گروه مطالعات افغانستان در این انستیتوت در گزارشی خود گفته که " خروج نیروها نه تنها امریکا را آسیب پذیر خواهد ساخت، بلکه بالای افغانستان و منطقه هم تاثیری بد برجای خواهد گذاشت که هیچ یک از بازیگران اصلی هم بهره مند نخواهند شد."

جو بایدن رئیس جمهوری امریکا گفته که واشنگتن تلاش‌های ضد تروریستی خود را از راه دور برای جلوگیری از مبدل شدن افغانستان به پایگاه حملات تروریستی به ایالات متحده و متحدانش ادامه خواهد داد.

او همچنین گفته که دولت افغانستان بیش از سه صد هزار نیروی دفاعی و امنیتی دارد که طی ۲۰ سال گذشته بسیاری از آنها توسط نیروهای ایالات متحده و ناتو آموزش دیده اند.

براساس معلومات سیگار یا ادارۀ بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان در میان نیروی‌های امنیتی و دفاعی افغانستان ۱۸۷ هزار عسکر مربوط وزارت دفاع و ۱۱۸ هزار دیگر هم مربوط پولیس می‌شوند که وزارت داخله افغانستان رهبری آنها را به عهده دارد.

بر اساس معلومات وزارت دفاع افغانستان، این کشور تا پایان سال ۲۰۲۰، به تعداد ۱۳۸۳ موتر زرهی هاموی، ۵۵ موتر جنگی، ده هلیکوپتر بلک هاک و چهار طیاره جنگی ای ۲۹ را برای همکاری نزدیک هوایی دریافت کرده.

دگرجنرال جان دیدریک رئیس ستاد مشترک ایالات متحده برای افغانستان می‌گوید: " برای ثبات و امنیت پایدار در افغانستان، حفظ نیروهای امنیتی این کشور ارزش حیاتی دارد."

اما انتقاد می‌شود که همه چیز به روی کاغذ خوب به نظر می‌رسد؛ ولی در واقعیت داستان متفاوتی جریان دارد.

تد کالاهان آگاه مسائل امنیتی و مشاور سابق نیروهای ویژه امریکایی در شمال افغانستان به رادیو آزادی گفت که آنچه در روی کاغذ نوشته شده با واقعیت متفاوت است.

او می گوید: "زمانی که چیزی در روی کاغذ نوشته می‌شود معمولاً مثبت است، اما وقتی از نزدیک به آن نگاه شود، آن طور نیست. از نظر تدارکات زمینی، همه چیز به جایی که قرار است برسد، نمی‌رسد، نیروها غالباً به طور ضعیف تامین می‌شوند آن هم در صورتی که تمویل شوند. این همه بخاطر تدارکات ضعیف و موجودیت فساد در سیستم است."

کالاهان برعلاوه انتقاد از بودیجه و تجهیز نیروهای افغان، معتقد است که بدون پشتیبانی نیروهای خارجی آنها نمی‌توانند تجهیزات خود را ترمیم و نگهداری کنند.

او به این باور است که شاید طالبان تلاش‌های خود را برای تصرف مراکز برخی از ولایات شدت ببخشند.

او به طور مثال از ترینکوت مرکز ارزگان یاد کرده که اطراف آنرا طالبان گرفته اند و یا هم هلمند که سال گذشته جنگ سختی را پشت سر گذاشت. او در مورد اینکه نیروهای افغان چقدر توان مهار طالبان را خواهند داشت چنین می گوید: "از هر لحاظ نیروهای افغان توانایی جنگی بالاتری نسبت به طالبان دارند، از نظر طیاره، سلاح‌های سنگین و سبک، توپخانه و نیرو. هیچ دلیلی برای مقایسۀ نیروها نیست که آنها نتوانند جلو طالبان را نگیرند. اما تاریخ نشان داده که اراده، نظم و تعهدی را که طالبان دارند نیروهای افغان از آن عقب مانده اند. این عوامل طالبان را دست بالا داده. بناءً از نظر قدرت جنگی نیروهای افغان باید توانایی مهار طالبان را داشته باشند، اما احتمالاً قادر به چنین کاری نخواهند بود."

برخی آگاهان امنیتی دیگر هم در گذشته توانایی نیروهای امنیتی افغان را زیر سؤال برده اند، اما مقام‌های افغان همواره به آنها اطمنیان داده اند که این نیروها از روحیۀ بالا و ارادۀ قوی برای دفاع از کشورشان برخوردار اند.

این اطمینان را چندی پیش حمدالله محب مشاور امنیت ملی افغانستان هم داده بود و رئیس جمهوری افغانستان هم در هفتۀ جاری آنرا تکرار کرد که اگر طالبان صلح می‌خواهند از خود اراده نشان دهند و در غیر آن اگر جنگ می‌کنند نیروهای افغان به آنها پاسخ خواهند داد: "پیمان امنیتی دو طرفۀ ما همراه امریکا و ناتو پابرجا است. تمویل، تجهیز و انشاءالله تعالی آموزش قوای امنیتی و دفاعی ما در کشورهای بیرونی ادامه می‌یابد. رئیس جمهور محترم امریکا و سرمنشی سازمان ناتو، وزیر خارجۀ امریکا، همه به من اطمینان دادند که در این وقت شما تشویش در قسمت تمویل نداشته باشید، در قسمت تجهیز و تعلیم اقدامات اساسی روی دست است."

فراتر از انتقادهای گسترده از عدم هماهنگی، سوء مدیریت و یا هم موجودیت فساد سیستماتیک در نهادهای نظامی افغانستان، کارکرد نیروهای ویژۀ افغان و قطعۀ خاص پولیس همواره جلب توجه کرده است.

شمار نیروهای ویژه افغان بین ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار تخمین شده.

تد کالاهان آگاه امور امنیتی می‌گوید این نیروها نه تنها که از توانایی کافی برخوردار اند، بلکه در بازپس گیری قریه‌ها و مناطق شهری که تحت کنترل طالبان درآمده بودند، هم کارهای زیادی انجام داده اند.

به گفتۀ کالاهان این نیروها از سوق و ادارۀ جداگانه برخورداراند.

اما این تحلیلگر امریکایی انتقاد می‌کند که نیروهای کماندوی افغان پس از بازپس‌گیری مناطق به حضور‌شان ادامه نمی‌دهند.