تشدید جنگ در افغانستان، در کنار دیگر بخشها، تهدید جدی برای بندهای افغانستان نیز شمرده میشود.
آبهای خروشان بند سلما در غرب افغانستان، در اوج گرما افزون بر روشن ساختن خانههای زیادی در هرات، هزاران هکتار زمین زراعتی را آبیاری میکند.
بند سلما، در ۱۷۶ کیلومتری شرق شهر هرات در ولسوالی چشت بر فراز هریرود ساخته شده است. این بند ظرفیت تولید ۴۲ میگاوات انرژی برق و با ذخیره ۶۳۳ میلیون متر مکعب آب، قادر به آبیاری ۷۵ هزار هکتار زمین زراعتی است.
اما طی ماه جاری، با سقوط ولسوالی چشت به دست طالبان، چندین هاوان بر اطراف بند سلما اصابت کرده.
اداره ملی تنظیم امور آب افغانستان، طالبان را مسئول پرتاب این هاوانها میداند_ادعايی که طالبان آن را رد میکنند.
نظامالدین خپلواک سخنگوی این اداره به رادیو آزادی میگوید که بندهای آبگردان نباید طعمه جنگ شوند.
او میگوید: "ما دربخش تامین امنیت بندها مشکلی نداریم، اما در این اواخر که جنگها زیاد شده یک تعداد پروژههای ما که زیر کار است با تهدید روبرو شده از او جمله بند سلما است که طالبان سر این بند هاوانها را شلیک کرده بودند."
تمامی بخشهای ولسوالی چشت بهجز ساحه بندسلما به دست طالبان هستند.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان، اما پرتاب هاوان در بند سلما را کار این گروه نمیداند و تاکید دارد که جنگجویان گروه طالبان در راستای حفاظت از بندهای آب تلاش میکنند.
او میگوید: "در شش کیلو متری بند یک قرار گاه پولیس است، وقتی سر این قرارگاه فیر میشود اینها میگویند سر بند پرتاب شده درحالی که حقیقت ندارد سر بند جای حمله یا جنگ نیست ما سر بند سلما خیلی احتیاط میکنیم."
بر اساس آمارهای رسمی اداره ملی تنظیم امور آب، افغانستان ۶۹ بیلیون متر مکعب آب دارد که ۳۱ درصد این آبها مدیریت شده و در پنج سال آینده به گفته این اداره، مدیریت آب در افغانستان به ۵۰ درصد خواهد رسید.
پسا سقوط رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط ائتلاف جهانی به رهبری ایالات متحده امریکا، کار ساخت بندهای آبی در افغانستان شدت گرفت.
آمار وزارت انکشاف دهات افغانستان نشان میدهد که طی دو دهه گذشته بیش از ۳۰۰ بند آبیاری و آب گردان به ارزش مجموعی ۱۰.۶ میلیون دالر امریکایی در ۲۹ ولایت ساخته شده است.
بند سلما در هرات، کمالخان در نیمروز، قرغه و امیرغازی در کابل، زنخان و سرده در غزنی، خان آباد در کندز، سرخاب در لوگر و صدها بند دیگر در افغانستان ساخته شده است.
به روایت مهرابگل مخلص، عضو دفتر مطبوعاتی وزارت احیا و انکشاف دهات ساخت، این بندها، افزون بر کنترل سیلابهای موسمی، رشد زراعت و تأمین انرژی برقی، به گونهٔ مستقیم و غیرمستقیم برای بیش از ۲۵۰ هزار تن فرصت شغلی مناسب را فراهم ساخته است.
آقای مخلص گفت: "وزارت احیا و انکشاف دهات از سال ۱۳۸۱ هجری شمسی تا کنون ۳۳۸ بند آبیاری و آب گردان به ارزش مجموعی ۱۰.۶ میلیون دالر امریکایی در ۲۹ ولایت ساخته است که برای هزاران تن زمینه کار برابر کرده است."
یک قسمت زیادی از آبهای جاری و شیرین افغانستان به کشورهای همسایه سرازیر میشود. بارها محمد اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان بر مدیریت آبهای جاری تأکید کرده است.
ساخت بندهای آبی در افغانستان برای کشورهای همسایه بهشمول ایران حساسیت برانگیز بوده است.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران در سال ۱۳۹۶ گفته بود که این کشور در برابر ایجاد بندهای متعدد آبی در افغانستان بیتفاوت نخواهد ماند.
با این وجود، بر بنیاد اطلاعات اداره ملی تنظیم امور آب، هم اکنون کار روی ساخت ۱۴ بند بزرگ جریان دارد.
فریدون آژند سخنگوی پیشین وزارت احیا و انکشاف دهات و آگاه امور مدیریت آب به رادیو آزادی میگوید که ایران بر اساس قراردادی که با افغانستان امضا کرده، تنها حق استفاده از آب دریای هلمند را بهگونه قانونی دارد
آقای آژند گفت: "مدیریت آب در سالهای اخیر در افغانستان، کشورهای همسایه را نگران ساخته است، هیچ جارچوب حقوقی برای استفاده بیرویه از آبهای افغانستان از سوی کشورهای همسایه وجود ندارد. و ساخت بندها سبب نگرانی کشورهای همسایه چون ایران و پاکستان شده و آنها در سدد بیثبات ساختن و به تعویف انداختن مدیریت آبهای ما هستند."
بند کجکي در هلمند، بند پاشدان در هرات، بند بخش آباد در فراه، بند مچلغو در پکتیا، بند سراب در ارزگان، بند شفلوغ در ارزگان، بند پلتو در پکتیکا، بند توری در زابل، بند سلطان در غزنی، بند شاه و عروس در کابل و بند شورابک در بدخشان از جمله بندهای زیرکار استند.
در کنار آن قرارداد ساخت ۴۴ بند دیگر نیز به زودی به امضا میرسد. مسئولان این اداره میگویند که کار ساخت این بندها، ۱.۲ میلیارد دالر امریکایی هزینه میبرد و با ساخت این بندها، در کنار تولید ۲۷۸ میگاوات برق، بیش از ۹ هزار هکتار زمین نیز تحت آبیاری قرار میگیرد.