مصطفی حبیبی ساکن شهر کابل مسئول یک کانال یوتیوب است.
او به رادیو آزادی گفت که سه سال پیش این کانال را با دوستانش به هدف کسب درآمد ایجاد کرد و با تولید محتوای مناسب توانست تعداد دنبال کنندگان را افزایش داده و در زمان اندک کسب درآمد کند.
«قبلاً برنامه‌های تفریحی نشر می‌کردیم و فعلاً برنامه‌های تفریحی و گزارش‌های شهری نشر می‌کنیم. قبلاً می‌توانستیم پول‌مان را از طریق سویفت در افغانستان بگیریم اما فعلاً از افغانستان امکان ندارد و از طریق دوستانی که در جرمنی‌اند برداشت می‌کنیم. در اوایل درآمد ما زیاد بود، اما حالا ماهانه می‌توانیم تا ۱۳۰ دالر امریکایی برداشت کنیم.»
حالا هر چیزی نشر می‌کنیم از فلتر طالبان می‌گذرد. نمی‌توانیم برنامه‌های خوب و مطابق میل مردم آماده سازیم .
یک یوتیوبر زن باشنده کابل که به دلیل حساسیت موضوع نخواست از او نام در گزارش نام برده شود، به رادیو آزادی گفت که پس از آنکه حکومت طالبان بر چگونگی نشرات کانال‌های یوتیوب محدودیت وضع کرد، نمی‌تواند برنامه‌های خوبی مطابق به خواست مردم تهیه کند و دنبال کنندگان کانال‌اش کمتر شده است.
«حالا هر چیزی نشر می‌کنیم از فلتر طالبان می‌گذرد. نمی‌توانیم برنامه‌های خوب و مطابق میل مردم آماده سازیم چون حکومت فعلی اجازه نمی‌دهد و باید خود سانسوری کنیم. برای زنان بسیار مشکل شده چون هر جا می‌رویم طالبان می‌پرسند که به کی کار می‌کنی؟ به ما می‌گویند با مردها مصاحبه نکنید، تنها با زنان می‌توانید صحبت کنید.»
نظارت طالبان بر فعالیت یوتیوبرها
وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان در ماه میزان سال گذشته اعلام کرد که از چگونگی فعالیت یوتیوبرها نظارت می‌کند و کانال‌های یوتیوب و یوتیوبران باید مطابق طرزالعمل جدید این وزارت کارکنند.
داشتن اسناد تحصیلی و تجربه در بخش خبرنگاری با در نظر داشت «منافع ملی، ارزش‌های اسلامی و فرهنگ افغانی» برای گرفتن جواز فعالیت یوتیوب، از شرط‌های اساسی این وزارت است.
اما مسئولان برخی کانال‌های یوتیوب در واکنش به آن گفته‌اند که افزایش قوانین و طرزالعمل‌های جدید کار آنها را به چالش می‌کشد.
این در حالیست که به تازگی مرکز خبرنگاران افغانستان گفت که سید رحیم سعیدی، مدیر مسئول و تهیه‌کننده یک کانال یوتیوب تولید محتوای رسانه‌ای در افغانستان، به اتهام تبلیغات علیه حکومت طالبان در ماه عقرب سال جاری به سه سال زندان محکوم شده است.
چرا مردم بیشتر به تماشای یوتیوب رو آوردند؟
شماری از شهروندان افغانستان می‌گویند با تغییر سیاست‌های رسانه‌ای طالبان و حذف برنامه‌های تفریحی و موسیقی از تلویزیون‌ها، به تماشای یوتیوب رو آورده‌اند.
سلیم باشنده کابل به رادیو آزادی گفت:
«پس از اینکه طالبان نشرات رسانه‌ها را تغییر داد و برنامه‌های تفریحی و موسیقی، فیلم و سریال حذف شد، من از آن وقت یوتیوب تماشا می‌کنم چون فعلاً تنها یوتیوب است که برنامه‌های سرگرم‌کننده برای جوانان دارد. برنامه‌هایی را که هموطن‌های ما تهیه می‌کنند و زحمت می‌کشند بسیار عالی است، خصوصاً برنامه‌های کمدی و معلوماتی را بسیار دوست دارم.»
من یوتیوب تماشا می‌کنم چون فعلاً تنها یوتیوب است که برنامه‌های سرگرم‌کننده برای جوانان دارد.
بر اساس گفته‌های یوتیوبران افغان، ماهانه بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ دالر امریکایی از یوتیوب درآمد دارند و میزان درآمد آنها به تعداد دنبال‌کنندگان، بازدید و کشورهایی که مخاطبانشان از آنجا هستند بستگی دارد.
پرویز اکرم، کارشناس رسانه‌های اجتماعی، به رادیو آزادی گفت که یوتیوب از درآمد حاصل از تبلیغات، چهل درصد را به خود اختصاص می‌دهد و شصت درصد باقی‌مانده به تولیدکننده یا صاحب کانال تعلق می‌گیرد.
به گفته او، به این ترتیب، از هر هزار بازدید، شخص تولیدکننده محتوا شش دالر امریکایی مستحق خواهد بود که شصت درصد آن به یوتیوبر می‌رسد.
«شرایط درآمدزایی در سال نو میلادی بسیار آسان شده. هر کسی که در یک بخش مهارت داشته باشد می‌تواند. شرایط قسمی است. وقتی یک کانال یوتیوب می‌سازیم باید در کمتر از یک سال چهار هزار ساعت دیده شود و یک هزار مشترک و یا سبسکرایبر به دست بیاورد. بعد خود یوتیوب برای درآمدزایی پیشنهاد می‌کند.»
دیده می‌شود که پس از تحولات سیاسی در افغانستان، بازار شبکه‌های اجتماعی از جمله یوتیوب و یوتیوبرهای افغان گرم شده است.
پیشتر، واشنگتن پست در گزارشی نوشته که حکومت طالبان جامعه‌ای پررونق از تأثیرگذاران یوتیوب و وبلاگ‌نویسان ویدیویی را در افغانستان پرورش می‌دهد و در پی نشان دادن یک تصویر مثبت در بارۀ افغانستان است که می‌تواند توجه میلیون‌ها بازدید کننده آنلاین را جذب کند.
گفتنی است که حورا سادات، یوتیوبر جوان افغان، در ماه سنبله سال قبل به گونۀ مرموز در کابل به قتل رسید.
اجمل حقیقی، یکی دیگر از یوتیوبران، با همکارانش به اتهام اهانت به مقدسات اسلامی دو سال قبل از سوی ریاست استخبارات طالبان بازداشت شدند که به گفته آقای حقیقی، او در جریان محاکمه حکومت طالبان بی‌گناه ثابت شد و طالبان پس از ۱۹۵ روز او و همکارانش را از زندان پلچرخی آزاد کردند.
آمار دقیقی از تعداد یوتیوبرها و کانال‌های یوتیوب در افغانستان در دسترس نیست، اما صدای امریکا حدود ده ماه قبل به نقل از وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان گزارش داده که از حداقل یک هزار کانال فعال یوتیوب در افغانستان، ۲۵۰ کانال مجوز فعالیت را دریافت کرده‌اند.
شماری از افغان‌ها می‌گویند که مسیر یوتیوبران در افغانستان پس از حاکمیت طالبان پرچالش و با موانع همراه بوده، اما به باور آنان این تجربه جدید به مثابه فرصتی برای مشاهده و ثبت تغییرات و تحولات جاری در این کشور به شمار می‌رود.
