"به اثر جنگ‌های داخلی از سواد محروم شدم. فعلاً که زمینۀ تحصیل فراهم است معارف برای ما جای ندارد."
محمد هاشم ۴۰ ساله می‌خواهد که در مکتبی شبانه درس بخواند. او به زبان و ادبیات بیشترعلاقه دارد.
او پس از مهاجرت ۹ ساله در ایران، دو سال پیش به وطن برگشت و اکنون در شهر چاریکار مرکز پروان زندگی می‌کند.
به اساس یک پروسه دولتی در معارف، افرادی که از ادامه آموزش‌شان در مکتب‌ها بازمانده اند بگونه متفرقه از آنان امتحان گرفته می‌شود و مطابق درجه سواد لیاقت‌شان در صنفوف شبانه شامل می‌شوند.
به اساس معلومات منابع مسئول در یک هفته از ده تا سیزده نفر از داوطلبان مکاتب شبانه به معارف پروان مراجعه می‌کنند که سن‌شان از سی الی ۴۵ می‌رسد.
آنان می‌خواهند با فراگیری مکتب شبانه سند فراغت صنف دوازده را بدست آورند تا به اساس آن به تحصیلات عالی خود بپردازند.
محمدهاشم می‌گوید مکتب شبانه در پروان وجود دارد اما مسئولین معارف این ولایت وی را شامل مکتب نمی‌سازند: "می‌خواهم به آموزش مکتب خود ادامه بدهم زمانی که به ریاست معارف مراجعه کردم مشکلات وجود دارد از نگاه برخورد نادرست اصلاً ارزشی به کرامت انسانی قایل نیستند و نمی‌فهمند چه قسم برخورد داشته باشند با یک هموطن خود از این نگاه سخت متاثر استم که ما را با خشونت جواب رد دادند."
برخی از مسئولین ریاست معارف ولایت پروان که از افشای نام‌شان خودداری می‌کنند می‌گویند برای شامل شدن این افراد در مکتب شبانه هیچ مانع قانونی وجود ندارد اما عامل این مشکل معاون تدریسی ریاست معارف این ولایت است که به اساس سلیقه خودش مراجعه کنندگان را شامل مکتب شبانه نمی‌سازد.
برای دریافت نظر خانم زرلشت معاون تدریسی ریاست معارف این ولایت رادیو آزادی تلاش‌های مکررداشت اما او از پاسخ دادن بخاطر اتهاماتی که بر او وارد است خودداری کرد.
مثل محمد هاشم ده‌ها تن دیگرهم مشکل مشابهی دارند.
محمد اسماعیل ۳۷ ساله در قریه ده قاضی ولایت پروان زندگی می‌کند: "از سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۸۰ تا صنف نهم درس خواندم. بعدش از تحصیل باز ماندیم. حال که مراجعه می‌کنم به ریاست معارف کسی توجه نمی‌کند به جز واسطه داران و کسانی که پول دارند کارهای‌شان می‌شود. اما مردمی که پول و واسطه ندارند و شوق درس خواندن دارند کارشان نمی‌شود."
عبدالظهور حکیم رئیس معارف ولایت پروان در این مورد به رادیو آزادی گفت: "کسانی که از مکتب بازمانده اند بعد از تثبیت کتگوری‌های مختلف و به تناسب سن و سال‌شان دوباره مراجعه کنند و به شکل سامع درسشان را ادامه بدهند. این‌ها می‌توانند در مکاتب شبانه درس بخوانند."
برخی از شهروندان ولایت پروان از مسئولین حکومتی می‌خواهند تا برای مبارزه با بی‌سوادی در کشور توجه داشته باشند.
محمد حسن قادری یکی از این شهروندان پروان است: "در این گونه شرایط که کسی پیدا می‌شود ادامه تحصیل بدهد از سوی حکومت و نهادهای مربوطه باید همکاری شود تا از سطح بی‌سوادها کاسته شود."
در این خصوص شماری از فعالان جامعه مدنی ولایت پروان نگاه انتقادی دارند.
لینا محمدی فعال جامعه مدنی ولایت پروان می‌گوید: "در بست‌های دولتی افراد به اساس خویشاوندی و روابط شخصی گماشته می‌شوند. متاسفانه در ریاست معارف هم مشکلات وجود دارد و برای شهروندان مشکلات به وجود آورده اند. ما خواهان اصلاحات در این زمینه استیم."
به اساس معلومات ریاست معارف ولایت پروان در این ولایت یک مکتب شبانه وجود دارد که حدود ۴۰۰ تن شاگرد با سنین مختلف در آنجا مصروف آموزش اند.
از صنوف دهم تا دوازدهم در این مکتب از ساعت ۴ عصر تا شش شام درس می‌خوانند.
